Suplementacja DHEA w trzecim wieku

1. Suplementacja DHEA w trzecim wieku Lucyna Papierska Klinika Endokrynologii CMKP Kierownik Kliniki: Prof. Wojciech Zgliczyński

2. PODWZGÓRZE, PRZYSADKA, SZYSZYNKA MÓZG TARCZYCA I PRZYTARCZYCE SERCE NADNERCZA NERKI TRZUSTKA TKANKA TŁUSZCZOWA JAJNIKI JĄDRA NACZYNIA KRWIONOŚNE ŹRÓDŁA HORMONÓW – GRUCZOŁY TKANKI, NARZĄDY

3. CZY HORMONY SĄ NIEZBĘDNE DLA ŻYCIA ? Czy bez wyrównania niedoborów hormonalnych można cieszyć się pełnią zdrowia?

4. BEZWZGLĘDNIE KONIECZNE JEST STOSOWANIE HORMONÓW W PRZYPADKU NIEDOCZYNNOŚCI: • TRZUSTKI – wiadomo, cukrzyca • PRZYSADKI mózgowej (gruczoł nadrzędny) • TARCZYCY (zagrożenie szybkim rozwojem miażdżycy) • NADNERCZY !(ryzyko nagłej zapaści i śmierci)

5. Z WIEKIEM ZMNIEJSZA SIĘ WYTWARZANIE: • HORMONÓW PŁCIOWYCH:menopauza u kobietandropauza u mężczyzn • DEHYDROEPIANDROSTERONU (DHEA)w nadnerczach • MELATONINY w szyszynce • HORMONU WZROSTU w przysadce

6. NIEDOCZYNNOŚĆ KORY NADNERCZY LECZENIE RATUJĄCE ŻYCIE: HYDROKORTYZON, CORTINEFF PACJENCI (SZCZEGÓLNIE KOBIETY) MAJĄ SKŁONNOŚĆ DO DEPRESJI,SŁABE MIEŚNIE, ŁATWO SIĘ MĘCZĄ, MAJĄ ZMNIEJSZONE LIBIDO

7. NIEDOCZYNNOŚĆ KORY NADNERCZY – c.d. JEST TO ZESPÓŁ NIEDOBORU ANDROGENÓW NADNERCZOWYCH (DHEA) Leczenie: DHEA 25 – 50 mg dziennie w jednej dawce porannej

8. NIEDOCZYNNOŚĆ KORY NADNERCZY – c.d. Substytucyjnego leczenia Hydrokortyzonem nie wolno utożsamiać z leczeniem dużymi, przeciwzapalnymi, dawkami „sterydów” (astma oskrzelowa, choroby „reumatyczne”) Dawki substytucyjne = fizjologiczne nie dają powikłań takich jak cukrzyca, osteoporoza, otyłość, zaniki mięśni i.t.p.

9. Profilaktyka powikłań leczenia dużymi dawkami enkortonu: • DIETA (wapń, potas), RUCH ! • Profilaktyka osteoporozy (wapń, D3, hormony), a w wypadku już obniżonej masy kostnej – leki – (alendronian) • Systematyczna kontrola okulistyczna • Profilaktyka cukrzycy (dieta, ruch, kontrole) PROPOZYCJA: UZUPEŁNIENIE NIEDOBORÓW DHEA – mniejsze ryzyko powikłań

10. „Wygląd” nadnerczy, ich wielkość i proporcje zmieniają się z wiekiem Buster & Lobo 1999

11. Najważniejsze dla przeżycia - wydzielanie kortyzolu Jest ono zachowane w III wieku

12. 70-latek: Stężenie DHEA/DHEAS 6-10x niższe niż w młodości Stężenie DHEAS u 100-latków Jest takie jak u 70-latków (A. Baranowska, PTE, Kraków 2005)

13. Szczególnie niskie stężenia DHEA i/lub DHEAS w surowicy: • Niedoczynność kory nadnerczy • Przewlekła kortykoterapia • Choroba wieńcowa, hiperlipidemia • RZS, SLE • Cukrzyca typu II

14. Szczególnie niskie stężenia DHEA i/lub DHEAS w surowicy: • Anoreksja, depresja, • Choroba Alzheimera, demencja • Krańcowe stadium wyniszczających chorób • AIDS • PODESZŁY WIEK (10x)

16. Stężenie DHEA prognozuje długość życia mężczyzn 100 90 80 70 60 50 Roth 2002 (Science)

17. Niskie stężenie androgenów nadnerczowych u mężczyzn… …to czynnik ryzyka choroby wieńcowej OR = 0,64 / SD p=0,0002 Massachusetts Male Aging Study Henry a. Feldman Ann Epidemiol 1998;8:217–228.

