1. Wiodące problemy współczesnej rodziny polskiej w diagnozie socjalnych organizacji pozarządowych .

1. Konferencja „Polska rodzina- wyzwania, działania, perspektywy”Organizatorzy:Ministerstwo Spraw Zagranicznych,Ministerstwo Polityki Społecznej,Ośrodek Informacji ONZ. Dr hab. Danuta ZalewskaProf.nadzw.Wspólnota Robocza Organizacji Socjalnych, Ekspert,Uniwersytet Wrocławski, Instytut Socjologii,Wyższa Szkoła Profilaktyki Społecznej i Terapii w Dzierżoniowie.

2. 1. Wiodące problemy współczesnej rodziny polskiej w diagnozie socjalnych organizacji pozarządowych. • Główne czynniki zmian w rodzinie polskiej generujące problemy socjalne. • Dynamicznie zmieniające się warunki życia rodziny polskiej wymagające: • większej mobilności przestrzennej jej członków lub całej rodziny. Tym samym następuje osłabienie funkcji wspierającej rodziny pochodzenia i środowiska lokalnego; stąd rosnące zapotrzebowanie na różnorodne formy oparcia. • większej ilości czasu poświęconego na zdobycie środków utrzymania rodziny. Tym samym osłabiona jest funkcja kontrolna i więziotwórcza rodziny wobec jej wszystkich członków, co w efekcie daje wyższą patologię dzieci i dorosłych. Ponad to następuje szybszy rozpad więzi rodzinnych; stąd rosnące zapotrzebowanie na instytucje kontroli społecznej, terapie, grupy wsparcia, oraz inne formy pomocy rodzinie. • zaangażowania wszystkich członków rodziny do tego zdolnych w zdobywanie środków do życia, co zakłóca dotychczasowe role rodzinne, zmieniają się centra władzy w rodzinie, zanikają autorytety oparte na tradycyjnym podziale ról rodzicielskich i rodziców, dzieci. Zanik dominacji ekonomicznej rodziców osłabia ich wpływ na wybór modelu konsumpcji przez dzieci. Stają się one tym samym łatwymi ofiarami rynku patologii; stąd zapotrzebowanie na profilaktykę i terapie dzieci, formy spędzania czasu wolnego, edukację rodzinną , wiedzę o sobie, rodzinie, więziach, zapotrzebowanie na formy opieki nad rodzicami młodocianymi. • konieczność pozyskiwania dodatkowych źródeł zarobkowania powoduje ograniczenie celów jakie sobie stawia rodzina, przede wszystkim do egzystencjalnych. Ograniczenie rozwoju społeczno-kulturowego i ról społecznych wszystkich członków rodziny powoduje trudności w skierowaniu rodziny na inne cel niż egzystencjalne, co uniemożliwia jej terapię i pomoc; stąd duże zapotrzebowanie na finansowe formy wsparcia.

3. Osłabienie instytucjonalnego wsparcia rodziny w pełnieniu przez nią przede wszystkim funkcji opiekuńczych i wychowawczych: • niewydolność opiekuńczo- wychowawcza rodziny wobec wszystkich jej członków, powoduje nacisk na rozwój instytucji opiekuńczo- wychowawczych, wydłużenie czasu instytucjonalnego wpływu na dzieci, wzrost zapotrzebowania na instytucje opieki nad osobami starszymi. • przeciążenie funkcją zabezpieczającą i konieczność powrotu do funkcji produkcyjnej, szczególnie rodzin wiejskich, brak możliwości zmiany modelu pomocy na aktywny, większa patologia przy braku własnych środków zmiany, rodzi zapotrzebowanie na interwencję zewnętrzną, • ograniczenie dostępności przestrzennej instytucji wspierania rodziny, podniosło koszty dostępności usług dla rodziny, stąd rezygnacja wielu rodzin z tego systemu. Występują duże deficyty w zaspokojeniu podstawowych potrzeb przez usługi społeczne. • prywatyzacja podstawowych usług ograniczyła ich dostępność ze względu na barierę ekonomiczną, dlatego powrót do samoleczenia, samozabezpieczenia, amoralny familizm w walce o dostęp do dóbr i usług na lokalnym rynku; stąd presja na system zabezpieczeń w formie rent, emerytur, zwolnień lekarskich. Łatwość funkcjonowania szarej strefy, korupcja, nepotyzm; stąd zapotrzebowanie na interwencję instytucjonalną w dystrybucję dóbr, korzysci.

4. Szybka zmiana systemowa spowodowała: • Wysoki poziom lęku o dezaktualizację wiedzy, umiejętności zawodowych, kompetencji prawnych, zagrożenie bezrobociem. • Kompleks psycho-społecznych trudności w przystosowaniu się do nowych wymagań w formie wzorów zachowań instytucjonalnych i pozainstytucjonalnych. • Zmiany w motywacji do tworzenia warunków dla funkcjonowania i rozwoju rodziny, • Zanikanie wartości prorodzinnego życia. • Nieumiejętność stworzenia przez rodzinę konstruktywnego perspektywicznego profilu życia. • Trudność w skonstruowaniu tożsamości grupy rodzinnej. • Dalsze osłabienie więzi międzypokoleniowych. • Uzależnienie instytucjonalne rodzin ubogich i negatywny wzór korzystania z pomocy instytucjonalnej oparty o świadczenia finansowe. • Nieumiejętność konstruktywnego rozwiązywania problemów rodziny, spowodowała szybkie zrywanie więzi rodzinnych szczególnie przez młodych małżonków w chwilach kryzysu, wzrost przemocy w rodzinie. • Samotność w rodzinie. • Samotność poza rodziną. • Lęki przed odpowiedzialnością za drugiego człowieka, rodzica, za dziecko.

5. Wnioski • Występuje wysokie zapotrzebowanie na interwencję instytucjonalną w rodzinie w formach terapeutycznych i poradniczych oraz długotrwałą pomoc, przy jednoczesnym braku aktywnego zgłaszania problemów i niskim poziomie współpracy w ich rozwiązywaniu ze strony rodziny. • Interwencja nie może obarczać tylko władzy publicznej, gdyż skala i różnorodność problemów jest zbyt duża.

6. 2. „Dobre praktyki” w rozwiązywaniu problemów rodziny przez socjalne organizacje pozarządowe. • Organizacje działają same bądź we współpracy z władzą publiczną. • Dobre praktyki pomocy rodzinie realizowane są wokół tylko niektórych jej problemów: • pomoc kryzysowa, (centra i ośrodki pomocy kryzysowej, ofiarom przemocy), • opieka nad dzieckiem zaniedbanym (świetlice środowiskowe, opieka zastępcza), • walka z patologią (świetlice terapeutyczne, rodziny resocjalizacyjne), • walka z bezdomnością, (ośrodki o różnym profilu), • poradnictwo rodzinne (różnorodne), • organizacja czasu wolnego i wypoczynku dzieciom, • opieka nad osobami starszymi w formie dziennej.

7. Dziękuję