POLITYKA OCHRONY KONKURENCJI

1. POLITYKA OCHRONY KONKURENCJI

2. Jest to swoista gra rynkowa o uzyskanie przewagi nad konkurentami w pozyskiwaniu odbiorców.

3. MODELE KONKURENCJI • KONKURENCJA DOSKONAŁA • KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA • OLIGOPOL • MONOPOL

4. POLITYKA OCHRONY KONKURENCJI • Najwcześniej uzgodniona polityka z pośród polityk wspólnotowych. • Potrzeba wspólnej Polityki konkurencji była uznawana przez państwa członkowskie od początku istnienia Wspólnot Europejskich o czym świadczą obszerne fragmenty traktatów założycielskich Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali oraz Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. • Podstawowe przepisy regulujące politykę konkurencji wywodzą się jeszcze z Traktatu Rzymskiego.

5. Reguły konkurencji odnoszą się do: wszelkiego rodzaju przedsiębiorstw prywatnych i publicznych działających na jednolitym rynku firm mających swoją siedzibę poza terytorium WE Prawo konkurencji obejmuje zasadniczo wszystkie dziedziny gospodarki. Jego zastosowanie zostało traktatowo ograniczone tylko w przypadku rolnictwa (gdzie polityka konkurencji jest podporządkowana celom Wspólnej Polityki Rolnej).

6. Prawo konkurencji WE : - ma pierwszeństwo w stosunku do prawa narodowego, - w praktyce system wspólnotowy i rozwiązania narodowe funkcjonują obok siebie. Zasady wspólnotowe mają na względzie : - zapewnienie swobodnej konkurencji na rynku wewnętrznym, w handlu pomiędzy państwami członkowskimi. - nie dotyczą natomiast poszczególnych rynków narodowych.

7. Kompetencje w tworzeniu i wykonywaniu polityki konkurencji • Rada Unii Europejskiej • Europejski Trybunał Sprawiedliwości • Komisja Europejska

8. Rada Unii Europejskiej Rada przez swoją działalność legislacyjną, polegającą na wydawaniu rozporządzeń i dyrektyw, tworzy warunki prawne umożliwiające realizację traktatowych zasad polityki konkurencji.

9. Europejski Trybunał Sprawiedliwości Trybunał przez swoje orzecznictwo interpretuje prawo dotyczące konkurencji , może także weryfikować decyzje komisji.

10. Komisja Europejska • wdrąża w życie politykę ochrony konkurencji • Komisja czuwa nad przestrzeganiem zasad konkurencji przez podmioty prywatne lub rządy • bada przypadki domniemanego naruszenia tych zasad i na tej podstawie podejmuje stosowne decyzje. • Komisja ma prawo nakładać na firmy nie przestrzegające wspólnotowych reguł konkurencji grzywny, których wysokość zależy od wagi stwierdzonego naruszenia prawa i czasu trwania takiego procederu • W odniesieniu do pomocy państwa, Komisja ma prawo nakazać przedsiębiorstwu zwrot bezprawnie uzyskanej pomocy instytucjom narodowym, które tej pomocy udzieliły. • Od decyzji Komisji przysługuje odwołanie do Sądu Pierwszej Instancji lub do Trybunału Sprawiedliwości

11. Cele Polityki Ochrony Konkurencji • ma ona dać gwarancje, że bariery zniesione w handlu wewnętrznym, w ramach wspólnego rynku, nie zostaną zastąpione innymi działaniami ze strony przedsiębiorstw lub rządów, prowadzącymi do zniekształcenia konkurencji. • ma na uwadze przede wszystkim interes konsumentów i stara się o zapewnienie im łatwego dostępu do dóbr i usług oferowanych na jednolitym rynku po maksymalnie zbliżonych cenach. • wpływa ona korzystnie na konkurencyjność unijnych przedsiębiorstw na rynku światowym

12. Zakres Polityki Ochrony Konkurencji 1. Zakaz porozumień ograniczających konkurencję 2. Niedopuszczanie do wykorzystywania przez przedsiębiorstwa pozycji dominującej 3. Kontrole fuzji przedsiębiorstw 4. Liberalizacja zmonopolizowanych sektorów gospodarki 5. Monitorowanie pomocy państwa

