1 / 33

Rettskjelder til fots Avslutning 18. januar 2013

Rettskjelder til fots Avslutning 18. januar 2013. Ola Mestad Professor dr. juris Senter for europarett og Avdeling for petroleums- og energirett. Utgangspunkt for Rettskjelder til fots. Innhaldet: Frå målet med rettsstudiet:

tryna
Download Presentation

Rettskjelder til fots Avslutning 18. januar 2013

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Rettskjelder til fotsAvslutning 18. januar 2013 Ola Mestad Professor dr. juris Senter for europarett og Avdeling for petroleums- og energirett

  2. Utgangspunkt for Rettskjelder til fots • Innhaldet: • Frå målet med rettsstudiet: • ”Den viktigste ferdigheten som skal oppøves er å lære å stille, analysere og løse spørsmål etter gjeldende rett.” • ”evnen til kritisk å vurdere hvordan rettsspørsmål bør løses” • Arbeidsmåten denne veka: • Individuell førebuing • Kollokvering • Deltaking i diskusjon med lærar og medstudentar

  3. Tre tema i dag • Litt systematisk rettskjeldelære • Litt oppgåveløysingsmetode • Sjølve oppgåveløysinga

  4. Kva for rettskjelder har vi sett på? • Lover og lovtekst • Lovforarbeid • Høgsterettsdommar • Litteratur (lærebøker) • Eigne vurderingar • Er alt dette rettskjelder? • Def.: Det vi byggjer på når vi tar standpunkt til rettsspørsmål. • Finst det andre rettskjelder?

  5. Lov og lovtekst • Lover er generelt avgjerande for løysinga på lovregulerte område • Forholdet til avtalar (kontraktar) • Lova går føre eller den vik til side • Forbrukarkjøpslova er tvingande (preseptorisk) i favør av kjøpar, jf § 3 første ledd • Sameigelova er fråvikeleg (deklaratorisk), jf § 1 andre ledd

  6. System i og oppbygging av lover • Verkeområdet og definisjonar gjerne i dei første paragrafane • Lover kan vere komplekse tekstar der regelen (eller løysinga) må finnast ved å lese mange paragrafar i samanheng • T.d. forbrukarkjøpslova § 26, jf § 17, jf § 16 bokstav c) og § 18, § 33 , jf. § 52 og § 54

  7. Lovtolking • Utgangspunkt: fastleggje meininga med ord og uttrykk ut frå vanleg språkbruk • Men lovtekst er omhyggeleg gjennomarbeidd • Legaldefinisjonar • Døme: «forbruker» i fkjøpsl. § 1 tredje ledd • Tolking av ord • Døme: ”opplysninger” i fkjøpsl. § 16 første ledd bokstav c) • Døme: ”det økonomiske tapet” i fkjøpsl. § 52

  8. Lovforarbeid • Kva finst? • Komiteutgreiing (NOU) • Ikkje alltid • Odelstingsproposisjon (Ot.prp.), No (frå 1. oktober 2009): Prop. L. • Komiteinnstilling til Odelstinget i Stortinget (Innst.O.) No: Innst. L. • Merknader i stortingsdebatten • Kva er viktigast? • Stort sett proposisjonen • Lovforarbeid gir rettleiing til og grunnlag for lovtolkinga

  9. Lovforarbeid i praksis • Ot.prp. nr. 44 2001-2002 Forbrukarkjøpslova • ”Dersom det på den ene siden er tatt et generelt ”som den er”-forbehold, men selgeren på den annen side har bekreftet at tingen kan brukes til et bestemt formål, må det konkrete utsagnet gå foran det generelle …” (Til § 17, s. 173 sp. 1)

  10. Høgsterettsdommar • Nest viktigaste rettskjelde på lovregulerte område • Då gjeld dei lovtolkinga • Døme: Rt. 1992 s. 1469 Leigebil • Tolkinga av ”økonomiske tap” i skadeserstatningsl. § 4-1 • Viktigaste rettskjelde på ulovregulerte område • Sjølvstendig grunnlag for rettsreglane • Døme: hovudreglane om skyldansvar i skadebotretten (altså utanfor kontrakt)

  11. Oppbygning av høgsterettsdommar • Problemstilling • Døme: “Saken gjelder en forbrukerkjøpers krav om retting av en mangel ved en videospiller.” • Prosessuell historikk og litt faktum • Anførslar frå ankande part • Anførslar frå ankemotparten • Dommarens (førstvoterandes) syn • Votering frå dei andre dommarane • Domsslutning

