Xammal və enerji daşıyıcıları bazarı M üəllim: Elşən BAĞIRZADƏ

1. Xammal və enerji daşıyıcıları bazarıMüəllim: Elşən BAĞIRZADƏ Qrup: Dİ-6,Tələbə: MƏRDANOV FUAD

2. Elektro- energetika Enerjinin daşınması və bölüşdürül- məsi Yanacaq sənayesi Yanacaq-energetika kompleksi Yanacaq-energetika kompleksi müasir dünya iqtisadiyyatının əsasını təşkil etməklə yanacağın çıxarılması və işlənməsi elektroenergetika, həmçinin yanacaq və elektrik enerjisinin daşınması və bölüşdürülməsi proseslərini özündə əks etdirir. Son illərdə bu kompleksin ümumdünya ÜDM-də həcmi 3% təşkil etmişdir. Yanacaq-energetika kompleksinin ümumi strukturu belədir:

3. BEA-ya görə OPEK-ə görə İHS-ya görə 1051 mlrd.barrel 1078 mlrd. barrel 1100 mlrd.barrel Neft ehtiyyatları Neftin geoloci ehtiyatları haqqında müxtəlif fərqli fikirlər mövcuddur.

4. Statik göstəricilər Mənbə: www.ereport.ru/articles/commod/oilcount.htm

5. Statik göstəricilər Mənbə: http://tarasovblog.ru

6. Statik göstəricilər Ən iri neft istehsalçıları (mln. barrel sutkada) Mənbə: http://tarasovblog.ru

7. Statik göstəricilər Dünyanın ən iri neft istehlakçıları(mln. barrel sutkada) Mənbə: http://tarasovblog.ru

8. Neft istehsalının artım tempinə görə lider ölkələr 2 Statik göstəricilər Mənbə: http://tarasovblog.ru

9. Neft istehsalının artım tempinə görə “lider” ölkələr 2 Statik göstəricilər Mənbə: http://tarasovblog.ru

10. Statik göstəricilər Neft işlətməkdə daha çox artımı olan ölkələr Mənbə:http://tarasovblog.ru

11. Statik göstəricilər Yanacaq istehlakının azaldığı lider ölkələr Mənbə: http://tarasovblog.ru

12. Statik göstəricilər Mənbə: www.ereport.ru/articles/commod/oilcount.htm

13. Nyu-York- NYMEX Concept London- İPE Sinqapur- SİMEX Neft birjaları XX əsrin böyük bir hissəsi dünya bazarında real neftlə bağlı sövdələşmələr üstünlük təşkil edirdi, sonralar isə müddətli, «kağız» nefti deyilən sövdələşmələrdən istifadə edilməyə başladı. Nəticədə 80-ji illərin sonlarında 3 iri neft birjası formalaşdı:

14. 1 2 3 Əsas neft ehtiyatlarının ayrı-ayrı ölkələrə məxsus neft şirkətlərinin əlində cəmlənməsi Cari neft hasilatının yerini doldurmaq üçün yeni ehtiyatların aşkarlanmasında meydana çıxan çətinliklər Inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yeni texnologiyanın genişlənməsi Struktur dəyişiklikləri XX əsrin son onilliyində neft sənayesinin strukturunda dəyişikliklər baş verdi və bu aşağıdakı amillərlə bağlıdır:

15. Neft ehtiyyatları üzərində sahibkarlıq Müasir dövrdə dünya neft ehtiyatının 87%-nə 20 böyük dövlət neft şirkəti nəzarət edir. Dünya neft ehtiyatının ancaq bir hissəsi ənənəvi neft TMK-larına məxsusdur. Bu da əsasən onunla bağlıdır ki, neft hasil edən ölkələr resursların işlənməsi nəzarətini xarici şirkətlərə vermək əvəzinə müasir texnologiyanın və təcrübənin mənimsənil-məsinə üstünlük verir.

16. Əsas Amillər Qazla işləyən elektrik stansiyalarının sayının artması Son onillikdə nüvə enerjisinə marağın aşağı düşməsi Yaşayış sektorunda qazdan istifadənin genişlənməsi. Təbii qaz Təbii qaz enerji istehlakında ən sürətlə artan enerji daşıyıcısıdır, baxmayaraq ki, balansda neft və kömürdən həcmcə aşağıda durur. Qaz həmçinin ekoloji cəhətdən ən təmiz enerji növüdür. Qazın getdikcə artan istehlakı bu amillərlə bağlıdır:

17. Statik göstəricilər

18. Müvafiq əmtəələrin aparıjı ixrajatçıları, idxalatçılarının dünya qiymətinin formalaşmasında xüsusi rolu də neft üzrə dünya qiymətlərinin formalaşmasında əsas rol oynayır Xammal məhsulları bazarında tələb və təklifin qarşılıqlı əlaqəsi 4 1 Əsas istehsalçıların – ixrajatçıarın və birca kotirovkalarının qiymətlərinin dünya qiyməti kimi uyğunlaşdırılması 2 Müxtəlif valyutaların istifadəsi, tələb və təklifin tarazlığının pozulması təsiri altında dünya pulları rolunu oynayan əsas istehsalçıların qiymət çoxluğu 3 Xammal resursları üzrə qiymət formalaşması Xammal resursları üzrə qiymət formalaşmasının mühüm xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, bu proses daxili xərjlərin böyük olmasından deyil, başqa amillərdən asılıdır. Bunlardan ən əsası aşağıdakılardır:

19. XX əsrin II yarısından başlayaraq dünya neft bazarında qiymət formalaşmasını 4 mərhələyə bölmək olar: IV mərhələ (2001-ci ildən – müasir dövrə kimi) 2 III mərhələ (1986-2001-ci illər) II mərhələ (1973-1986-cı illər) I mərhələ (1973-cü ilə qədər) Xammal resursları üzrə qiymət formalaşması

20. IV mərhələ II mərhələ III mərhələ I mərhələ bu dövrdə əsas aparıjı mövqe beynəlxalq neft şirkətlərinə məxsus idi dünya neft ba-zarın liberallaş-dırılması,dünya bazarında sta-billiyin artırıl-ması məqsədilə neft istehsal və istehlak edən ölkələrin diver-sifikasiyası dünya neft bazarına OPEK surətli artım təsiri başqa müstəqil ixracatçıların meydana çıxması ilə əlaqədar olaraq OPEK təsirinin və birja tijarətinin ümumi artım miqyasının zəifləməsi Xammal resursları üzrə qiymət formalaşması

21. 1 2 3 Transfert qiymətlər şaquli şəkildə inteqrasiya olunmuş beynəlxalq neft şirkətləri tərəfindən neft çıxarılan ərazidə öz vergi tutumlarını azaltmaq üçün istifadə edilir Məlumat qiymətləri beynəlxalq neft şirkətlərinin konsessiyaçı olduğu inkişaf etməkdə olan ölkələrin büdjəsində vergi tutulmalarının hesablanması üçün tətbiq edilirdi Bazar qiymətlərihəqiqi müstəqil subyektlərin işlədiyi məhdud bazar seqmentində tətbiq edilirdi Xammal resursları üzrə qiymət formalaşması Dünya yanacaq energetika bazarında 3 növ qiymətdən istifadə edilir:

22. SON!!! Diqqətinizə görə minnətdarıq!!!