13. Zmowy kartelowe, Niedozwolone fuzje, nieuczciwe ceny czyli zakazy chroniące uczciwą politykę konkurencji. • Zakaz Tworzenia karteli – niedozwolone porozumienia zawierane między przedsiębiorcami, ograniczające konkurencję • Zakaz tworzenia karteli ograniczających konkurencję jest jedną z podstawowych zasad konkurencji. Na terenie Unii Europejskiej zakazane są wszelkie umowy, nieformalne porozumienia i praktyki, które prowadzą do naruszenia lub zniekształcenia zasad konkurencji między przedsiębiorstwami oraz wpływają na handel między państwami.

14. Kartel producentów gumy W listopadzie 2006 roku Unia Europejska ukarała karą grzywny w wysokości 519 mln euro uczestników kartelowej zmowy cenowej na rynku produktów gumowych. Wg inspektorów kartel sztucznie kontrolował ceny kauczuku syntetycznego, co wymiernie odbiło się na cenach opon. Obok największych europejskich koncernów ENI, SHELL karę zapłaci też czeski Unipetrol (należy do PKN Orlen) oraz Trade-Stomil. Kary nie zapłacił koncern Bayer, który doniósł o procederze i współpracował z unijną komisją ds. konkurencji. Unia Europejska stosuje bardzo srogi system kar; zazwyczaj w takich sytuacjach nakłada karę 400 mln euro.

15. Przepis art. 81 ust. 1 TWE zawiera przykłady naruszenia prawa konkurencji: • ustalanie cen zakupu lub zbytu; • kontrola produkcji, rynków, rozwoju technicznego lub inwestycji; • podział rynku lub źródeł zaopatrzenia • praktyki dyskryminacyjne wobec partnerów handlowych oraz transakcje wiązane

16. Artykuł pozwala na odstępstwo od tych zasad w przypadku niektórych porozumień między przedsiębiorstwami. Takie porozumienia muszą jednak spełniać łącznie cztery wymogi: • porozumienia, postanowienia lub uzgodnienia przyczyniają się do polepszenia warunków produkcji i dystrybucji albo wspierają rozwój techniczny lub gospodarczy • korzyści gospodarcze chociaż częściowo udostępniane są dla konsumentów • ograniczenie konkurencji nie wykracza poza to co jest konieczne do osiągnięcia tejże korzyści gospodarczej • nie następuje całkowite wyłączenie konkurencji

17. Komisja zezwala na zawieranie porozumień naruszających konkurencję wyjątkowych przypadkach: • np. ze względu na podniesienie konkurencyjności gospodarki unijnej w dobie globalizacji. • tworzenie monopoli i oligopoli jest dozwolone w sytuacji, gdy takie działanie wzmacnia pozycję rynkową europejskich przedsiębiorstw w obliczu zaostrzonej konkurencji międzynarodowej.

18. Zakaz tworzenia fuzji przedsiębiorstw • Zakaz nadużywania pozycji dominującej • pozycja dominująca – pozycja przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów

19. Wspólnotowa kontrola fuzji przedsiębiorstw: • Firmy posiadające obroty pow. 5 mld euro w skali światowej, • Firmy przekraczające 250 mln w skali Wspólnotowej - przedstawiają wniosek fuzji przed komisją • zgoda lub odrzucenie wniosku fuzji Połączenia przedsiębiorstw, których obroty nie przekraczają wyżej wskazanych kwot podlegają prawu krajowemu

20. Praktyczne działania KE na przykładzie konkretnych przypadków

21. Pół miliarda euro grzywny i nakaz ujawnienia konkurencji sekretów technologicznych. Co zarzucano koncernowi Billa Gatesa? - nie ujawnia pełnych informacji o tym, jak system Windows "rozmawia" z serwerami - Sąd przyznał rację brukselskiej Komisji, która już w marcu 2004 r. twierdziła, że sprzedaż wiązana - Windows z odtwarzaczem- Media Player gratis - wycina z rynku konkurencję, która produkuje odtwarzacze do multimediów. (Skargi Apple i Real Networks)

22. Zarzuty dotyczące stosowania praktyk monopolistycznych! • KE stwierdziła, że Micfosoft dopuścił się naruszenia zasad wolnej konkurencji dostarczając przeglądarkę Internet Explorer razem z systemem operacyjnym Windows. • Skargi spółki Opera Software : ” Większość stron internetowych jest tak skonstruowana by poprawnie uruchamiały się z przeglądarką Internet Explorer. Oznacza to, że witryny te mogą nie działać dobrze, gdy użytkownik będzie korzystać z naszego oprogramowania."

