ZBIOROWE ŚRODKI OCHRONY LUDNOŚCI

1. ZBIOROWE ŚRODKI OCHRONY LUDNOŚCI Broń masowego rażenia i terroryzm współczesny

2. W obliczu klęsk żywiołowych i wojen ludzie szukają schronienia w miejscach, które wydają im się bezpieczniejsze od własnych domów lub przenoszą się w miejsca oddalone od zagrożonych rejonów • Organy państwowe i samorządowe są zobligowane do zapewnienia społeczeństwu bezpieczeństwa. Ich obowiązkiem jest poszukiwanie takich rozwiązań, które umożliwiłyby ludności ochronę i przetrwanie niebezpiecznych zdarzeń

3. Do zbiorowych środków ochrony ludności zalicza się budowle ochronne oraz ewakuację (z rejonów zagrożonych). Najbardziej racjonalnym rozwiązaniem organizacji ochrony zbiorowej jest połączenie obu tych systemów. • Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dn. 28.IX.1993 r., oprócz ewakuacji i budowli, środki zbiorowej ochrony obejmuje także zaciemnianie i wygaszanie oświetlenia.

4. BUDOWLE OCHRONNE

5. Budowle ochronne – przeznaczone są do zbiorowej ochrony ludności przed środkami masowego rażenia oraz promieniotwórczymi i toksycznymi środkami przemysłowymi • Budowle te powinny być przygotowywane w czasie pokoju (w razie zwiększenia zagrożenia bezpieczeństwa państwa, a także w czasie wojny).

6. Człowiek właściwie ukryty ma szansę przetrwać okres najwyższego zagrożenia • W budowlach ochronnych ukrywa się również przed zniszczeniem dobra kultury, ważną dokumentację, cenna aparaturę, zapasy żywności, leki, a nawet zwierzęta hodowlane.

7. Zasady użytkowania i zachowania się ludności w budowlach ochronnych • Budowle ochronne są przeznaczone dla różnych użytkowników.  schrony i ukrycia dla załóg pracowniczych powinny być przewidziane we wszystkich zakładach pracy i innych obiektach, które będą w czasie wojny kontynuowały produkcję lub inną działalność na obszarze rejonów i miast uznanych za szczególnie zagrożone. W okresie pokoju powinny być wykorzystane jako magazyny, szatnie, stołówki itp.

8. Zasady użytkowania i zachowania się ludności w budowlach ochronnych, cd. Schrony i ukrycia bywają również usytuowane pod powierzchnią ziemi w nowo budowanych obiektach użyteczności publicznej, np.: *komunikacyjnych (metro, tunele, przejścia podziemne, duże garaże) *podziemnych pomieszczeniach muzeów *hoteli *obiektów handlowych, gastronomicznych

9. Zasady użytkowania i zachowania się ludności w budowlach ochronnych, cd. Ludność z rejonów leżących poza strefami możliwych silnych ma częściowo przygotowane miejsca schronienia, głównie są to pomieszczenia piwniczne. W czasie pokoju są wykorzystywane jako piwnice, magazyny, itp. W wypadku potrzeby mogą być w krótkim czasie doprowadzone do pełnej gotowości technicznej i eksploatacyjnej

10. Zasady użytkowania i zachowania się ludności w budowlach ochronnych, cd.  w czasie podwyższonej gotowości obronnej państwa i początkowym okresie wojny masowo tworzy się budowle ochronne: wolno stojące ukrycia budowlane z elementów prefabrykowanych i materiałów miejscowych, wyposażonych w proste urządzenia schronowe  część społeczeństwa ma przygotowane na wypadek wojny piwnice i inne pomieszczenia we własnych domach

11. Rodzaje budowli ochronnych (wg odporności konstrukcji, stopnia osłabienia promieniowania jonizującego): • Schrony – odporne na zgruzowanie, osłabiające promieniowanie jonizujące więcej niż 100-krotnie • Ukrycia – zapewniają ochronę jedynie przed promieniowaniem jonizującym

12. SCHRONY

13. Schrony – budowle ochronne o określonej normami technicznymi wysokiej wytrzymałości konstrukcji, wyposażone w urządzenia, stwarzające warunki do ochrony ludności w zasadzie przed działaniem wszystkich czynników rażenia broni konwencjonalnej, jądrowej, chemicznej i biologicznej.

