T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Türkiye Halk Sağlığı Kurumu KADIN VE ÜREME SAĞLIĞI DAİRE BAŞKANLIĞI

1. T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Türkiye Halk Sağlığı Kurumu KADIN VE ÜREME SAĞLIĞI DAİRE BAŞKANLIĞI Uzm. Dr. Sema SANİSOĞLU

2. Anne Sağlığının Korunmasına ve Anne Ölümlerinin Önlenmesine Yönelik Daire Başkanlığımızca Yürütülen Programlar • 15-49 Yaş Kadın İzlemi • Evlilik Öncesi Danışmanlık • Doğum Öncesi Bakım • Gebelere ve Lohusalara Nutrisyonel Destek • Gebe Bilgilendirme Sınıfı • Anne Dostu Hastane • Acil Obstetrik Bakım • Üreme Sağlığı Hizmet İçi Eğitimleri • Hastane Doğumları ve Sezaryen • Doğum Sonu Bakım • Misafir Anne Uygulaması • Anne Ölümlerini İzleme ve Önleme Programı

3. Üreme sağlığında “hayat boyu yaklaşım” önemlidir. • Kadınların hastalık yükünde 15-49 yaş “doğurganlık dönemi” gebelik ve doğumla ilgili nedenler %18 düzeyindedir.

4. 15- 49 yaş arasındaki tüm kadınlar; • Sağlıkla ilgili gerekli izlemleri yapmak, • Erken dönemde gebeliği tespit edebilmek, • Riskli durumları saptamak, • Doğurganlık davranışlarına dair bilgi edinmek, • Kontraseptif yöntem kullanımları hakkında bilgi sahibi olmak, • Kadın sağlığı ile ilgili konularda danışmanlık yapmak, amacıyla yılda en az iki kez aile hekimleri tarafından izlenmektedir.

5. 15-49 Yaş Evli Kadınlarda Herhangi bir Kontraseptif Yöntem Kullanım Oranlarının Uluslararası Karşılaştırılması, (%)

6. Evlilik Öncesi Danışmanlık Programı ileevlilik öncesi sağlık raporu için başvuranlara üreme sağlığı danışmanlığı vererek farkındalığı artırmak morbidite ve mortaliteyi azaltmak amaçlanmaktadır

7. Ülke genelinde standart ve kaliteli hizmet sunumunu sağlamak üzere 2008 yılında Doğum Öncesi Bakım Yönetim Rehberi hazırlanarak, tüm gebelerin en az 4 kez doğum öncesi bakım hizmeti almaları sağlanmaktadır. Nitelikli hizmet sunumunu sağlamak için hizmet içi eğitimler ile izleme değerlendirme çalışmalarına devam edilmektedir.

8. Riskli gebeliklerin tespiti ve yönetimine yönelik olarak;Riskli Gebelikler Yönetim Rehberi hazırlanmıştır. • Riskli Gebelikler Yönetim Rehberi’nde; • GebelikteVenözTromboembolizm • Gebelik ve KardiyovaskülerHastalıklar • Diyabetik Gebe • Astımlı Gebe • Epilepsili Gebe konuları yer almaktadır.

9. Yıllara Göre Doğum Öncesi Bakım Alan Kadınların Oranı, (En Az Bir Ziyaret), ( % ) 2003 ve 2008 DÖB verisi TNSA (en az 1 ziyaret), 2009-2013 DÖB verisi Sağlık Bakanlığı ( en az 1 ziyaret)

10. Yıllara Göre Doğum Öncesi Bakım Alan Kadınların Oranı, (Tam İzlenen Gebe), ( % ) AHBS

11. Doğum Öncesi Bakımın Uluslararası Karşılaştırılması (En Az Bir Ziyaret),(%) 97,5

12. Gebelere Demir Desteği Gebelikte artan demir ihtiyacının karşılanması için her gebeye gebeliğinin 16.haftasından itibaren 5 ay, doğumdan sonra 3 ay 40-60 mg/gün demir desteği sağlamak amacıyla yürütülmektedir Demir Desteği Verilen Gebe Yüzdesi

13. Gebelere D Vitamini Desteği Gebe D Vitamini Destek Programı ile gebelik ve lohusalık döneminde görülen D vitamini eksikliğini önlemek amacıyla her gebeye gebeliğinin 12. haftasından doğumdan sonra 6. ay sonuna kadar günde 1200 Ü D vitamini verilmektedir D Vitamini Desteği Verilen Gebe Yüzdesi

14. GEBE BİLGİLENDİRME SINIFI PROGRAMI “SEZARYEN DOĞUM SIKLIĞINDAKİ ARTIŞ NEDENLERİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA“ Birinci Çalışma Mayıs–Haziran 2010 Trabzon İkinci Çalışma Eylül–Ekim 2010 Ankara

15. GEBE BİLGİLENDİRME SINIFI PROGRAMI Gebe ve lohusa kadınlarla derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmeler sonucunda; • Gebe ve yakınlarının doğum korkularından ötürü, sezaryen isteği konusunda hekime baskısı olduğu, • Doğum korkularını gidermede; gebenin doğum öncesi bakım konusunda bilgilendirilmesi ve bu süreçte ona psikolojik destek sağlanması gerektiği, • Kadınlarımızın; teknik bilgisi kadar iletişimi de güçlü, güler yüzlü ebeler tarafından doktor gözetiminde doğum yapmayı arzuladıkları, • Kadınlarımızın; mahremiyetin esas olduğu, estetiğin gözetildiği doğum salonları istedikleri, sonuçlarına varılmıştır.

