Polityka społeczna na poziomie europejskim

1. Rola projektów współfinansowanych z EFS w podnoszeniu jakości działań w pomocy społecznej i upowszechnianiu aktywnej integracjiPoznań 2009 r.

2. Polityka społeczna na poziomie europejskim • Budowa bardziej zintegrowanej Europy • Prowadzenie OMK od 2000 r. • Angażowanie partnerów do polityki krajowej w dziedzinie integracji społecznej (NGO, związki wyznaniowe, podmioty lokalne) • Wspólne stanowisko odnośnie: •  zwalczanie ubóstwa wśród dzieci • tworzenie rynków pracy sprzyjających integracji społecznej  • zapewnienie wszystkim godnych warunków mieszkaniowych • zwalczanie dyskryminacji i wzmocnienie integracji osób niepełnosprawnych, mniejszości etnicznych i imigrantów • zwalczanie wykluczenia finansowego i nadmiernego zadłużenia

3. Wyzwania dla polityki społecznej OMK - KPDI

4. Wyzwania dla polityki społecznej • Główne problemy społeczne: • zmiany demograficzne • brak usług społecznych • nierówność na rynku pracy • ubóstwo wśród dzieci • bezrobocie - główną przyczyną ubóstwa (78%) • wczesna dezaktywacja zawodowa – prawie 9 mln emerytów i rencistów • różnice miasto – wieś • wydatki socjalne państwa - prawie 15 % PKB • wydatki na opiekę zdrowotną – 6,2 % PKB (najniższe w OECD) • ubóstwo zatrudnionych • osoby niepełnosprawne • skutki kryzysu gospodarczego

5. KPDI • Priorytety Krajowego Programu Zabezpieczenie Społeczne i Integracja Społeczna na lata 2008 – 2010 • Priorytet 1: Przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu społecznemu dzieci • Priorytet 2: Integracja przez aktywizację społeczną i zawodową osób zagrożonych wykluczeniem społecznym • Priorytet 3: Rozwój wysokiej jakości usług społecznych

6. Przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu społecznemu dzieci • Aktywizacja zawodowa niepracujących rodziców • Zmiany w systemie podatkowym • Zintensyfikowanie wsparcia dzieci w ramach systemu świadczeń społecznych • Rozwój form opieki nad dzieckiem (w tym również opieki zastępczej) • Rozwój działań profilaktycznych w zakresie wsparcia rodzin doświadczających trudności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych • Obniżenie wieku obowiązku szkolnego oraz upowszechnienie wychowania przedszkolnego • Wyrównywanie szans edukacyjnych w dostępie do kształcenia dzieci z rodzin ubogich • Wyrównywanie szans edukacyjnych wynikających z różnic pomiędzy miastem a wsią

7. Integracja przez aktywizację • Wsparcie Klubów i Centrów Integracji Społecznej • Wsparcie rozwoju spółdzielni socjalnych • Wypracowanie modelu integracji społecznej na poziomie lokalnym • Rozwój narzędzi pracy socjalnej • Prace społecznie użyteczne • Nowa forma aktywizacji zawodowej osób znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy (programy specjalne)

8. Dostęp do wysokiej jakości usług społecznych • Modernizacja systemu kształcenia zawodowego i ustawicznego • Rozwój budownictwa socjalnego • Profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych • Rozwój usług dla ludzi starszych

9. Miejsce Polski w perspektywie finansowej 2007 - 2013 • Polska - największy beneficjent unijnej pomocy • W latach 2007-2015 - 67,3 mld euro tj. blisko 1/5 całości funduszy na politykę spójności • Drugie miejsce Hiszpania – 35,5 mld euro • Co 7 – 8 EUR z funduszy strukturalnych UE wydawane będzie w Polsce

10. EFS – narzędzie wsparcia polityki społecznej • Utworzony już w 1957 r. • Lata 60-te: wsparcie górnictwa i sektora hutniczego • Lata 80-te: Od przemysłu do usług • Lata 90-te: globalizacja i wyzwania demograficzne • Obecnie – strategia lizbońska, gospodarka oparta na wiedzy, solidarność społeczna

11. Europejski Fundusz Społeczny w Polsce • Ponad milion beneficjentów projektów latach 2004 – 2006 • Budżet EFS w Polsce (2007-2013) – ok. 15% budżetu EFSw UE • PO KL – największy w historii program współfinansowany ze środków EFS (wartość rocznego EFS dla całej UE) • Polska – największy beneficjent EFS – wyzwanie dla polityki spójności po 2013 r.

12. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia

13. Rozporządzenie (WE) nr 1081/2006 dotyczące EFS • Europejski Fundusz Społeczny wspiera działania w państwach członkowskich objęte wymienionymi poniżej priorytetami: • zwiększanie zdolności adaptacyjnych pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców w celu lepszego przewidywania zmian gospodarczych i pozytywnego zarządzania nimi • zwiększanie dostępu do zatrudnienia oraz trwała integracja na rynku pracy osób poszukujących pracy i nieaktywnych zawodowo, zapobieganie bezrobociu, zwłaszcza bezrobociu długoterminowemu i bezrobociu wśród młodzieży, zachęcanie do aktywności w starszym wieku i dłuższej aktywności zawodowej oraz zwiększanie uczestnictwa w rynku pracy • zwiększanie integracji społecznej osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji w celu ich trwałej integracji na rynku pracy oraz zwalczanie wszelkich form dyskryminacji na rynku pracy • wzmacnianie kapitału ludzkiego - edukacja • wspieranie partnerstw, paktów i inicjatyw lokalnych

14. Cele PO Kapitał Ludzki Cel główny: Wzrost poziomu zatrudnienia i spójności społecznej Cele szczegółowe Cel 3:Podniesienie poziomu i jakości wykształcenia społeczeństwa oraz powiązanie ich z rynkiem pracy Cel 4:Wsparcie dla budowy sprawnego i partnerskiego państwa Cel 5:Wzrost spójności terytorialnej Cel 1:Dopasowanie zasobów pracy do zmieniającej się sytuacji na rynku pracy Cel 2:Zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego Diagnoza społeczno - ekonomiczna

15. Cele integracji społecznej w PO KL • Objęcie 15% klientów instytucji pomocy społecznej (w wieku aktywności zawodowej, nie pracujących) działaniami aktywnej integracji • Objęcie 10% klientów instytucji pomocy społecznej (w wieku aktywności zawodowej) kontraktami socjalnymi • Objęcie 100% pracowników instytucji pomocy i integracji społecznej (bezpośrednio zajmujących się aktywną integracją) szkoleniami i innymi formami podnoszenia kwalifikacji • Zapewnienie funkcjonowania instytucji wspierających ekonomię społeczną (przynajmniej dwie w każdym województwie) • Zapewnienie trwałości funkcjonowania jednostek ekonomii społecznej (minimum 30% przychodów ogółem powinno pochodzić z działalności własnej jednostek ekonomii społecznej)

16. Efekty PO KL w integracji społecznej

17. Rola PO KL w systemie pomocy społecznej • EFS jako narzędzie rozszerzające możliwości pomocy społecznej • Propozycja nowatorskich, ponadstandartowych działań • Ukierunkowanie na aktywizację klientów pomocy społecznej • Łączenie integracji społecznej z integracją zawodową • Ponadsektorowe podejście do klienta • Zwiększenie atrakcyjności działań pomocy społecznej • Zwiększenie potencjału i znaczenia instytucji pomocy społecznej • Wzmocnienie kadrowe systemu pomocy społecznej poprzez edukację i podnoszenie kompetencji

18. Rola PO KL w systemie pomocy społecznej • Budowa spójnego systemu programowania polityki społecznej połączonego z wdrażaniem środków UE • Zintegrowanie działań służb społecznych na rzecz aktywizacji zawodowej i społecznej • Określenie zastawu działań na rzecz aktywnej Integracji • Upowszechnianie działań wspólnych, komplementarnych • Rozwijanie partnerstwa publiczno – społecznego • Rozwój ekonomii społecznej i innych nowatorskich form pomocy • Dopasowanie oferty pomocowej do rzeczywistych potrzeb społecznych

19. Projekty EFS w pomocy społecznej Nowa strategia – „myślenie projektowe, zadaniowe” Sukces jako wynik dobrego planowania, proste rozwiązania Korzyści wynikające z realizacji projektu – każda ze stron, wszyscy interesariusze: Ograniczenie problemów społecznych Zadowolenie klientów pomocy społecznej Wartość dodana w postaci współpracy różnych podmiotów Rozwój zawodowy kadr pomocy społecznej Rozwój lokalny