14. Schrony powinny stwarzać możliwości ochrony zdrowia i życia przed takimi czynnikami jak: • Fala uderzeniowa (nadciśnienie i podciśnienie), • Promieniowanie cieplne, • Promieniowanie przenikliwe, • Skażenie promieniotwórcze, • Bojowe środki trujące, broń biologiczna, • Trujące środki przemysłowe, • Gruz zawalonych budynków, • Bojowe środki zapalające, • Pociski wystrzelone z broni konwencjonalnej.

15. Podział schronów na kategorie ze względu na odporność na nadciśnienie (podciśnienie): • I typ: odporność 0,3 MPa / 300 kPa /. k = 3000 • II typ: odporność 0,2 MPa / 200 kPa /. k = 2000 • III typ: odporność 0,1 MPa / 100 kPa /. k = 1000 • IV typ: odporność 0,05 MPa / 50 kPa /. k = 500 k oznacza współczynnik osłabienia promieniowania

16. Rodzaje schronów (pod względem lokalizacji): • Wolnostojące (jeżeli nie są całkowicie zagłębione w ziemi, to muszą być pokryte warstwą ziemi o grubości co najmniej 75 cm) • Umiejscowione pod budynkami (urządza się je przeważnie w piwnicach całkowicie zagłębionych w ziemi)

18. W pomieszczeniach schronowych powinno mieścić się od 50 do 250 osób (i więcej). Norma przewiduje 2 m2 na osobę. Dla 1/3 liczby osób przebywających w schronie przygotowuje się miejsca do spania. Schron składa się z wejść (ich liczba zależy od pojemności schronu), jednego lub dwóch przedsionków do każdego z nich, korytarzy, komór schronowych (każda na 30-50 osób), czerpni powietrza, komór rozprężenia i komór filtrowentylacyjnych, urządzeń sanitarnych, punktu medycznego, pomieszczeń na żywność i wyjścia zapasowego. • Przyjęta jest zasada, że schron winien być zapełniony i zamknięty w przeciągu 3-5 minut.

20. Powietrze w schronach • Doprowadzenie powietrza do schronu odbywa się kolejno przez czerpnie i kanały, komory rozprężenia i komory zespołów filtrowentylacyjnych. Powietrze jest rozprowadzane do poszczególnych pomieszczeń przez sieć przewodów. Wywiew zużytego powietrza następuje przez otwory wywiewne zaopatrzone w klapy nadciśnieniowe wyskalowane na kilka milimetrów słupa wody. Komory rozprężenia stanowią zabezpieczenie urządzeń filtrowentylacyjnych i pomieszczeń schronu przed falą podmuchu, redukując nadciśnienie działające na zewnątrz schronu.

21. Wyjście zapasowe • Wyjście zapasowe ze schronu pod budynkiem, ze względu na możliwość zawalenia się wyższych kondygnacji i zasypanie wejść do schronu, jest z zasady tunelem, którego wylot powinien się znajdować w bezpiecznej odległości od ścian budynku. Jest to odległość ½ wysokości budynku plus 3 metry. Wejścia i wyjścia zapasowe są zaopatrzone w drzwi ochronno - hermetyczne (gazoszczelne i ognioodporne)

22. Do schronów doprowadza się kanalizację, centralne ogrzewanie i oświetlenie. • W komorach schronowych ustawia się ławki i prycze do leżenia dla ok. 30% ludzi mieszczących się w schronie. • Do wyposażenia schronu należą również: szczelne pojemniki na zapas wody do picia, sprzęt i środki gaśnicze, sprzęt ratunkowy (kilofy, łopaty, łomy, przebijaki), apteczka, latarki bateryjne, odbiorniki radiowe na baterie, telefon, termosy, kosze na śmieci, itp.

24. Okres samowystarczalności (autonomii) schronu oznaczający konieczność zapewnienia warunków do ciągłego przebywania w nim ludzi bez konieczności korzystania pomocy z zewnątrz – przyjmuje się na 3 doby. • Schrony są budowlami mocnymi i wyposażonymi w skomplikowane instalacje, więc nie mogą być budowane doraźnie. Powinny być przygotowane systematycznie w czasie pokoju w maksymalnie dużych ilościach (tyle, na ile pozwala budżet państwa). • W okresie pokoju schrony powinny być utrzymywane w takim stanie, aby doprowadzić je do stanu pełnej gotowości, do zajęcia przez ludzi, w czasie nie dłuższym niż 72 godziny.

