Podstawowe prawa i wolności człowieka

1. Podstawowe prawa i wolności człowieka Wykład 3-4: wolność w życiu społecznym

2. Wolność w życiu społecznym • Wolność istotą bytu ludzkiego • Historia ludzkości – historią obrony wolności • Koncepcja wolności – kluczowa dla życia społecznego i życia człowieka

3. Wolność w życiu społecznym Przedmiot wykładu: • model ucieczki od wolności w systemach kolektywistyczno-totalitarnych; • model egoistycznie ujmowanej wolności w ideologii liberalnej i anarchistycznej • model odpowiedzialnej wolności personalizmu

4. 1. Wolność zniewolona • Zniewolenie wolności • Płaszczyzna faktograficzna (dewiacje, nałogi, zwyrodnienia) • Płaszczyzna doktrynalna • Determinizm • Kolektywizm • Totalizm

5. 1. Wolność zniewolona A. Determinizm • Teologiczny (fatalizm, nauka Lutra, Kalwina, jansenizm) • Filozoficzny (Spinoza, Hegel, marksizm, Freud)

6. 1. Wolność zniewolona B. Marksizm (Engels, Marks) • Wolny to ten, który posiada własność • W. to efekt wyzwolenia ekonomicznego, społecznego, politycznego Teologiczny (fatalizm, nauka Lutra, Kalwina, jansenizm) • Realizacja w. domaga się walki klas

7. 1. Wolność zniewolona C. Totalizm – patologiczna forma państwa, dążącego w sposób planowy do zniszczenia człowieka • Stalinizm • Hitleryzm

8. 1. Wolność zniewolona - ocena determinizm, kolektywizm i totalizm - wspólny element: negują wolność osoby ludzkiej • Błędem determinizmu jest przejaskrawienie roli determinant • Kolektywizm – koncesja zakresu wolności przez społeczność • Totalizm – absolutyzacja człowieka, państwa, klasy społecznej, rasy, wodza.

9. 2. Wolność egocentryczna B. Wolność egocentryczna (liberalno-indywidualistyczna) • J. J. Rousseau, Monteskiusz • F. Nietzsche • J. P. Sartre • Anarchizm i nihilizm

10. 2. Wolność egocentryczna - ocena • Słusznie uwypukla potrzebę wolności • Absolutyzuje wolność • Indeterminizm – pomija realia życia społecznego • Oderwanie wolności od sfery wartości personalnych • Aspołeczny profil (podstawą życia społecznego jest nie tylko wolność, ale także równość i sprawiedliwość społeczna)

11. 2. Wolność egocentryczna – ocena Cechy liberalnej koncepcji wolności: • Egocentryzm • Apersonalizm • Naturalizm • Relatywizm

12. 3. Wolność odpowiedzialna (aksjologiczna) • związek z osobą ludzką • wolność odpowiedzialna • jest warunkiem autorealizacji • zakorzeniona w wartościach • służebna wobec osoby ludzkiej (Paul Recoeur) • uwzględnia wymogi dobra wspólnego • domaga się ochrony w życiu społecznym • granicą prawa do wolności jest drugi człowiek: jego godność i niezbywalne wartości.

13. 3. Wolność odpowiedzialna (aksjologiczna) • Jan Paweł II: Encyklika Veritatis splendor „Wolność nie polega jedynie na wyborze takiego czy innego działania; dokonując wyboru człowiek decyduje zarazem o sobie samym, opowiada się swoim życiem za Dobrem lub przeciw niemu, za lub przeciw Prawdzie i ostatecznie, za lub przeciw Bogu" (nr 65)

14. 3. Wolność odpowiedzialna (aksjologiczna) • Relacja między wolnością a prawdą 1. prawda jest podstawą wolności, 2. wolność jest warunkiem poznania prawdy.

15. 3. Wolność odpowiedzialna (aksjologiczna) Tomasz z Akwinu: • „Prawda jest zgodnością intelektu i rzeczy, kiedy intelekt orzeka istnienie tego co jest realne lub kwestionuje istnienie tego czego nie ma". • Rozróżnił prawdę logiczną, bytową i etyczną

16. 3. Wolność odpowiedzialna (aksjologiczna) Wolność aksjologiczna (wolność tworzenia wartości wyższych i niższych) • wolność myśli i słowa • wolność sumienia i religii • wolność nauki i kultury • wolność ekonomiczno-gospodarcza • Wolność społeczno-polityczna