20. PO Kapitał Ludzki – stan realizacji (20 kwietnia 2009 r.) • ocenę formalną zakończyło pozytywnie ok. 38,7 tys. wniosków na kwotę prawie 36,1 mld zł • ponad 7,5 tys. umów na kwotę ponad 8 mld zł, co stanowi 15 % alokacji na lata 2007-2013 • zatwierdzono 10,6 tys. wniosków o płatność o łącznej wartości 1,6 mld zł, co stanowi 3 % alokacji na lata 2007-2013 oraz 46,3% wartości wydatków kwalifikowalnych, które będą certyfikowane do KE do końca 2009 r. 20

21. Dynamika wdrażania PO KL

22. Priorytet VII PO KL - wdrażanie Liczba wniosków złożonych od początku programu – prawie 8 tysięcy na kwotę ponad 2,8 mld zł Wnioski odrzucone - 1766 Wnioski w trakcie oceny - 2449 Liczba wniosków zatwierdzonych do realizacji – 3 779 na kwotę ponad 1,1 mld zł Liczba podpisanych umów – 2 637 na kwotę 638 mln zł Tj. 8,7 % środków na lata 2007- 2013 Wartość dokonanych płatności w ramach projektów – 3 194 wnioski o płatność na sumę prawie 195 mln zł Tj. 2,6 % środków na lata 2007- 2013

23. Jednostki pomocy społecznej w PO KL 100% 63% 93% 96% 26% 71% 64% 69% 95% 69% 63% 73% 77% 93% Średnio – 73,5 % 57% 67%

24. Uczestnicy projektów wg Priorytetów

25. Uczestnicy projektów w PO KL

26. Dostępność środków na realizację projektu Realizacja zgodnie z przepisami krajowymi Informacje na temat wkładu własnego, dostępnej alokacji i terminów – IP Brak możliwości odrzucenia projektu Wzmocnienie potencjału podmiotu realizującego projekt Odrębne regulacje np. „Zasady realizacji projektów systemowych OPS, PCPR i ROPS” Charakterystyka projektów systemowych

27. Finansowanie Całość środków PO KL – 11,4 mld EUR Środki krajowe – 9,7 mld EUR Komponent regionalny – 7,1 mld EUR Priorytet VII ogółem – 1,5 mld EUR Województwo wielkopolskie – 609 mln EUR Województwo wielkopolskie (P. VII) – 132,4 mln EUR

28. Priorytet I Zatrudnienie i integracja społeczna Działanie 1.1 Wsparcie systemowe instytucji rynku pracy (systemowy) Działanie 1.2 Wsparcie systemowe instytucji pomocy i integracji społecznej (systemowy) Działanie 1.3 Ogólnopolskie programy integracji i aktywizacji zawodowej (konkursowy - systemowy)

29. Priorytet VII Promocja integracji społecznej Działanie 7.1 ROZWÓJ I UPOWSZECHNIENIE AKTYWNEJ INTEGRACJI Działanie 7.2 PRZECIWDZIAŁANIE WYKLUCZENIU I WZMOCNIENIE SEKTORA EKONOMII SPOŁECZNEJ Działanie 7.3 INICJATYWY LOKALNE NA RZECZ AKTYWNEJ INTEGRACJI

30. Narzędzia realizacji projektu systemowego pomocy społecznej • Kontrakt socjalny • Program aktywności lokalnej • Program integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych

31. Aktywizacja zdrowotna Aktywizacja zawodowa Aktywizacja edukacyjna Aktywizacja społeczna Instrumenty aktywnej integracji Nowa formuła instrumentów aktywizacyjnych stosowanych wobec klientów pomocy społecznej

32. Instrumenty aktywizacji zawodowej • Skierowanie i udział w zajęciach Centrum Integracji Społecznej; • Skierowanie i udział w zajęciach Klubu Integracji Społecznej; • Usługi wspierające aktywizację zawodową (trener pracy, doradca zawodowy itp.) • Dofinansowanie usamodzielnienia ekonomicznego lub zmiany miejsca zamieszkania w celu ekonomicznego usamodzielnienia – planowane od 2009 r.

33. Instrumenty aktywizacji edukacyjnej • zajęcia szkolne związane z uzupełnieniem wykształcenia ogólnego na poziomie podstawowym, gimnazjalnym lub średnim lub policealnym • zajęcia w ramach kształcenia ustawicznego mające na celu uzyskanie zawodu, podniesienie kwalifikacji lub zdobycie przygotowania zawodowego – konsultacja z PUP • zajęcia w ramach podnoszenia kluczowych kompetencji o charakterze zawodowym lub zdobywania nowych kompetencji i umiejętności zawodowych - konsultacja z PUP • usługi wspierające aktywizację edukacyjną (np. brokera edukacyjnego) • część kosztów nauki na studiach dla osób usamodzielnianych