25. UKRYCIA

26. Ukrycia – to głównie umocnione podpiwniczenia w istniejących budynkach oraz w nowym budownictwie. Służą chwilowemu ukryciu przed skutkami ewentualnych napadów powietrznych, opadu promieniotwórczego i skutkami skażeń środkami trującymi, w tym toksycznymi środkami przemysłowym. Wykonuje się je głównie w mniejszych jednostkach osadniczych.*współczynnik osłabienia promieniowania do ochrony budynków murowanych wynosi k =7-10

27. Typy ukryć • Ukrycia zabezpieczające - wytrzymałość 0.035 MPa / 35 kPa / - k = 200 • Ukrycia przed opadem promieniotwórczym - k = 100

28. Przystosowania ukryć • Na ukrycia należy przeznaczać pomieszczenia usytuowane od strony podwórek, wąskich ulic, itp. Zbędne otwory okienne i drzwiowe osłania się i wypełnia się workami z piaskiem.

29. Wzmocnienia: • Sposób wzmacniania musi być uzależniony od rodzaju konstrukcji, które podlegają wzmacnianiu, a także od rodzaju materiału, który jest osiągalny w danym czasie (najwłaściwsze są: stal, drewno, betonowe lub żelbetowe elementy). Najważniejszą zasadą jest to, że konstrukcja wzmacniająca musi być prosta do wykonania i szybka w realizacji. Sposób wzmocnienia musi być tak dobrany, aby prace mogły być wykonane nie tylko przez fachowców.

30. Wzmocnienia cd. • Przy ścianach budynku wykonuje się ekrany z kamieni, cegły, worków z piaskiem lub z piasku po wykonaniu tzw. odeskowania. Strop również należy wzmocnić podporami, dźwigarami, a następnie nasypać warstwę ziemi (nie mniejszą niż 40 cm). Drzwi wejściowe trzeba obić kocem, a futryny uszczelnić wałkiem z gęstej tkaniny lub sznurem. Nie wzmacnia się elementów konstrukcyjnych całego budynku.

31. Cyrkulacja powietrza • Wentylację ukrycia zapewnia się przez wyposażenie go w urządzenia podobne do schronowych lub umieszcza się w nich otwory nawiewne i wywiewne. Aby zapewnić cyrkulację powietrza, otwór wywiewny powinien znajdować się od 1,5 do 2 m nad otworem nawiewnym. Otwory wentylacyjne wyposaża się w daszki i zasuwy. W przewodzie nawiewnym instaluje się filtr przeciwpyłowy. Może to być ramka z rozpiętą na niej gazą, a poniżej niej specjalna kieszeń do zbierania cząstek pyłu osadzającego się na gazie.

32. Pojemność ukryć • Pojemność ukryć ok. 250-300 osób, ale także pomieszczenia dla małej ilości osób (20-50), dla których nie tworzy się schronów. • Ukrycia dzielimy na: - ukrycia zabezpieczające; - ukrycia przed opadem promieniotwórczym.

33. Budowa • Komory ochronne • Korytarz komunikacyjny • Wejście główne z przedsionkiem i wejście awaryjne z przedsionkiem lub podwójnymi drzwiami (szyb wyjścia awaryjnego musi znajdować się poza strefą podlegającą zagruzowaniu) • Pomieszczenia pomocnicze: pomieszczenia sanitarne, zbiorniki wody zapasowej, komora filtrowentylacyjna • Instalacje: filtrowentylacyjna, elektryczna, wodociągowo-kanalizacyjna i grzewcza

35. EWAKUACJA

36. Ewakuacja – czynność polegająca na przemieszczaniu ludności z rejonów, w których przebywanie może zagrażać życiu lub zdrowiu do rejonów bezpieczeństwa.

37. Rodzaje ewakuacji • Planowa – polega na zawczasu przygotowanym przemieszczaniu ludności z rejonów: • Przewidywanych działań sił zbrojnych; • Przyległych do zakładów pracy oraz obiektów hydrotechnicznych i innych, stanowiących w przypadku ich uszkodzenia lub awarii potencjalne zagrożenie dla ludności; • Doraźna – polega na natychmiastowym przemieszczaniu ludności z rejonów, w których wystąpiło nieprzewidziane, bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia.