  12. Kva kan vi byggje på i ein dom? • Rettsoppfatninga hos den dommaren som dei andre dommarane sluttar seg til • Skal faktum vere likt med vår sak? • Er det nok å finne ei generelt formulert rettssetning? • Kva kan vi bruke anførslane til? • Korfor er det riktig å leggje vekt på ein dom i etterfølgjande saker? • Ein høgsterettsdom om ei liknande sak er svært tungtvegande

  13. Samspel mellom rettskjelder i rettsutviklinga • I Ot.prp. nr. 44 2001-2002 Forbrukarkjøpslova er det vist til Rt. 1998 s. 774 Videospelar (s. 165 sp. 2) • Til § 15 andre ledd om normalforventning: lovfesting av det som Høgsterett uttalte i videospelardommen • Om den vidare tolkinga av den nye lovteksten: • ”I tråd med det Høyesterett uttaler i Rt. 1998 s. 774 på s. 781-782, vil departementet fremheve at også svikt som er påregnelig, vil kunne være selgerens risiko.”

  14. Er lærebøker (rettsvitskapen) rettskjelder? • Ja, ei rettleiande rettskjelde • Men særleg viktig som hjelpemiddel til å finne fram i og forstå det som framgår av dei viktigaste rettskjeldene: lov, forarbeid, høgsterettsdom, folkerettslege plikter • Viktig konsekvens for studieteknikken: gå inn i dei viktigaste rettskjeldene • Og gjer det med energi

  15. Vurderingar i rettsbruken • Kan ein leggje vekt på kva som er rimeleg? • Ja, innanfor det som dei bindande og tungtvegande rettskjeldene tilseier. • Og på område der det er lite rettleiing å finne frå ”objektive” rettskjelder • Men vurderinga av kva som er rimeleg må høve med verdivurderingar som ligg i rettssystemet • I tillegg: Bruk vurderingar for å teste om det resultatet du har kome fram til er godt • Og ta eventuelt ein ny runde

  16. Rettskjeldelære i kortform • Les Rettens kilder og anvendelse, • i Knophs oversikt over Norges rett s. 5-29 • Les det i helga eller i neste veke, og tenk gjennom det vi har jobba med i Rettskjelder til fots for å sjå om synspunkta i Knoph stemmer med dine eigne refleksjonar.

  17. Litt oppgåveløysingsmetode ved praktiske oppgåver • Rydde opp i faktum • Systematisere framstillinga etter • Partar • Krav • Anførslar/grunnlag (rettsleg grunnlag) • Her kjem drøftinga • Konklusjon

  18. Heilt praktisk til drøftinga • Ta først det som logisk eller kronologisk kjem først • Ein struktur bør vere enkel • Tenk at du er advokat for den eine sida, så for den andre sida, så dommar • Slik kan de òg arbeide når de kollokverer • Prøv å bruke alle faktiske opplysningar • Er du i tvil, så sei det (men systematiser og ordn først)

  19. Oppgåva • Kva for tvistar? • Hallvard og Tina – Gabriel • Tina – Hallvard • Hallvard og Tina – Guten (og foreldra?) • Tina (og Hallvard?) - Mor

  20. Hallvard og Tina - Gabriel • Kva er partsforholdet? • Hallvard og Tina er sameigarar 50/50 • Sameigelova § 2 første ledd ”like stor part kvar” • Krava mot Gabriel • Betal for kretskortet (2.500) • Betal Falken-rekninga (1.200) • Betal flybillettane (6.000)

  21. Hallvard og Tina - Gabriel • Kva slags krav? • Erstatning (skadebot) / retting? • Kva slags kontrakt • Kjøp • Forbrukarkjøpslova nr 34 2002 • Vilkåra for erstatning/retting • § 26? • ”Dersom det foreligger en mangel …, kan forbrukeren …”

  22. Hallvard og Tina - Gabriel • Så blir det vanskeleg • Mangelsreglane • Tidspunktet for vurderinga: § 18, jf § 14 • Levering, pluss 6 månader (bevisbyrderegel) • Så, for å finne kva som utgjer ein mangel: § 15, § 16 eller § 17? Eller avtalen og det som elles blir sagt? • Lese nøye innleiinga til kvar paragraf og halde det saman med faktum