16. Anne mortalite ve morbiditesini önlemek için kadınların gebelik, doğum ve doğum sonrası dönemle ilgili konularda bilgilendirilmeleri çok önemlidir.

17. Gebe Bilgilendirme Sınıfı Programı ile; Tüm gebelerin, doğum öncesi, doğum ve doğum sonrası dönemle ilgili konularda bilgi sahibi olmalarını ve bilinçli doğum yapmalarını sağlamak, anne ve baba adaylarına normal doğum eylemi, ağrı yönetimi ve yeni rollerini benimsemesi konusunda bilgi ve beceri kazandırmak amaçlanmıştır.

18. Bu program kapsamında Gebe Bilgilendirme Sınıfı Eğitim Kitabı hazırlanmıştır. • Birinci basamak sağlık personeline yönelik hizmet içi eğitimler tamamlanmıştır. • Gebelere dağıtılmak üzere Sağlıklı Gebelik ve Doğum kitabının yayın komisyonundan geçmesini takiben basımı yapılarak illere gönderilecektir.

19. Ülkemizde toplam 44 ilde 204 merkezde gebe sınıfı bulunmaktadır. 1.basamakta 89, devlet hastanelerinde 62, özel hastanelerde 47 ve üniversite hastanelerinde 9 sınıf bulunmaktadır.

20. Anne Dostu Hastane Programı ile; • Nitelikli gebe, lohusa izlemi yapmak, • Anne adaylarının doğal ve güvenli hastane ortamlarında doğumlarını gerçekleştirmelerini sağlamak, • Doğum eylemini olumsuz yönde etkileyecek işlem ve müdahalelerden kaçınmak, • Normal vajinal doğumu özendirecek ortamları oluşturmak amaçlanmaktadır.

21. "Anne Dostu Hastane Bilim Komisyonu" oluşturularak • "Anne Dostu Hastane Kriterleri" ve "Anne Dostu Hastane Logosu" belirlenmiştir.

22. Tüm doğumların mahremiyetin gözetildiği, güvenli ve konforlu ortamlarda, bu anlayıştaki sağlık personeli tarafından gerçekleştirilmesi amaçlanmaktadır.

23. Anne Dostu Hastane Logosu

24. Dünyada her yıl 287.000 kadın Gebelik veya doğuma bağlı önlenebilir komplikasyonlar nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Anne ölümlerinin en önemli sebebi acil obstetrik komplikasyonlardır.

25. Dünya Sağlık Örgütü tarafından anne ölümlerini azaltmak için ülkeler tarafından uygulamasını önerdiği en önemli alt yapı modeli "Acil Obstetrik Bakım Sistemi“dir.

26. Sağlık kuruluşları temel ve kapsamlı olarak belirlenmesi, • Güvenli kan naklinin sağlanması • Uygun sevk sisteminin kurulması • Sağlık personeli hizmet standartları için protokollerin hazırlanması ve hizmet içi eğitimlerinin sağlanması • İyi bir kayıt sistemi ve istatistiki verilerin takip edilmesi

27. Anne-çocuk sağlığını iyileştirmek/ geliştirmek, • Anne-bebekmortalite ve morbidite oranlarını azaltmak, • Acil obstetrik bakım hizmetlerinin sayısını, ulaşılabilirliğini, kalitesini arttırmak, • Ve oluşturulan bu standart hizmetin sürekliliğini sağlamaktır.

28. Acil Obstetrik Bakım Programı Kapsamında Eğitim Verilen • Sağlık Personeli Sayısı

29. 81 ile yaygınlaştırılan Üreme Sağlığı Eğitim Merkezleri ile Üreme Sağlığı Bölgesel Eğitim Merkezlerinde, nitelikli hizmet sunumunu sağlamak amacıyla, sağlık personelinin hizmet içi eğitimleri sürdürülmektedir • Hizmet içi eğitim verilen sağlık personelleri tarafından halkayönelik üreme sağlığı eğitimleri düzenlenmektedir

30. Hizmet İçi Eğitim Verilen Sağlık Personeli Sayıları

31. AP Uygulama Eğitimi Alan Sağlık Personeli Dağılımı

32. Bakanlığımızca, 2008 yılından itibaren; • Hastane doğumlarını artırmak, • Sezaryen oranlarını düşürmek, • Anne sağlığını korumak amacıyla, • Ülke genelinde kamu, üniversite ve özel sağlık kuruluşlarında gerçekleşen doğumlar izlenmektedir.