23. Konsekwencje • 497,2 mln euro grzywny na Microsoft. To największa kara finansowa nałożona na jedną firmę w historii unijnego prawa! • nakaz ujawnienia konkurentom niektórych swoich tajemnic technologicznych.

24. Nadużywanie pozycji dominującej- Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej

25. Nadużywanie pozycji dominującej- Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej • Symboliczna kara grzywny w wysokości 1000 euro nałożona na lokalny francuski komitet organizacyjny Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej w 1998 r. • Powód: nadużycie dominującej pozycji poprzez wprowadzanie dyskryminacyjnego systemu zakupu biletów, który faworyzował mieszkańców Francji. • Komisja wykryła że 570000 biletów wstępu zostało sprzedanych osobą które były w stanie podać adres pobytu we Francji, co ograniczyło możliwość kupna osobą spoza terytorium Francji.

26. WNIOSKI Jak widać Konkurencja na wspólnym rynku może zostać zakłócona nie tylko przez wspólne działania czy porozumienia przedsiębiorców. Zagrożeniem są również praktyki stosowane przez przedsiębiorcę, który zajmuje pozycję dominującą . Prowadzą one do ograniczenia swobody działania podmiotów gospodarczych oraz naruszenia interesów konsumentów.

27. ZASADY UDZIELANIA POMOCY PUBLICZNEJ W UNII EUROPEJSKIEJ Zgodnie z Art. 87 ust. 1 Traktatu Wspólnoty Europejskiej Pomoc państwa to: „wszelka pomoc udzielana przez państwo ze źródeł państwowych bez względu na formę, która przez uprzywilejowanie niektórych przedsiębiorstw lub niektórych gałęzi produkcji zakłóca konkurencję lub grozi jej zakłóceniem”

28. Istota i rola prawa pomocy publicznej • Pomoc publiczna jest narzędziem interwencji państwa w gospodarkę, stosowanym w związku z dążeniem do osiągnięcia pewnych celów polityki społeczno-gospodarczej. • Prawo pomocy publicznej określa zasady udziału państwa w działalności przedsiębiorców. • Pomoc państwowa może być kierowana do określonych sektorów, regionów czy podmiotów gospodarczych, jak również związana jest z realizacją określonych celów gospodarczych.

29. Celem może być: • rozwój małych i średnich przedsiębiorstw • zmniejszanie różnic gospodarczych między regionami kraju • równoważenie rynku w tzw. wrażliwych sektorach gospodarki (podatnych na wahania koniunktury) • restrukturyzacja takich sektorów np. przemysł hutniczy, a także skierowana do przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej

30. Do najbardziej typowych form pomocy państwa można zaliczyć: • dotacje pieniężne, rzeczowe, pożyczki i kredyty • gwarancje i poręczenia Skarbu Państwa ze skutkami budżetowymi, • preferencje podatkowe • instrumenty kapitałowe • obniżenie opłat

31. Pomoc Państwa może mieć charakter sektorowy lub horyzontalny • Stosunek Unii Europejskiej do pomocy o charakterze sektorowym jest zasadniczo negatywny, tym niemniej istniały i nadal istnieją możliwości udzielania takiej pomocy, na podstawie szczegółowych wytycznych Komisji Europejskiej. Dotyczy to sektorów odczuwających największe trudności strukturalne, m.in. w przemysłu odzieżowego, włókien syntetycznych, tekstylnego, motoryzacyjnego, stoczniowego, stalowego, górnictwa.