34. Instrumenty aktywizacji zdrowotnej • badania profilaktyczne lub specjalistyczne w związku z możliwością podjęcia zatrudnienia • terapię psychologiczną lub psychospołeczną dla rodzin lub osób • program korekcyjno-edukacyjny dla osób stosujących przemoc w rodzinie, • program psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego w przypadku osób uzależnionych od alkoholu, • program terapeutyczny w zakładzie opieki zdrowotnej, dla osób uzależnionych od narkotyków lub innych środków odurzających • zespoły ćwiczeń fizycznych usprawniających psychoruchowo lub zajęcia rehabilitacyjne • turnusy rehabilitacyjne – również dla opiekuna osoby niepełnosprawnej w stopniu znacznym

35. Instrumenty aktywizacji społecznej • uczestnictwo w ośrodkach dziennego wsparcia, świetlicach i klubach, • pomoc w uzyskaniu warunków mieszkaniowych – mieszkanie chronione, zagospodarowanie się czy na zatrudnienie • usługi wspierające, w tym tłumacz osoby głuchoniemej, przewodnik osoby niewidomej, asystent personalny osoby niepełnosprawnej • usługi wspierające animację lokalną, w tym np. animator lokalny, lider klubu integracji społecznej, streetworker, asystent rodzinny • organizacja wolontariatu • uczestnictwo w grupach i klubach samopomocowych • organizacja i finansowanie treningów kompetencji i umiejętności społecznych

36. Główne zmiany w realizacji projektów systemowych OPS/PCPR od 2009 r. • Nowy podział środków pomiędzy gminy i powiaty • Nowy wzór bilansu realizacji projektu • Minimum 3 instrumenty aktywnej integracji (nie dot. CIS, KIS, WTZ) • Zatrudnieni – do 50% • Kontrakty w PCPR • Wskaźniki jako rezultaty projektu • Wymogi merytoryczne udziału w projekcie – upowszechnianie pracy socjalnej i strategia

37. Współpraca = Partnerstwo • Realizacja w partnerstwie co najmniej 50% projektów kierowanych do osób wykluczonych społecznie (wskaźnik w Priorytecie I PO KL) • Premia finansowa za partnerstwo w 7.1.1 i 7.1.2 • Art. 28a ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju • Premiowane jako kryterium strategiczne • Wytyczne IZ dla realizacji projektów partnerskich

38. Współpraca z PUP Fakultatywna – chyba że IP określi inaczej Obowiązkowa (Zasady) – w przypadku objęcia projektem zarejestrowanych bezrobotnych Obowiązek ustawowy (również dla PUP - w przypadku skierowania przez PUP do OPS) Powinna być organizowana wstępnie już w ramach projektów ROPS w 7.1.3 Podstawa prawna: art. 50 ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia… 38

39. Sposób współpracy z PUP (art. 50) Bezrobotnym, będącym w szczególnej sytuacji na rynku pracy (art. 49) korzystającym ze świadczeń pomocy społecznej, w okresie 6 miesięcy od dnia utraty prawa do zasiłku z powodu upływu okresu jego pobierania PUP powinien: przedstawić propozycję zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, szkolenia, stażu, odbycia przygotowania zawodowego dorosłych, zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych, robót publicznych lub skierować do uczestnictwa w: kontrakcie socjalnym (aktywizacyjnym) indywidualnym programie usamodzielnienia lokalnym programie pomocy społecznej uczestnictwa w indywidualnym programie zatrudnienia socjalnego 39

40. Kryteria wyboru projektów – Plan działania Dokumentacja konkursowa – źródło informacji Niewymagany wkład własny Możliwość realizacji innych działań niż w systemie Możliwość ponoszenia kosztów pośrednich w projekcie Procedura odwoławcza System realizacji PO KL Charakterystyka trybu konkursowego

41. Ekonomia społeczna – „nowe” narzędzie integracji społecznej • Projekty i rezultaty IW Equal • SKES • Portal ekonomiaspoleczna.pl • Zespół ds. ekonomii społecznej – projekt EFS • Wsparcie dla CIS i KIS – projekt EFS • Podręcznik ekonomii społecznej w PO KL

42. Inne możliwości finansowania rozwoju pomocy i integracji społecznej • Regionalne Programy Operacyjne • Fundusz Inicjatyw Obywatelskich • Krajowe Programy Pomocy Społecznej • Poakcesyjny Program Wspierania Obszarów Wiejskich

43. Dziękuję za uwagę.