33. Yüksek sezaryen ile doğum sıklığını azaltmak için; • Online partograf ve Robson uygulamasının hayata geçirilmesi   • Anne dostu sağlık kurumlarının hayata geçirilmesi • Gebe bilgilendirme sınıfı programı

34. Türkiye'de Yıllara Göre Hastanede Doğum Sıklığı (%)

35. Türkiye'de Primer (ilk sezaryen) ve Toplam Sezaryen Sıklığı (%)

36. EVLİLİĞE SAĞLIKLI BAŞLANGIÇ Türkiye’de Hastane Doğumlarının Kurumlara Göre Dağılımı (%) Sağlık Bakanlığı Verileri

37. EVLİLİĞE SAĞLIKLI BAŞLANGIÇ Türkiye’de Kurum Bazında Toplam Sezaryen Sıklığı (%) Sağlık Bakanlığı Verileri

38. EVLİLİĞE SAĞLIKLI BAŞLANGIÇ Türkiye’de Kurum Bazında Primer (İlk) Sezaryen Sıklığı(%) Sağlık Bakanlığı Verileri

39. Doğum Sonu Bakım ile; Postpartum anne ölümlerini önlemek, anneye ve yakınlarına lohusalık dönemi, gebeliği önleyici yöntemler konusunda danışmanlık vermek, nutrisyonel desteğe devam etmek amaçlanmaktadır.

40. Yapılan çalışmalar; • 2010 yılında Doğum Sonu Bakım Yönetim Rehberi oluşturulmuştur. • Lohusalara bu rehber doğrultusunda hizmet sunumu sağlanmaktadır. • Annenin hastanede 3, hastaneden taburcu olduktan sonra 3 kez izleminin yapılmaktadır. • Klinik rehberlere uygun nitelikli lohusa izleminin sağlanması için hizmet içi eğitimler ve izleme değerlendirme çalışmaları sürdürülmektedir.

41. İlk kez 2008 TNSA’da sorgulanan doğum sonu bakım oranı %84,5 2011 yılında %90,6 • 2013 yılında %97,7

42. Ülkemizin bazı bölgelerinde olan anneler; • Olumsuz iklim, • Olumsuz ulaşım şartları, • Sosyal sebeplerle, • sağlık kurum ve kuruluşlarına zamanında ulaştırılamamakta ve doğumlar hastane dışında gerçekleşebilmektedir. .

43. 2008 yılında “Misafir Anne Uygulaması” başlatılmıştır. • Bu uygulama kapsamında yılda yaklaşık 4000 gebe misafir edilmektedir.

44. 2005 yılında Ulusal Anne Ölümleri Çalışması ‘nın tamamlanmasının ardından oluşturulan Anne Ölümleri İzleme Programı kapsamında “Anne Ölümleri Veri Sistemi” ile Ocak 2007 tarihinden itibaren anne ölümleri takip edilmektedir.

45. Türkiye Anne ölümlerini azaltmada örnek bir ülkedir. 2010 yılında dünyada anne ölümlerini en hızlı azaltan ilk 20 ülkeden biriyiz. Yıllık % 5.8 lik bir azalma gerçekleştirmiştir

46. 1990-2010 Arasında Anne Ölümlerini En Çok Azaltan 20 Ülke Estonya –95 Maldivler –93 Belarus –88 Romanya –84 Bhutan –82 Ekvatoryal Gine –81 İran –81 Litvanya –78 Nepal –78 Vietnam –76 Ummman –72 Polanya –72 Mısır –71 Bangladeş –70 Çin –70 Kamboçya –70 Laos–70 Suriye–70 Türkiye –66 Yemen –67

47. Anne Ölüm Oranları (yüz binde) Sağlık Bakanlığı Verileri 2012* yılı verileri kapanan 177 dosya üzerindendir.

48. 2005-2013 Yılları Doğrudan Anne Ölüm Nedenlerinin Anne Ölümleri İçindeki Dağılımı (%) Sağlık Bakanlığı Verileri 2013* yılı verileri kapanan 199 dosya üzerindendir.

49. 2005-2013 Yılları Dolaylı Anne Ölüm Nedenlerinin Anne Ölümleri İçindeki Dağılımı(%) Sağlık Bakanlığı Verileri 2013** yılı verileri kapanan 199 dosya üzerindendir.

50. Anne Ölüm Oranlarının Uluslararası Karşılaştırılması Anne Ölüm Oranı, % ,000 (2010) DeğişimOranı, % (2000-2010) Dünya Orta-ÜstGelir GrubuÜlkeler DSÖ Avrupa Bölgesi TÜRKİYE ÜstGelir GrubuÜlkeler - - Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, World HealthStatistics2012