  23. Hallvard og Tina - Gabriel • Det avtalte og situasjonen verkar saman med lovreglane • § 17 om ting seld ”som den er” • § 17 a) ”dårligere stand … med rimelighet hadde grunn til å forvente … forbeholdet, kjøpesummens størrelse, forholdene elles,” • § 17 b), jf § 16 første ledd b eller c • § 16 første ledd c • ”ikke svarer til opplysninger som selgeren i sin markedsføring eller elles har gitt om tingen og dens bruk, … ha innvirket..” • Selvig/Lilleholt, Kjøpsrett om opplysninger: ”noenlunde konkretiserte uttalelser” (s. 250)

  24. Hallvard og Tina - Gabriel • Er det ein mangel? • ”Dersom det på den ene siden er tatt et generelt ”som den er”-forbehold, men selgeren på den annen side har bekreftet at tingen kan brukes til et bestemt formål, må det konkrete utsagnet gå foran det generelle …” (Proposisjonen til § 17, s. 173 sp. 1) • Smln med Rt. 1998 s. 774 Videospelar. 5 år for nytt utstyr • Brukt bil, låg pris • Burde Hallvard og Tina fått ein garanti inn i avtalen? • Har Gabriel ved å reparere gratis innrømt at det er mangel? • Konklusjon usikker - etter mitt syn ikkje mangel

  25. Hallvard og Tina - Gabriel • Dersom mangel (subsidiær drøfting): • Krav på dekning av kretskortet? • Retting § 29 – objektivt krav • § 30 ”Avhjelp skal skje uten kostnad …” • Men Hallvard har alt betalt? Men med atterhald. • Gabriel må erstatte kostnaden ved kretskortet.

  26. Hallvard og Tina - Gabriel • Falken-rekninga • Det er ein annan type kostnad enn sjølve rettingskostnaden • Men § 30 ”uten kostnad” må nok tolkast slik at den òg omfattar denne typen kostnad. Det følgjer av forarbeida at lova skal takast på ordet.

  27. Hallvard og Tina - Gabriel • Flybilletten • Erstatning • § 33 objektivt ansvarsgrunnlag (ikkje krav om skyld hos Gabriel) • § 52 ”det økonomiske tapet” • ”påført ved kontraktsbruddet” • Kva er økonomisk tap • Rt. 1992 s. 1469 Leigebil • Selvig/Lilleholt, Kjøpsrett s. 149 også ”kostnader for å unngå …ergrelser, bryderi og ulemper av ikke-økonomisk art” kan tenkjast dekka.

  28. Hallvard og Tina - Gabriel • Tap som ein ”med rimelighet kunne ha forutsett som en mulig følge av kontraktsbruddet”, jf § 52 første ledd andre punktum • Tapsavgrensingsplikt, jf § 54 første ledd • Billige flybillettar • Nettotapet • Sparte bensinkostnader • Konklusjon: fell vel utanfor det ein kunne føresett?

  29. Tina – Hallvard • Krav: Hallvard skal betale 40.000 og få bilen • Følgjer det av sameigelova eller avtale? Nei • Kva har Tina krav på? • Dekning av skaden på bilen? • Dersom ikkje guten eller foreldra betaler (eller betaler delvis) • Hallvard er ansvarleg på ulovfesta grunnlag dersom han har vore aktlaus • Å la nøkkelen stå i bilen • ”skal fara fint med sameigetingen”, sameigel. § 8 første ledd

  30. Tina – Hallvard • Konklusjon: Hallvard må bøte hennar tap • Reparere bilen • Eller dekkje hennar tap om dei sel bilen

  31. Tina – Hallvard • Flybilletten (3.000) • Heilt grunnlaust krav

  32. Andre spørsmål • Guten • Skjønnsmessig ansvar etter skadeserstatningsl. § 1-1 • Bør han selje mopeden? • Ikkje reduksjon på grunn av medverknad frå Hallvard • Foreldra • Ansvar for 5.000 etter § 1-2 nr. 2 • Forholdet Hallvard - Tinas mor • Kan ho krevje han for 20.000? • Fullmakt for Tina • Sjølve situasjonen

  33. Avslutning • Oppgåver til eksamen er litt annleis enn denne • Oppsummer veka: Les § 2 i Knophs oversikt • Les bøkene heretter med rettskjeldeinnfallsvinkel • Og les rettskjelder! De har lært å finne dei • Fokusér på gode spørsmålsstillingar og analysar av spørsmåla • Då kjem svara ganske lett • No har du snakka med ein lærar: Bruk henne/han • Lykke til med resten av semesteret og studiet

More Related