32. Pomoc o charakterze horyzontalnym ma charakter powszechny i jest adresowana do wszystkich przedsiębiorstw spełniających określone kryteria lub warunki. W Unii Europejskiej popularne są np. różne programy pomocy dla małych i średnich przedsiębiorstw, dla firm podejmujących inwestycje mające na celu zwiększenie ochrony środowiska naturalnego, dla przedsiębiorstw inwestujących w badania i rozwój, na rzecz ułatwienia przekwalifikowania pracowników, a także w ramach pomocy regionalnej

33. Podstawowe zasady pomocy publicznej Zasadę zakazu pomocy państwowej- zgodnie z którą wszelka pomoc przyznana przez Państwo Członkowskie, albo ze środków państwowych, w jakiejkolwiek formie, która zagraża warunkom konkurencji przez faworyzowanie pewnych przedsiębiorstw lub produkcji pewnych towarów(selektywność pomocy), jeśli wpływa niekorzystnie na handel między Państwami Członkowskimi, będzie niezgodna z regułami wspólnego rynku.

34. Podstawowe zasady pomocy publicznej cd. Zakaz udzielania pomocy publicznej - zakazana jest wszelka pomoc zakłócająca lub mogąca zakłócić konkurencję, selektywna, choćby pośrednio pochodząca od państwa i w takim jedynie zakresie w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Na gruncie prawa polskiego aktem regulującym zasady udzielania pomocy publicznej jest w szczególności ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o zasadach udzielania pomocy publicznej.

35. Pewne wyjątki, mające charakter zwolnień, wskazane w TWE W odniesieniu zatem do pomocy publicznej, która ma charakter selektywny, zakłóca lub może zakłócić konkurencję i ma wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi TWE wprowadza zwolnienia bezwzględne i względne.

36. Zwolnienia automatyczne (bezwzględne) Polegają na tym, że pomoc publiczna zawsze zostaje uznana za dozwoloną i zgodną ze wspólnym rynkiem. Przykładem takiej pomocy jest: • pomoc natury socjalnej, przyznanej indywidualnym konsumentom, • pomoc na wyrównywanie szkód, spowodowanych przez klęski żywiołowe lub wyjątkowe okoliczności, • pomoc przeznaczoną na rozwój gospodarczy w regionach, w których poziom życia jest „nienormalnie niski” lub regionów dotkniętych poważnym bezrobociem.

37. Zwolnienia warunkowe Polegają one na tym, iż uznanie pomocy nie następuje automatycznie i leży w dyskrecjonalnej władzy Komisji Europejskiej. Do pomocy objętej przedmiotowymi zwolnieniami należy więc m.in.: • pomoc dla promowania ekonomicznego rozwoju obszarów o niskim poziomie życia i dotkniętych wysokim bezrobociem, • wspierania realizacji projektu, istotnego dla realizacji ważnego wspólnego, europejskiego interesu lub dla zaradzenia poważnym zakłóceniom w gospodarce kraju członkowskiego, • pomocy przeznaczonej na rozwój określonych ekonomicznych dziedzin lub obszarów, nie wpływającej jednak negatywnie na warunki handlu w obrębie Wspólnoty

38. Postacie pomocy publicznej: • Pomoc „ad hoc” • pomoc istniejąca • pomoc nowa • Pomoc ”de minimis”

39. Pomoc ”ad hoc” Pomoc indywidualna, której odbiorcą jest określony podmiot

40. Pomoc istniejąca Do pomocy tej zalicza się pomoc uznaną przez organ nadzorujący pomoc publiczną w państwie członkowskim. W Polsce UOKiK

41. Pomoc Nowa Pomoc udzielona podmiotom po raz pierwszy po dniu akcesji, oraz wszystkie zmiany w pomocy istniejącej.

42. Pomoc „de minimis” Pomoc o wartości nie przekraczającej 100.000 euro uzyskana przez przedsiębiorcę w ciągu trzech kolejnych lat Do pomocy tej nie zalicza się pomocy zatwierdzonej przez Komisję Europejską udzielanej w ramach: • programu pomocowego; • pomocy indywidualnej; • pomocy udzielanej w ramach • wyłączeń grupowych (szkolenia, • zatrudnienie).

43. Obowiązek notyfikacji • Pomoc publiczna, co do zasady, nie może zostać udzielona, zanim nie zostanie uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem. Celowi temu służy obowiązek notyfikacji środków pomocowych. • Notyfikacja to zawiadomienie Komisji Europejskiej przez dane Państwo Członkowskie o charakterze i wysokości planowanej pomocy, zawierające konieczne w danej sytuacji wyjaśnienia i informacje.

