4. Životni ciklus proizvoda

1. FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 4. ČAS 4. Životni ciklus proizvoda

2. FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 4. ČAS Za svaki proizvod se može reći da "živi" kod proizvođača, zatim na tržištu i na kraju kod kupca, mada svaki proizvod ima i svoj lični "život".

3. Istraživanje, razvoj i proizvodnja (uz obezbe|enje isporuke rezervnih delova) Eksploatacija proizvoda Vele i malo prodaja Život kod proizvođačaŽivot na tržištuŽivot kod kupca Slika 4.1 Šematski prikaz pojedinih faza "života" proizvoda FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 4. ČAS

4. FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 4. ČAS Faze životnog ciklusa proizvoda Osnovni cilj svih proizvođača je da imaju dug životni ciklus proizvoda, kako bi mogli da povrate sva ulaganja u razvoj proizvoda i uz to ostvare određeni profit. Međutim, svaki proizvod vremenom tehnički zastareva tj. pre ili kasnije biva potisnut drugim ili se, usled pojave konkurencije, prestaje sa njegovom proizvodnjom, jer prestaje da donosi profit. Proizvod živi na tržištu samo dok je sposoban da ostvari postavljene ciljeve i motive kupaca i prodavaca. Proizvod "umire" kada te ciljeve više ne može da ostvari na zadovoljavajući način.

5. Prodaja Razvoj Slika 4.2 Idealna kriva životnog ciklusa proizvoda Zrelost Opadanje Vreme Uvo|enje FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 4. ČAS

6. Obim plasmana Obim plasmana i profit Profit Slika 4.3 Grafički prikaz tipičnog "životnog ciklusa" proizvoda Troškovi Vreme Rast Zrelost Opadanje Razvoj proizvoda Uvođe- nje FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 4. ČAS

7. Slika 4.4 Karakteristične krive životnog ciklusa proizvoda (1) ciklično-reciklični i (2) valovit Prodaja Prodaja Reciklus Primarni ciklus 1 2 Vreme Vreme FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 4 ČAS

8. Prodaja Prodaja Prodaja Slika 4.5 Karakteristične krive životnog ciklusa proizvoda Stil Moda Hit 3 1 2 Vreme Vreme Vreme FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 4. ČAS

9. FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS Osnovni razlozi koji izazivaju zamenu jedne vrste proizvoda sa drugim su, nesumnjivo, usavršavanje tehnologije i moda, odnosno, zastarevanje proizvoda i zasićenje tržišta. Savremene tehnologije Moda Zastarevanje Zasićenje tržišta

10. FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS Radni vek i vek trajanja proizvoda Pod radnim vekom proizvoda, obično mašine (tr ), podrazumeva se ukupno vreme tokom kojeg mašina može neprekidno da radi, pod normalnim uslovima i predvi|enom režimu eksploatacije, bez značajnijeg smanjenja njenih osnovnih radnih karakteristika i pri ekonomski prihvatljivoj ceni održavanja.

11. tt = tr tri Prekid rada Slika 4.6 Grafički prikaz uticaja radnog veka (tr) na vek trajanja (tt )mašine pri neprekidnoj eksploataciji (1) ipri radu sa prekidima (2) 1 tr =  tri 2 tt FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS

12. P = f(t) Slika 4.7 Grafički prikaz rasipanja radnog veka: mašine (1) i njenih komponenata (2) 1 1 P = f(t) t 2 3 tr 2 t FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS

13. FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS Pod vekomtrajanja (eksplotacionim vekom) mašine (tt ) podrazumeva se ukupno vreme rada mašine sa prekidima, obično u godinama, dok se ne iscrpe svi njeni resursi. Vek trajanja isključivo zavisi od projektovanog radnog veka mašine (raspoloživog resursa mašine) i intenziteta njenog korišćenja. Neosporno je da intenzivnija primena i kraći radni vek utiču na kraći vek trajanja mašine i obratno. Kada se iscrpe svi resursi mašine ona se uklanja ili, ako je prilagođena za remont, remontuje. Time se obnavljaju njeni resursi (delimično ili čak u potupunpsti) čime se može nastaviti njeno korišćenje. Naravno sa remontima se može ići samo do određenog broja, nakon čega se mora ići na kupovinu nove mašine, ne samo zbog njenog iskorišćenja već i zbog njene tehničke zastarelosti.

