WYKORZYSTANIE WIEDZY W SPOŁECZEŃSTWIE

1. WYKORZYSTANIE WIEDZY W SPOŁECZEŃSTWIE FIEDRICH AUGUST VON HAYEK

2. Friedrich von Hayek • Żył w latach 1899-1992 • ekonomista, filozof polityki i prawa • laureat nagrody Nobla z 1974 roku

3. GŁÓWNE DZIEŁA • „Ceny i produkcja” (1931) • „Teoria pieniężna a cykl gospodarczy” (1933) • „Czysta teoria kapitału” (1942) • „Droga do zniewolenia” (1944) • „Błędy socjalizmu” (1988)

4. Ekonomiczny problem społeczeństwa wg Hayeka • dotyczy wykorzystania wiedzy rozproszonej pomiędzy miliony członków społeczeństwa, używających jej do swoich indywidualnych celów; • polega na trudności w „szybkiej adaptacji do zmian zachodzących w konkretnych okolicznościach czasu i miejsca”

5. Czy wiedzę można zagregować? • wiedza nie występuje w postaci „skoncentrowanej, lecz wyłącznie w formie rozproszonych okruchów”; • podział wiedzy i jej „rozproszona” forma uniemożliwia skupienie władzy w ręku jednej osoby - Hayek przeciwnikiem centralnego planowania;

6. TYPY WIEDZY • - wiedza naukowa • - wiedza o konkretnych okolicznościach danego miejsca i czasu I JEJ WZGLĘDNE ZNACZENIE Zakłada się, że wiedza naukowa jest sumą wszelkiej wiedzy. Zapomina się o tym jak silne znaczenie ma ta druga z wymienionych.

7. Wiedza o konkretnych okolicznościach miejsca i czasu -Nie jest dostępna dla innych ludzi. -Dzięki niej jednostka ma przewagę. -Traktowana z pogardą. (gdyż osoba, która uzyskała dzięki niej lepsze wyniki od tej z wiedzą teoretyczną wzbudza podejrzenia) -Nie jest wiedzą „daną” ani też powszechnie dostępną. -Problemy ekonomiczne pojawiają się zawsze w konsekwencji zmiany, gdyż tylko wtedy zachodzi potrzeba sporządzenia nowego planu. Wtedy wiedza o okolicznościach odgrywa kluczową rolę.

8. DECENTRALIZACJA • Centralny planista nie jest w stanie uwzględniać w swym planowaniu okoliczności czasu i miejsca gdyż wiedza o nich nie jest statyczna. • Tylko decentralizacja pozwala na wykorzystanie wiedzy posiadanej przez konkretnego człowieka.

9. System cen rozwiązaniem problemu. • W przypadku zmiany przypisanie każdemu rodzajowi ograniczonych zasobów wskaźnika numerycznego(wartości) odzwierciedla ZNACZENIE danej rzeczy z punktu widzenia całej struktury środków i celów. • System cen jest mechanizmem przekazywania informacji koordynującym odrębne działania różnych ludzi, gdzie wiedza jest rozproszona pomiędzy nich.

10. Cechy systemu cen: • oszczędny w wykorzystaniu wiedzy; • „urządzenie” do rejestracji zmian; • „system telekomunikacji”;

11. Cechy systemu cen cd: • nie jest wynikiem ludzkiego projektu, lecz ludzkiego działania; • „kierujący się nim ludzie zwykle nie wiedzą, dlaczego robią to, co robią”. • wniosek: należy „uwolnić się od potrzeby świadomej kontroli systemu”

12. Szersze ujęcie problemu: • język, prawo, rynek, pieniądz: zjawiska powstające samoczynnie; • wzory, symbole, reguły: korzystamy z nich „bez myślenia o nich”; • teoria „spontanicznego rozwoju”; • system cen: przykładem zjawiska powstałego bez ludzkiego projektu, który umożliwił: -podział pracy; -skoordynowane wykorzystanie zasobów

13. Odmienne poglądy Hayeka i Schumpetera wobec pojęcia „dane” • „konsumenci wyceniając dobra konsumpcyjne,(...) wyceniają również środki produkcji użyte do wytworzenia tych dóbr” (Schumpeter); • Hayek podważa pogląd Schumpetera, ponieważ: - wszystkie istotne fakty nie są nigdy dane jednemu umysłowi; - warunki podaży ważne są przy ustaleniu wartości czynników produkcji.

14. W jaki system prawny powinno być wyposażone społeczeństwo? • założenie: wiedza ludzka rozproszona i jednostkowo ograniczona; • system liberalny: większa możliwość odniesienia sukcesu; • system centralnie planowany: nie potrafi poradzić sobie z wiedzą rozproszoną.