Posiadanie i prawa rzeczowe

Posiadanie i prawa rzeczowe wykład I posiadanie

triada form władania rzeczą: posiadanie – własność – prawa na rzeczy cudzej

usus stanowi priuswłasności usucapio pro herede usucapio possessio – właściwie od III wieku przed Chr., gdy pojawiają się interdykty posesoryjne

RES – pojedynczy, ograniczony, samodzielny przedmiot materialny (także niewolnik), dający się użytkować przez człowieka – patrimonium, bona: majątek, dobra

rescorporales – resincorporales rzeczami niematerialnymi: • użytkowanie (ususfructus), • zobowiązanie (obligatio), • spadek (hereditas).

res mancipi – res necmancipi

przeniesienie własności mancipatio iniurecessio traditio iusta causa traditionis

Czym jest posiadanie? Stan faktyczny, stosunek faktyczny, który może mieć prawne znaczenie (funkcje posiadania): • nabycie własności • ochrona posesoryjna • dogodniejsza sytuacja procesowa

Dwa elementy: corpus- obiektywny lub zewnętrzny animus- subiektywny lub wewnętrzny

possessio: corpus et animus • possessiocivlis – w oparciu o podstawę uznaną przez prawo cywilne • possessio • possessionaturalis/detentio

suonomine/alienonomine Określenia – odpowiednio: • animus rem sibihabendi • animus rem alterihabendi pochodzą dopiero z prawa powszechnego

possessio: corpus et animus • possessio ad interdicta • possessiovitiosa - ale też solo animo: pastwiska zimowe i letnie, zbiegły niewolnik - posiadanie spadku, potem posiadanie służebności  quasi possessio, skąd prawo powszechne -possessioiuris

Nabycie i utrata posiadania • corpore et animo • pierwotnie • przeniesienie D. 41.2.3.19. Pauluslibroquinquagensimo quarto ad edictum. Iludquoque a veteribuspraeceptumestneminemsibiipsumcausampossessionismutare posse. • solo animo, zwane od czasów Bolonii: • traditiobrevimanu(vide 351 KC) • constitutumpossessorium (vide 349 KC)

Ochrona posiadania - wyrugowanie samowoli i samopomocy - przygotowanie przyszłego procesu petytoryjnego

Interdykty posesoryjne tzw. possessio ad interdicta Interdicta: • adipiscendaepossessionis • quorum bonorum • interdictumSalvianum • recuperandaepossessionis - restytutoryjne • retinendaepossessionis - prohibitoryjne

nie było chronione possesiovitiosa – aut vi, aut clam, aut precario ab adversarioadquisita

Possessio ad interdicta: • właściciel posiadający • posiadacz w dobrej wierze • posiadacz w złej wierze • niektórzy detentorzy: • depozytariusz sekwestrowy • zastawnik, czyli wierzyciel zastawny • prekarzysta • emfiteuta • superficjariusz

1. recuperandaepossessionis2. retinendaepossessionis Interdicta

1. Interdictarecuperandaepossessionis a) unde vi „Z czego w tym roku ty jego siłą wyrzuciłeś lub twoja familia wyrzuciła, a czego od ciebie nie posiadał siłą, potajemnie, ani na podstawie precarium(aut vi aut clam aut precario), do tego, co miał, masz go przywrócić!” - nieruchomości -rok - niedziedziczny

b) de vi armata „Z czego ty go siłą wraz z uzbrojonymi ludźmi wyrzuciłeś albo twoja familia wyrzuciła, do tego, co miał masz go przywrócić!” c) de precario „Co z uproszenia od niego masz albo podstępnie (dolo malo) uczyniłeś, że przestałeś mieć, o co toczy się spór, zwróć mu to!”

2. Interdictaretinendaepossessionis a) utipossidetis[do nieruchomości] „Tak, jak teraz tę nieruchomość, o którą toczy się spór, ani siłą, ani potajemnie, ani na podstawie precarium jeden od drugiego posiadacie, byście tak nie posiadali; zakazuje użycia siły!” b) utrubi[do ruchomości] „U którego z was obydwu ten człowiek, o którego toczy się spór, był ani siłą, ani potajemnie, ani na podstawie precarium od drugiego, niech ten, u kogo przez większą część tego roku był krócej, wyda tamtemu; zabraniam użycia siły!”

Interdicta: • retinendaepossessionis - duplicia • recuperandaepossessionis - simplicia

kazus 1 W 17 roku przed Chr. Marek zażądał zwrotu oddanego niegdyś Gaiusowi w precarium gruntu. Prekarzysta odmówił twierdząc, że zasiedział go przez ostatnie dwa lata. Dla odzyskania posiadania Marek zebrał dużą grupę własnych niewolników, którzy wzięli ze sobą kije i kamienie. Po krótkim starciu Gaius wycofał się ze swymi niewolnikami, dzięki czemu Marek wszedł w faktyczne władanie gruntem. Czy Gaius może liczyć na jakąkolwiek ochronę prawną?

kazus 2 Rankiem w idy marcowe 16 roku przed Chr. Tycjusz posłał niewolnika z wiadomością do Kaeso, że palą się jego zabudowania położone po drugiej stronie wzgórza. Gdy wszyscy rzucili się na pomoc, Tycjusz zajął jego wiejski dom. Rozzłoszczony takim postępowaniem Kaeso wyruszył natychmiast na czele uzbrojonych we włócznie i tarcze niewolników przeciwko Tycjuszowi. Nie udało mu się jednak zająć ani domu, ani posiadłości, gdyż wprowadzeni tam niewolnicy Tycjusza, chociaż nieuzbrojeni, czterokrotnie przewyższali swą liczbą zbrojnych Kaeso. Czy wobec takiego obrotu spraw Kaeso uda się odzyskać wiejski dom?

kazus 3 W 15 roku przed Chr. Aulus otrzymał niewolnika i posiadał go przez dziesięć miesięcy. Bardzo się nad nim znęcał, dlatego niewolnik zbiegł przy pierwszej nadarzającej się okazji. Wkrótce jednak został schwytany przez Kwintusa, który ukrywał go u siebie przed Aulusem przez dwa miesiące, wykorzystując do prac polowych w odległym majątku. Następnie na trzy miesiące użyczył go sąsiadowi, zaś po ich upływie sprzedał Decimusowi. Po dwóch miesiącach od tej transakcji do Decimusa przyjechał w odwiedziny Aulus. Rozpoznał wówczas swego niewolnika i zapragnął go odzyskać. Z jakim interdyktem może wystąpić? Kto wygra?

Posiadanie i prawa rzeczowe