14. Obnovljen resurs mašine nakon remonta Radni vek ili resurs mašine Vek trajanja pri radu bez prekida (Radni vek) Vreme Vreme remonta Vek trajanja pri radu sa prekidima Slika 4.8 Prikaz uticaja radnog veka (resursa) i intenziteta njenog korišćenja na vek trajanja mašine FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS

15. FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS Tehničko i moralno zastarevanje proizvoda Pri usvajanju stvarnog veka trajanja nekog proizvoda treba imati u vidu i relativno brz razvoj tehnike, koji će, po pravilu, uzrokovati i brzo tehničko i moralno zastarevanje proizvoda. To se najbolje može videti na osnovu krive tehničkog razvoja. Na primer, u trenutku t + t može se napraviti znatno ekonomičniji i racionalniji proizvod od onog koji se mogao napraviti ranije, u trenutku t, ako se iskoriste sve tehničke i tehnološke mogućnosti koje su, u tom trenutku, na raspolaganju.

16. 2 1 Stepen tehničkog savršenstva Slika 4.9 Grafički prikaz krive tehničkog razvoja t t+t Vreme FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS

17. 3 2 1 Potražnja za proizvodima određenog nivoa kvaliteta tokom vremena Stepen tehničkog savršenstva Slika 4.10 Detaljna kriva razvoja i savršenosti proizvoda Potražnja u zavisnosti od nivoa kvaliteta t Vreme FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS

18. FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS Moralni vek proizvoda predstavlja vremenski period posle kojeg primena dotičnog proizvoda ekonomski nije opravdana i zavisi od tehničkog napredka u oblasti iz koje je dotični proizvod. Tehničko zastarevanje, tzv. prve vrste, nastupa u trenutku kada je, zahvaljujući napretku tehnike, moguće napraviti savremeniji proizvod, tehničko zastarevanje druge vrste nastupa u trenutku kada se takav proizvod pojavi na tržištu, a stvarno moralno zastarevanje nastupa u trenutku kada su troškovi proizvodnje, sa posmatranom mašinom, jednaki prosečnim troškovima proizvodnje u zemlji (ili svetu).

19. Slika 4.11 Grafički prikaz promene troškova proizvodnje tokom vremena: (1) prosečni troškovi proizvodnje, (2) troškovi proizvodnje sa postojećom (starom) mašinom i (3) troškovi proizvodnje sa novom savremenom mašinom Troškovi proizvodnje 1 A 2 3 Vreme FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS

20. FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS Uticaj životnog ciklusa na politiku proizvoda i politiku razvoja U zavisnosti od faze životnog ciklusa proizvoda vrši se i planiranje proizvoda, pri čemu se pod planiranjem, u najširem smislu reči, podrazumeva definisanje ciljeva i predviđanje mogućih problema tokom ostvarivanja tih ciljeva. U okviru planiranja proizvoda vrši se pronalaženje proizvoda i definisanje načina njihovog razvoja, odnosno, definisanje načina usavršavanja postojećih proizvoda, ili načina njihovog povlačenja sa tržišta.

21. FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS Politika proizvoda je integralni deo poslovne i razvojne politike. Njen zadatak je da istražuje, organizuje, koordinira, sprovodi i kontroliše sve aktivnosti koje su potrebne za definisanje: - optimalne ponude proizvoda (po vrstama, asortimanu i obimu), - naziva proizvoda, - načina njegove prezentacije (demonstracija rada proizvoda, tehnika nuđenja, tehnika izlaganja, prospektni i kataloški materijal), - načina pakovanja i distribucije, - potrebnih uputstva (za transport, skladištenje, ugradnju, puštanje u pogon, uhodavanje, upotrebu, nadzor, servis, održavanje i remont proizvoda), - uslova garancije, - rad servisne službe, - načina kreditiranja kupaca, itd.

22. Kvaliteta Restajling Svojstva Modifikacija Redizajn Koji se već nalaze na tržištu Izgleda Diferencijacija Dizajn Diverzifikacija Totalni dizajn Eliminacija Politika proizvoda Invencijom Imitatorstvom Koji tek treba da se pojave natržištu Slika 4.12 Šematski prikaz načina vođenja politike proizvoda Sopstveni razvoj Uslužni razvoj Kooperacija Kupovina licence Kupovina konkurencije FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS

23. Prodaja Slika 4.13 Grafički prikaz toka prodaje (1) normalan tok, (2) rast prodaje i (3) pad prodaje A Vreme 3 1 2 FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS

24. Slika 4.14 Grafički prikaz uticaja neblagovremenog uvođenja novog proizvoda (2) na pad prodaje Pad prodaje Prodaja 1 2 Vreme FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS

25. 1 2 Prodaja Nerealizovana prodaja Vreme Slika 4.15 Grafički prikaz uticaja prevremenog uvođenja novog proizvoda (2) na smanjenje obima prodaje postojećeg proizvoda (1) FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS

26. FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS Metodološko prognoziranje smene generacija proizvoda Za službu marketinga je veoma važno da zna kada se može očekivati smena generacije proizvoda, kako bi blagovremeno inicirala razvoj nove generacije proizvoda.

27. FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA –NOVI SAD – INDUSTRIJSKI DIZAJN 3. ČAS Hvala na pažnji!