TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ

1. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ

2. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Giriş : • Özellikle savunma sanayinin temel hammaddelerini sağlayan madencilik dalları, ülkeler için stratejik öneme sahiptir. Madencilik hiçbir ülkenin ihmal edemeyeceği, kalkınmanın lokomotifi olan bir sektördür. • Madencilik, birim sermaye başına en yüksek katma değer yaratan, sanayi ve hizmet sektörlerine göre daha fazla istihdam sağlayan bir yatırım alanıdır.

3. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Giriş : • Tüm sanayi dallarının ürünlerinde veya kullandıkları araç ve gereçte, doğrudan veya dolaylı olarak maden ürünlerine ihtiyaç vardır. • Seramik, metalurji, cam, refrakter sanayileri ve inşaat sektörü başta olmak üzere; dolgu maddeleri, doğal boyalar, süzücüler, aşındırıcılar, değerli taşlar, sondaj çamurları, gübre, elektronik ve kimya endüstrilerinin en önemli girdisi madenlerdir. • Tarım’ın ana girdisi olan gübre üretiminde kullanılan hammaddelerin % 90’ı madencilik faaliyetleri sonucunda elde edilmektedir. • Demir-çelik’in hammaddeleri, demir cevheri ve kömür, enerji hammaddelerinin % 75-80’i maden ürünleri olan, kömür, petrol, doğalgaz gibi fosil yakıtlar ve uranyum’dur.

4. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Madenciliğin Ekonomimizdeki Yeri : • Ülkemizde 60 civarında maden türünde üretim yapılmaktadır. Maden çeşitliliği açısından dünyada 10. sırada yer almaktadır. Türkiye maden çeşitliliği bakımından zengin bir ülkedir; • Dünya metal maden rezervlerinin %0.4’ü, endüstriyel hammadde rezervlerinin %2.2’si, kömür rezervlerinin %1’i ve jeotermal potansiyelinin %0.8’i ülkemizdedir. Bor Minerali (Kolemanit) • Türkiye’de yılda 150 milyon ton seviyelerinde üretilen maden ürünleri, inşaat sektöründe ve sanayide hammadde olarak tüketilmekte olup yılda ülkemize 5-6 milyar dolar katma değer kazandırmaktadır. Bor, krom, selestit, manyezit, barit, mermer, pomza, feldspat gibi madenler büyük oranda ihraç edilmekte, yılda yaklaşık 60 milyon ton mertebesinde üretilen kömür ise, büyük çoğunluğu termik santrallarde olmak üzere, yurt içinde tüketilmektedir.

5. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Madenciliğin Ekonomimizdeki Yeri : • 2005 yılında 1.505 milyar dolar olan maden ihracatımız, % 37.4’lük artışla 2.080 milyar dolara yükselmiştir. 2005 yılında 2.396 milyar dolar olan maden ithalatımız, 2006 yılında 3 milyar dolarlar seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu ithalat rakamının 2 milyar dolarlık kısmı kömür ithalatına ödenmiştir.

6. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Türkiye Maden Potansiyeli : • Ülkemizin zengin olduğu madenler arasında ilk sırayı, dünya rezervlerinin % 72’sini oluşturan bor mineralleri almaktadır. • Bor dışında trona, kayatuzu, sodyum sülfat, perlit, pomza, feldspat, bentonit, barit, manyezit, alçıtaşı, stronsiyum tuzları, zeolit, sepiyolit, mermer ve doğal taşlar, kuvars, kuvarsit, zımpara taşı, boksit ve krom gibi metalik madenler ile linyit, ülkemizin zengin kaynaklara sahip olduğu başlıca madenlerdir. • Bakır, kurşun, çinko, demir, nikel, manganez, arsenik, kükürt, fosfat, grafit, talk, asbest, mika, boya toprakları ve maden kömüründe kaynaklarımız olmakla birlikte düşük kaliteli ve/veya yetersiz miktardadır.

7. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Madenlerimiz

8. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Türkiye Enerji Hammadde Potansiyeli : • Kömür • Ülkemizin kömür potansiyeli belirli ölçülerde ortaya konulmuş olup8.3 milyar tonluk oldukça önemli bir rezerv saptanmıştır. 1990'lı yıllardan beri neredeyse durma noktasına gelen kömür aramalarına MTA Genel Müdürlüğü tarafından tekrar başlanarak 2010 yılına kadar yapılacak kömür aramaları için 19 adet hedef alan tespit edilmiştir. • Türkiye'nin taşkömürü toplam rezervi 1.335 milyon tondur. Bunun yaklaşık %72'si "kok"laşabilir özelliktedir. Yıllık ortalama 2,4-2,5 milyon ton civarında taşkömürü üretimi yapılmaktadır. • Türkiye'nin hemen her bölgesinde linyit yataklarına rastlanmaktadır. Bilinen linyit yataklarının en önemlilerini Kahramanmaraş-Elbistan, Muğla-Yatağan, Manisa-Soma, Kütahya-Tunçbilek-Seyitömer, Ankara-Beypazarı ve Sivas-Kangal havzaları oluşturmaktadır. Ülkenin toplam linyit rezervi 9.3 milyar ton olup, yılda 54 milyon ton civarında üretim yapılmaktadır. Ülke linyit rezervleri bakımından dünyada 7. ve üretim sıralamasında ise 6. durumdadır.

9. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Türkiye Enerji Hammadde Potansiyeli : Enerji hammaddelerinin (Kömür, Uranyum, Toryum, Asfaltit) dağılımı

10. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Türkiye Enerji Hammadde Potansiyeli : • Jeotermal Enerji • Türkiye jeotermal potansiyeli bakımından, Avrupa’nın 1’nci, Dünyanın 7’nci, ülkesi konumundadır. Potansiyel oluşturan alanlar Batı Anadolu’da yoğunlaşmıştır. • Türkiye'de gerçekleştirilen jeotermal enerji araştırmaları sonucunda, sıcaklığı 102 0C'ye ulaşan 600'ün üzerinde sıcak su kaynağının varlığı saptanmıştır. MTA’nın yaptığı sondaj çalışmaları sonucunda sıcaklıkları 35-40 0C’nin üzerinde 184 jeotermal alan tespit edilmiştir. • Türkiye'nin jeotermal enerjiye dayalı tek santrali olan 20.4 MWe brüt kurulu güce sahip Denizli-Kızıldere Santrali, bugün net 12 MWe elektrik üretmektedir. Isınma amaçlı olarak; Afyon, Kütahya, Balıkesir, İzmir-Balçova, Ankara-Kızılcahamam ve Manisa-Salihli'de jeotermal enerjiden faydalanılmaktadır.

11. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Türkiye Enerji Hammadde Potansiyeli : Jeotermal Enerji Kaynakları ve Dağılımı

12. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Türkiye Metalik Hammadde Potansiyeli : • Türkiye maden yataklarının çeşitliliği açısından dünyanın sayılı ülkelerinden biridir. Dünya pazarlarında ticareti yapılan 90 çeşit madenden 73 tanesi Türkiye’de bulunmaktadır. Ancak, bu çeşitlilikle orantılı olarak birkaç maden dışında (Bor, krom, linyit, trona vb.) dünya çapında büyük maden yataklarına sahip değildir.

13. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Türkiye Metalik Hammadde Potansiyeli : Metalik madenlerin (altın, gümüş, bakır, demir, vb.) dağılımı

14. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Türkiye Metalik Hammadde Potansiyeli : • Demir : • Türkiye'de 900’ün üzerinde demir yatak ve zuhuru belirlenmiş, bunlardan yaklaşık 500 kadarı önemli görülerek etüt edilmiştir. Türkiye İşletilebilir Demir Yatakları Rezerv Oranları • Önemli demir yatakaları Sivas-Erzincan-Malatya ve Kayseri-Adana bölgelerinde yer alır. Ortalama %50-55 Fe tenörlü işletilebilir demir rezervi toplamı 113 milyon ton dolayındadır. Türkiye’nin yıllık demir cevherine olan ihtiyacı yaklaşık 10 milyon ton civarında olup, bunun yarıdan fazlası ithalat yoluyla karşılanmaktadır.

15. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Türkiye Metalik Hammadde Potansiyeli : • Krom Cevheri: • Türkiye krom cevheri üretimi ve ihracatında önde gelen ülkelerden biridir. Üretim, dünya piyasalarındaki talebe göre değişmektedir. Son yıllarda fiyat artışlarına bağlı olarak üretim 1-1,5 milyon ton/yıl düzeyine ulaşmıştır. Ülkemizin krom rezervi, %20 Cr2O3 ve üzeri içerikli 26 milyon ton civarındadır. Rezerv üretim açısından Elazığ-Guleman birinci bölge konumundadır. Türkiye Kromit Rezerv Oranları Türkiye Krom potansiyeli

16. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Türkiye Metalik Hammadde Potansiyeli : • Bor: • Türkiye 3,066 milyar ton olan bor rezervleri ile dünya bor potansiyelinin %72'sini elinde bulundurmaktadır. Bursa-Kestelek, Balıkesir-Bigadiç, Kütahya-Emet ve Eskişehir-Kırka'da bulunan bor yataklarından yılda 3 milyon ton civarında tüvenan bor cevheri üretilmektedir. Türkiye maden ihracatında bor, mermer ve doğal taşlardan sonra 2. sırayı almaktadır. 2005 yılında yaklaşık 400 milyon dolar değerinde cevher ve bor ürünleri ihracatı gerçekleşmiştir. Bu değerin 117 milyon doları cevher ve konsantrelerine, diğer kısım ise bor kimyasallarına aittir. • Alüminyum: • Alüminyum üretimine uygun boksit rezervi 87 milyon ton civarındadır. Bu yataklar Konya-Seydişehir, Antalya-Akseki, Mersin-Silifke-Taşucu ve Zonguldak-Kokaksu'da yoğunlaşmıştır. Alüminyum üretiminin yanı sıra son yıllarda alüminalı çimento üretiminde boksit de kullanılmaya başlanmıştır. Ülke boksit rezervleri 60 yıl yetecek düzeydedir. Mevcut tesislerin modernizasyon ve üretim kapasitesinin artırılması gerekmektedir.

17. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Türkiye Metalik Hammadde Potansiyeli : • Bakır: • Türkiye'de toplam bakır rezervi, metal içeriği olarak 1,5 milyon ton bakır düzeyindedir. Ekonomik olarak değerlendirilemeyen düşük tenörlü bakır kaynakları dahil edildiğinde toplam bakır kaynağı metal içeriği olarak 3.5 milyon tona çıkmaktadır. Yılda toplam 60 bin ton metal bakır eşdeğeri ve 350 bin ton cevher konsantresi üretilmektedir. Bilister bakır üretimi 35 bin ton/yıl civarındadır. Rize-Çayeli-Madenköy bakır yatağı, 435 bin ton metal bakır rezerviyle en önemli yatağımızdır. • Rize-Çayeli-Madenköy bakır yatağı, 435 bin ton metal bakır rezerviyle en önemli yatağımızdır. Türkiye Bakır Rezervleri

18. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Türkiye Metalik Hammadde Potansiyeli : • Altın: • Ülkede işletilebilirliği ön fizibilite çalışmalarıyla ortaya konan altın rezervi, 9 ayrı sahada metal altın olarak toplam 338 tondur. Ayrıca potansiyel yataklardaki yaklaşık altın rezervi 50 ton ve altının yan ürün olarak kazanılabileceği masif sülfit yataklarındaki toplam rezerv-kaynak miktarı ise yaklaşık 48 tondur. Buna göre ülkenin toplam altın rezerv ve kaynak metal içeriği yaklaşık 436 tondur. İzmir-Bergama-Ovacık yatağı ülkenin işletilen tek altın yatağıdır. • İzmir-Bergama-Ovacık yatağı ülkenin şu an için işletilen tek altın yatağıdır. Türkiye Altın, Gümüş Yatakları

19. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Türkiye Endüstriyel Hammadde Potansiyeli : • Trona: • Ülkedeki en önemli trona yatağı, Ankara-Beypazarı trona yatağı olup, üretime yönelik yatırımlara 2004 yılında başlanmıştır. Bu yatak dünyanın 2. büyük doğal trona yatağıdır ve rezervi 233 milyon tondur. Ayrıca Ankara-Kazan’da 603 milyon ton rezervli yabancı şirkete ait bir yatak mevcuttur. Türkiye’nin Beypazarı ve Kazan yataklarıyla beraber toplam rezervi 836 milyon tondur. • Alçıtaşı: • Büyük alçıtaşı potansiyeline sahip olan ülkenin rezervleri, tam olarak belirlenmemiştir. Alçı panel ve sıva, çimento fabrikalarının yanı sıra son yıllarda alçıtaşına dayalı bir gübre fabrikası açılmıştır. Yıllık alçıtaşı üretimi 3 milyon ton civarındadır. Yabancı sermayenin ilgisini çekmeye başlayan alçı sektörü, maden ihracatında gelişerek 6'ncı sıraya yükselmiştir.

20. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Türkiye Endüstriyel Hammadde Potansiyeli : Türkiye’deki endüstriyel hammaddelerin dağılımı

21. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Türkiye Endüstriyel Hammadde Potansiyeli : • Mermer ve Doğal Taşlar : • 1985 yılından başlayarak, hızlı bir gelişme gösteren mermer ve doğal taş sektörünün büyüme hızı dünya ortalamasının iki katına ulaşmıştır. Ülkenin 80 bölgesinde 150'den fazla değişik renk, desen ve kalitede mermer rezervleri bulunmaktadır. Türkiye'nin mermer potansiyelinin 5,1 milyar m3civarında olduğu tahmin edilmektedir. 2006 yılında 1,03 milyar dolarlık ihracat ile ülke genel maden ihracatı içinde ilk sırada yer almaktadır..

22. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Türkiye Endüstriyel Hammadde Potansiyeli : • Seramik ve Cam Hammaddeleri: • Sektörün ana hammaddesi kuvars, kuvarsit, kuvars kumu, feldspat, kil ve kaolendir. Ülkemiz seramik üretiminde Avrupa’da 3. dünyada ise 6. sıradadır. Bunda en büyük pay, ülke hammadde kaynaklarıdır. Ülkemizin 89 milyon ton kaolen, 354 milyon ton seramik ve refrakter kil, 239 milyon ton feldspat, 1,3 milyar ton kuvars kumu, 2,3 milyar ton kuvars-kuvarsit potansiyeli vardır. Seramikte ülkenin üretim kapasitesi 180 milyon m2/yıl dır. • Cam sektöründe istikrarlı bir gelişme görülmektedir. Bu sektörde 1,4 milyon ton/yıl kuvars kumu kullanılmaktadır. Cam hammadde kaynaklarında büyük potansiyel olmasına karşın kırma-öğütme ve zenginleştirme tesislerinin yetersizliği nedeniyle istenilen düzeyde üretim ve ihracatımız yoktur. Seramik ve cam sektöründe iyi kalite kil, kaolen, feldispat ve kuvars kumu ithalatı yapılmaktadır.

23. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Türkiye Endüstriyel Hammadde Potansiyeli : • Çimento ve Diğer Yapı Malzemeleri: • Çimento sektörü, yaklaşık 65 milyon ton/yıl hammadde kullanmaktadır. Çimento ana hammaddesi olan kalker, kil-marn, alçıtaşı ve trasta ülkenin büyük potansiyeli vardır. İnşaat sektöründe büyük oranda hafif yapı elamanı ve beton agregası olarak da kullanılan pomza potansiyelimiz 1,5 milyar m3 ihracatımız ise 15 milyon $ civarındadır. Perlit potansiyelimiz ise 5,7 milyar tondur. Ancak ülkenin bu madenlerindeki büyük potansiyeli, üretim ve ihracata yansımamıştır.

24. TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ Türkiye Endüstriyel Hammadde Potansiyeli : • Bentonit: • Ülkemizde Ankara, Çankırı, Tokat, Edirne ve Ordu illerinde yoğunlaşan değişik alanlarda kullanıabilir 250 milyon ton bentonit rezervi vardır. Ancak şişen tip ( Na-bentonit) bentonit rezervimiz azalmıştır. Yaklaşık 566 bin ton olan bentonit üretimimiz bulunmaktadır. 2005 yılı ihracatımız 13,5 milyon dolar civarındadır. • Manyezit : • Eskişehir, Kütahya, Konya ve Erzincan bölgelerinde yoğunlaşan % 41-48 MgO içerikli 111milyon ton manyezit rezervimiz bulunmaktadır. 2005 yılında 42 milyon dolar ihracatımız vardır. Son yıllarda demir-çelik sektöründeki daralmaya bağlı olarak manyezit üretim ve ihracatında düşüş olmuştur.