44. Pomoc niezgodna z prawem wspólnotowym- sankcje Pomoc niezgodna z prawem wspólnotowym nie może zostać przyznana, a już przyznana- podlega w określonych przypadkach zwrotowi. Zwrot pomocy stanowi dotkliwą sankcję za naruszenie przepisów prawa pomocy publicznej.

45. Przykład: • W kwietniu 2003 roku Komisja Europejska zdecydowała się na skorzystanie z drogi sądowej, by zmusić rząd grecki do zwrotu 194 mln euro przekazanych w formie subsydiów nierentownym liniom lotniczym Olimpic Airways. Komisja dowodziła, że subsydiowanie greckiego przewoźnika stawia innych rywali w niekorzystnej sytuacji. Grecja odmówiła wykonania zaleceń, twierdząc, że odebranie środków liniom lotniczym doprowadziłoby je do bankructwa przed Igrzyskami Olimpijskimi w Atenach w 2004 roku. Komisja zdecydowała się na wniesienie sprawy do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu.

46. MODELE OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW W INNYCH PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH(NIEMCY, FRANCJA, WIELKA BRYTANIA)

47. NIEMCY Ochrona konsumenta oznacza ochronę interesów ekonomicznych konsumenta. Ochrona konkurencji - Federalny Urząd Antymonopolowy Sprawy konsumenckie -Federalne Ministerstwo Żywności, Rolnictwa i Ochrony Konsumentów -Organizacje konsumenckie, prywatne instytucje Bundeskartellamt (federalny organ właściwy do wdrażania ustawy przeciwko ograniczeniom konkurencji). Organ ten jest właściwy do odrzucenia i zaskarżenia decyzji Urzędów Antykartelowych porozumień i praktyk ograniczających konkurencję (karteli) oraz nadużywania dominującej pozycji na szczeblu krajowym.

48. FRANCJA Synergia pomiędzy prawem konkurencji a ochroną konsumentow -dokonywanie możliwie najlepszych wyborów jakości przy możliwie najniższych cenach i zapewnienie odpowiedniej podaży dla konsumentów. Realizacja celu poprzez zagwarantowanie konkurencji System ochrony konkurencji i konsumentów – Sprawy ogólne Ministerstwo Gospodarki, Finansów i Przemysłu – Dyrekcja Generalna ds.Ochrony Konkurencji, Konsumentów i Zwalczania Oszustw – Ochrona konkurencji (postępowania antymonopolowe) Conseil de la Concurrence – Ochronakonsumentów Organizacje konsumenckie w tym m.in. Krajowa Rada Konsumencka

49. WIELKA BRYTANIA Ochrona konkurencji i konsumentów CELE: - sytuacja w której rynki działają w sposób korzystny dla konsumentów - Konsumenci, którzy otwarcie wyrażają swoje potrzeby - dopingują przedsiębiorstwa do większej konkurencyjności i wydajności. • Office of Fair Trading(Urząd ds. Uczciwego Handlu) OFT zajmuje się • -egzekwowanie prawa konkurencji i ochrony konsumentów • - badaniem sposobu funkcjonowania rynków • - publikuje porady i informacje dla firm dotyczące stosowania właściwych przepisów • - porady dla konsumentów • - prowadzi także doradztwo dla brytyjskich ministerstw i organów publicznych

50. Polityka konkurencji w Polsce Polityka konkurencji realizowana przez Wspólnotę Europejską, do której reguł ma się dostosować Polska, ma na celu stworzenie i utrzymanie systemu uczciwej konkurencji pomiędzy podmiotami gospodarczymi operującymi na jednolitym rynku UE. Organami, które czuwają nad przestrzeganiem zasad konkurencji, są Komisja Europejska oraz krajowe organy antymonopolowe. W Polsce jest to Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Reguły konkurencji stosowane są do wszystkich przedsiębiorstw na terenie Wspólnoty, niezależnie od tego, gdzie się one znajdują, oraz do wszystkich branż, z wyłączeniem węgla i stali oraz rolnictwa i transportu, do których mają zastosowanie szczególne przepisy.