38. Rodzaje ewakuacji cd. Ewakuację planową przygotowuje się w czasie pokoju, a realizuje w czasie wojny oraz w sytuacji wystąpienia symptomów zagrożenia. Organem zarządzającym, organizującym planową ewakuację ludności jest szef obrony cywilnej województwa lub gminy. Ewakuację doraźną realizuje się natychmiast po zaistnieniu zagrożenia dla zdrowia i życia ludności. Organizuje się ją na polecenie szefów obrony cywilnej województw lub gmin. Ponadto może ją także zarządzać osoba kierująca akcją ratunkową na terenie objętym tą akcją.

39. W procesie planowania ewakuacji należy określić: • Termin rozpoczęcia i zakończenia ewakuacji; • Rejony objęte ewakuacją, trasy i docelowe miejsca przemieszczania ludności; • Siły i środki niezbędne do przeprowadzenia ewakuacji; • Sposób zapewnienia poszkodowanej ludności pomocy medycznej, zakwaterowania i niezbędnego zaopatrzenia • Płaszczyzny współdziałania z odpowiednimi organami wojskowymi, Policji oraz Straży Granicznej w strefie nadgranicznej.

40. W rejonach objętych ewakuacją należy zorganizować: • Punkty ewakuacyjno-informacyjne (PEI) • Punkty zbiórki (P Zb) • Punkty załadowcze (PZ) • Punkty pomocy medycznej (PPM)

41. Na trasach ewakuacji należy zorganizować: • Punkty etapowe (PE) • Punkty pomocy medycznej (PPM) • Punkty pomocy technicznej (PPT)

42. W docelowym miejscu przemieszczenia należy zorganizować: • Punkty wyładowcze (PW) • Punkty rozdzielcze (PR)

43. W okresie planowania i organizowania ewakuacji należy uwzględnić: • Konieczność zapewnienia szczegółowej opieki niepełnoletnim i niepełnosprawnym, • Porę roku i warunki atmosferyczne, • Ochronę i zabezpieczenie pozostawionego mienia, • Wykorzystanie indywidualnych środków transportu osób ewakuowanych, • Możliwość zabrania przez dorosłą osobę bagażu o wadze 50 kg, • Udział organizacji i stowarzyszeń o charakterze humanitarnym, np. PCK, duszpasterstwa itp.

44. Karty ewakuacji • Przewiduje się, że wszystkie osoby podlegające ewakuacji już w czasie pokoju otrzymają karty ewakuacji. • Karta ewakuacji składa się z 3 części: • Części zasadniczej, w którą wpisuje się dane personalne osoby podlegającej ewakuacji /m. innymi PESEL/, stały adres zamieszkania, imiona dzieci, nad którymi sprawujemy opiekę itp.

45. Odcinka „A”, odbieranego w punkcie załadowczym (zbiórki) lub punkcie ewidencyjno-informacyjnym (jeżeli posiadacz karty opuszcza miasto własnym środkiem lokomocji). Odcinki te przekazywane są właściwym referatom do spraw ewidencji ludności w dotychczasowym miejscu pobytu stałego. • Odcinka „B”, odbieranego w punkcie rozdzielczym lub punkcie wyładowczym (jeżeli posiadacz karty jest skierowany bezpośrednio do przyszłego miejsca zamieszkania) i przekazywanego referatowi d/s ewidencji ludności w nowym miejscu pobytu. Jest podstawą do otrzymywania świadczeń w nowym miejscu pobytu.

47. Ludność podlegająca ewakuacji powinna być szczegółowo poinformowana o znaczeniu tego przedsięwzięcia i obowiązujących wówczas zasadach postępowania, • Ludność powinna poznać lokalizację punktów zbiórki, załadowczych, wyładowczych i rozdzielczych.

48. Postępowanie ludności po zarządzeniu ewakuacji polega na: • Wyłączeniu wody, energii elektrycznej, gazu, wygaszeniu palenisk w piecach • Zabraniu z sobą dowodów tożsamości i przygotowanego bagażu z rzeczami osobistymi, środkami indywidualnej ochrony przed skażeniami, apteczką podręczną i żywnością na 2-3 dni, • Do każdego plecaka przyczepia się kartkę z nazwiskiem, imieniem, adresem miejsca docelowego, • Dzieciom i osobom niepełnosprawnym przyszywa się do ubrań kartkę z danymi personalnymi, • Zabezpieczeniu okien i drzwi oraz przekazaniu drugiego egzemplarza kluczy do domu, • Udaniu się do punktu zbiórki lub załadowczego w określonym czasie i po wyznaczonych ulicach, • Ścisłym wykonywaniu poleceń organów OC i osób kierujących procesem ewakuacyjnym.

49. KONIEC