18. ZASTOSOWANIE DHEA U MĘŻCZYZN: • Po leczeniu DHEA stwierdzono: • zwiększony przepływ w naczyniach • Lepsze działanie insuliny w tkankach • Efekt przeciwkrzepliwy Kawano : „DHEA DLA MĘŻCZYZN” wpływ na układ krążenia

19. Mężczyźni z zaburzeniami erekcji mają znamiennie niższe stężenia DHEAS

20. ZASTOSOWANIE DHEA U MĘŻCZYZN: najpierw wykluczono inne przyczynyzaburzeń potencji, a dopiero potem podano leczenie DHEA Reiter : „DHEA DLA MĘŻCZYZN” WPŁYW NA POTENCJĘ Pozytywny efekt u 80% badanych po 4 miesiącach leczenia

22. U KOBIET: • Korzystny wpływ na libido • Zwiększenie masy kostnej • Poprawa jakości skóry • Pobudzenie kościotworzenia • Poprawa tolerancji glukozy KORZYŚCI – GDY WYJŚCIOWO NIEDOBÓR DHEA

23. Po co kobiecie androgeny? Zespół niedoboru androgenów : • Przerzedzenie owłosienia łonowego i pachowego (też estrogeny!) • Sucha skóra • Spadek libido • Depresja, zmęczenie

24. Wpływ leczenia DHEA starszych kobiet na libido i potencję (skala „general well being”) Baulieu PNAS 2000; 97(8) 4279-84

26. DHEA a mózg • DHEA jest neuroprzekaźnikiem (Balieu1990) • poprawianastrój(Arlt 1999) • działa antydepresyjnie (Wolf 1999, ) • Wspomaga procesy zapamiętywania • wydłuża fazę REM snu (Balieu 1998-2000)

27. JCEM 1994 6 miesięcy, 50 mg Testy samooceny – „zadowolenie z życia, poczucie dobrostanu, jakość snu”

28. Depresja chorobą XXI wieku? POLSKA: około 20% Dane WHO: 10% Pacjenci z przewlekłymi zespołami bólowymi: 35%

29. DEPRESJA ## 6 tygodni monoterapii DHEA 90 mg/dobę Ocena: Skala depresji Hamiltona– „złoty standard” ## P < 0,01 ##

30. 280 osób, 12 miesięcy, 50 mg DHEA • SKÓRA (+) • KOŚCI (+/0) • UKŁAD KRĄŻENIA (0) • LIBIDO (+)

31. Dobór dawki: • „megadawki” DHEA (>150mg/24h) – wzrost stężenia testosteronu u kobiet • Badania farmakokinetyczne – MAKSYMALNE DAWKI TO: 25 mg – kobiety 50 mg – mężczyźni • Badania nad SLE - 100 – 200 mg / dobę • Korzystne działanie w chorobie Addisona wykazaliśmypo 200 mg i.m./miesiąc ! ( 7 mg / dobę)

32. Jaka dawka zapewni optymalne stężenie w surowicy? [Adrenopause and dehydroepiandrosterone: pharmacological therapy versus replacement therapy] Rommler A. Gynakol Geburtshilfliche Rundsch. 2003 Apr;43(2):79-90.

33. Możliwe działania niepożądane: • Zwiększone natłuszczenie skóry – wzrost produkcji sebum • Niewielki hirsutyzm („wąsik”) • Zmiany skórne • Bez:przyrostu masy ciała, działania prozakrzepowego, wzrostu aktywności transaminaz, nowotworów Ustępują po redukcji dawki

34. Jakie są bezwzględneprzeciwwskazania do DHEA?

35. PROPONOWANE BADANIA: • Stężenie DHEAS w surowicy • Mammografia u kobiet • PSA i USG prostaty u mężczyzn Zawsze i u każdego niezbędne minimum badań !

36. Nie tylko czas, ale iRADOŚĆ życia!

37. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