BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI

1. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Działania podejmowane przez PSSE w Wejherowie w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywności na terenie powiatu wejherowskiego

2. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI

3. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Bezpieczna żywność - taka, po której spożyciu nie występują ujemne skutki zdrowotne. Bez zanieczyszczeń: fizycznych (ciała obce, napromienianie żywności) chemicznych (pestycydy, przekroczone limity substancji dodatkowych- konserwanty, barwniki, aromaty itd.), biologicznych (chorobotwórcze mikroorganizmy, szkodniki) O bezpieczeństwie żywności decydują wszystkie etapy produkcji i obrotu żywności.

4. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI „Od pola do stołu”.

5. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Inspekcje nadzorujące bezpieczeństwo i jakość żywności Państwowa Inspekcja Sanitarna Inspekcja Weterynaryjna Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych Inspekcja Handlowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa

6. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Przedmiotem nadzoru PIS nad bezpieczeństwem żywności jest: • produkcja żywności, w tym produkcja pierwotna środków spożywczych (z wyłączeniem żywności pochodzenia zwierzęcego), • transport i magazynowanie żywności, • wprowadzanie żywności do obrotu handlowego, • żywienie zbiorowe, w tym dystrybucja żywności w systemie cateringowym, • produkcja i obrót materiałami i wyrobami do kontaktu z żywnością.

7. Bezpieczeństwo żywności Produkcja pierwotna (podstawowa) Produkcja pierwotna oznacza produkcję, uprawę lub hodowlę produktów podstawowych, w tym zbiory, dojenie, hodowlę zwierząt gospodarskich przed ubojem, łowiectwo i rybołówstwo, zbieranie runa leśnego. Produkty pierwotne to produkty ziemi, pochodzące z hodowli, polowań i połowów • produkty pochodzenia roślinnego, czyli zboża, owoce, warzywa, zioła, grzyby hodowlane, • pochodzenia zwierzęcego, czyli jaja, surowe mleko, miód, produkty rybołówstwa, żywe małże, • zbierane w ich naturalnym środowisku (rosnące w warunkach naturalnych) zarówno pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego, czyli grzyby, jagody, ślimaki itp.

8. Bezpieczeństwo żywności Skażenia mikrobiologiczne żywności na etapie produkcji pierwotnej Odnotowano przypadki zakażenia norowirusem malin eksportowanych z Polski do Skandynawii oraz podejrzenia zakażenia owoców eksportowanych do Włoch i Irlandii wirusem WZW A (wystąpiły tam przypadki zachorowań). Kilka lat temu wystąpiła w Niemczech epidemia wywołana przez bakterię E.coli O157:H7, którą zanieczyszczone były kiełki roślinne do bezpośredniego spożycia. Państwowa Inspekcja Sanitarna sprawuje nadzór nad warunkami higienicznymi na plantacjach warzyw i owoców, w szczególności w zakresie: • jakości wody stosowanej do uprawy i mycia owoców, • stosowanie odpowiednich metod nawożenia (wyeliminowanie możliwości nawożenia fekaliami), • właściwej higieny podczas zbioru, pakowania i transportu do punktów skupu.

9. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Podstawowe akty prawne: ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 178/2002 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, w tym procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności, ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 882/2004 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych, ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 852/2004 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych, USTAWA z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (t.j. Dz.U. 2010 Nr 136, poz. 914 z późn. zm.)

10. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Zatwierdzanie i rejestracja zakładów Każdy zakład produkujący lub wprowadzający do obrotu żywność oraz zakład działający na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością musi być wpisany do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli żywności. Większość zakładów żywnościowo-żywieniowych musi uzyskać zatwierdzenie (nie dotyczy to m.in. handlu przez internet, automatów ulicznych do dystrybucji żywności, gospodarstw agroturystycznych, produkcji pierwotnej). Warunkowe zatwierdzenie może być udzielone, gdy spełnione są wymagania techniczne i infrastrukturalne, ale występują braki w dokumentacji zakładu. Łączny czas warunkowego zatwierdzenia zakładu nie może przekraczać 6 miesięcy.

11. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Odpowiedzialność przedsiębiorcy Podmiot działający na rynku spożywczym odpowiada za produkcję, przetwarzanie i dystrybucję żywności w swoim zakładzie. W tym celu opracowuje systemy kontroli wewnętrznej, które obejmują: • Dobrą praktykę higieniczną • Dobrą praktykę produkcyjną • Procedurę opartą na zasadach HACCP

12. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI HACCP Analiza zagrożeń i krytyczne punkty kontroli System ten zapobiega wprowadzeniu do obrotu produktów niebezpiecznych poprzez: identyfikację zagrożeń (zanieczyszczeń) wyznaczenie krytycznych punktów kontroli (mierzalnych) określenie sposobu monitorowania kpk określenie działań korygujących Przykłady kpk: monitorowanie temperatury przechowywania żywności nietrwałej mikrobiologicznie, monitorowanie parametrów pasteryzacji (czas i temperatura) Kpk- miejsca, w których są największe zagrożenia zanieczyszczenia żywności

13. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Definicja urzędowej kontroli żywności: „Każda forma kontroli, na każdym etapie produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności, którą właściwy organ wykonuje w celu sprawdzenia zgodności z prawem żywnościowym.” Urzędowa kontrola żywności jest przeprowadzana bez wcześniejszego powiadamiania przedsiębiorców. Kontrolowany ma obowiązek: zapewnić dostęp do wszystkich budynków, nieruchomości, instalacji lub innych obiektów infrastruktury, udostępnić dokumentacje i rejestry uznane za konieczne przez właściwy organ do oceny sytuacji

14. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Sposób sprawowania nadzoru: Kontrole planowe – zgodnie ze sporządzonym rocznym planem kontroli, Kontrole interwencyjne – przeprowadzane po otrzymaniu interwencji konsumentów, Kontrole akcyjne – np. ocenia żywienia w miejscach wypoczynku letniego i zimowego, Kontrole laboratoryjne – badania chemiczne i mikrobiologiczne zgodne z rocznym harmonogramem, Ocena żywienia (pobór prób posiłku i ocena jadłospisów) w zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego, Udział w dochodzeniach epidemiologicznych w przypadku zatruć pokarmowych

15. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI

16. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Stan sanitarno-higieniczny obiektów żywności i żywienia. W roku 2013 skontrolowano 907 zakładów na 1800 podległych, nieprawidłowości stwierdzono w 29% skontrolowanych obiektów. Przeprowadzono 1252 kontrole przy obsadzie personalnej Sekcji Żywności wynoszącej 7 osób.

17. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Kryteria oceny sanitarnej obiektów żywności i żywienia • stan higieniczno-sanitarny pomieszczeń, wyposażenia oraz otoczenia zakładu, • jakość i identyfikowalność surowców wykorzystywanych do produkcji, • jakość wody stosowanej do przygotowywania żywności, • stan zdrowia personelu pracującego w kontakcie z żywnością, • gospodarka odpadami, • stosowanie systemów kontroli wewnętrznej (GHP, GMP, HACCP).

18. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI

19. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Kontrole interwencyjne W roku 2013 przyjęto 61 interwencji, dotyczących następujących zagadnień: • Niewłaściwej jakości zakupionych środków spożywczych, • Wprowadzania do obrotu środków spożywczych przeterminowanych, • Niewłaściwego przechowywania środków spożywczych, • Obecności szkodników, 18 interwencji było zasadnych.

20. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCIBadania laboratoryjne Kierunki badań laboratoryjnych żywności, materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością (kontrola urzędowa i monitoring) Mikrobiologia (żywność i kosmetyki), Pozostałości środków ochrony roślin (pestycydów), Metale szkodliwe dla zdrowia (Pb, Cd, Hg, Sn*), Mikotoksyny, WWA (m.in. Benzo[a]piren), Zawartość substancji dodatkowych (barwiki, substancje słodzące, konserwanty), Azotany Substancje wzbogacające

21. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCIBadania laboratoryjne Kierunki badań laboratoryjnych żywności, materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością i kosmetyków (ciąg dalszy) Napromienianie żywności, Skażenia promieniotwórcze, Zawartość jodu w soli kuchennej, Poziom akryloamidu w środkach spożywczych poddanych obróbce termicznej, Parametry jełczenia tłuszczów, Ocena organoleptyczna, znakowanie, Migracja globalna i specyficzna z materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością.

22. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Z terenu powiatu pobrano w 2013r do badań 299 próbek, w tym: • 293 próbki żywności, • 3 próbki materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Zdyskwalifikowano 6 próbek: • 3 próbki lodów z automatu – przekroczona liczba bakterii z rodz. Enterobacteriaceae, • 1 próbka „filetu z piersi kurczaka” – zmieniony, nieswoisty zapach, • 1 próbka grochu – obecność żywych szkodników, • 1 próbka „sernika na zimno” – przekroczenie dozwolonej ilości substancji konserwującej – kwasu sorbowego.

23. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Europejski system nadzoru nad bezpieczeństwem żywności RASFF Rodzaje powiadomień: * alarmowe – w przypadku, gdy środek spożywczy może stwarzać zagrożenie dla zdrowia i życia, * informacyjne – w przypadku przekroczeń, nie powodujących zagrożenia zdrowia i życia. Tryb postępowania: 1. Zbieranie informacji przez powiatowego inspektora sanitarnego który wykrył zagrożenie i przesłanie powiadomienia w systemie RASFF do wojewódzkiego inspektora sanitarnego, 2. Analiza otrzymanego powiadomienia przez wojewódzkiego inspektora sanitarnego i przesłanie go do Krajowego Punktu Kontaktowego w Głównym Inspektoracie Sanitarnym. 3. GIS powiadamia wojewódzkich inspektorów sanitarnych, na których terenie znajduje się żywność będąca przedmiotem powiadomienia. 4. Wojewódzcy inspektorzy sanitarni powiadamiają powiatowych inspektorów sanitarnych i obligują ich po monitorowania procesu wycofywania z rynku żywności będącej przedmiotem powiadomienia.

24. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI System wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach (RASFF)

25. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI System RASFF

26. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Sposoby egzekwowania wymagań prawa żywnościowego Postępowanie administracyjne i egzekucyjne- kara grzywny do 10.000 zł (osoba fizyczna) lub do 50.000 w przypadku podmiotu posiadającego osobowość prawną. Postepowanie mandatowe – grzywny do 500 zł Wnioski o ukaranie do PPWIS – kary pieniężne do wysokości 30-krotności średniego miesięcznego wynagrodzenia Doniesienia do prokuratury o możliwości popełnienia przestępstwa

27. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Działanie podejmowane w toku postępowania administracyjnego ograniczenie lub zakaz wprowadzania do obrotu żywności; monitorowanie, oraz w razie konieczności, nakazanie wycofania i/lub zniszczenia żywności; upoważnienie do wykorzystania żywności do celów innych niż te, do których była początkowo przeznaczona; zawieszenie działania lub zamknięcie całego lub części danego przedsiębiorstwa na właściwy okres czasu; zawieszenie lub wycofanie zatwierdzenia zakładu; wszelkie inne środki jakie właściwy organ uznaje za właściwe.

28. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Działania represyjne podjęte w 2013 roku Wydano 19 decyzji administracyjnych na poprawę stanu higieniczno-sanitarnego zakładów (w tym 2 decyzje wstrzymujące produkcję i obrót żywnością). Nałożono łącznie 64 mandaty karne na łączną kwotę 13.200 zł ,dotyczące m.in. [art. 111 i 113 kw], za niewłaściwy stan higieniczno-sanitarny [art. 100 ust.1 p.1 Ustawy o BŻiŻ], wprowadzanie do obrotu lub stosowanie do produkcji przeterminowanych środków spożywczych [art. 100 ust. 1 p.8 Ustawy o BŻiŻ] brak stosowania zasad Dobrej Praktyki Higienicznej lub brak opracowanych, wdrożonych lub utrzymanych procedur opartych na zasadach systemu HACCP, [art. 100 ust. 1 p.7 Ustawy o BŻiŻ]) brak identyfikowalności wprowadzanych do obrotu lub stosowanych do produkcji środków spożywczych

29. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCIDziałania represyjne Wnioski o ukaranie (art. 103 Ustawy o BŻiŻ) Skierowano 8 wniosków o ukaranie do Pomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Gdańsku za: • Rozpoczęcie działalności bez złożenia wniosku o zatwierdzenie zakładu i wpis do rejestru zakładów nadzorowanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, • Rozszerzenie profilu prowadzonej działalności poza zakres określony w decyzji, • Prowadzenie działalności wbrew decyzji o wstrzymaniu produkcji środków spożywczych. Pomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny nałożył z tego tytułu grzywny w łącznej wysokości 14.000 zł.

30. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Nieprawidłowości rzutujące na bezpieczeństwo żywności na terenie powiatu: • W sklepach w małych miejscowościach- przeterminowana żywność, żywność nietrwała poza urządzeniami chłodniczymi • W obiektach dużej gastronomii – brak identyfikalności żywności, niewłaściwy stan bieżący, • W zakładach produkcji żywności - zły stan techniczny pomieszczeń, • W Domach Opieki Społecznej - wartość odżywcza posiłków i zawartość składników odżywczych niezgodna z normami żywieniowymi, • W żłobkach i przedszkolach żywienie w systemie cateringowym – stosowanie wielokrotne naczyń jednorazowych, brak wyparzania naczyń wielokrotnego użytku, zbyt małe porcje posiłków, za niska temperatura dostarczanych posiłków, • Plantatorzy owoców – niewywiązywanie się z obowiązku rejestracji, brak możliwości nadzoru produkcji pierwotnej pod kątem oceny warunków sanitarno-higienicznych uprawy i zbiorów.

31. Bezpieczeństwo żywności DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