Financiën Sociaal Domein

1. Financiën Sociaal Domein VNG Expertisecentrum Gemeentefinanciën Hans Giesing november 2013

2. Globale inhoud • Algemene uitgangspunten drie decentralisaties • Werk • Jeugd • Wmo • Financieel • Vragen / discussie

3. Decentralisatie Sociaal Domein (1) • “Bouwen op de eigen kracht van burgers” • Motto: één gezin, één plan, één regisseur • Decentralisatie naar gemeenten: • Participatiewet (Wet Werken naar Vermogen) • Delen uit de AWBZ • Jeugdzorg • Zelfredzaamheid faciliteren en stimuleren; steun alleen voor wie het niet zelf en in eigen omgeving kan regelen en organiseren

4. Decentralisatie Sociaal Domein (2) • Regeerakkoord Rutte-Asscher: • Gemeenten • Leveren integraliteit • Leveren maatwerk • Spelen in op rol sociaal netwerk • Eén persoon (waar het kan) begeleidt en ondersteunt op basis van integraal plan • Uitvoeringskracht gemeenten vergroten

5. Werk

6. Participatiewet • Vervangt Wet Werken naar Vermogen • Integreert: • Wet Werk en Bijstand (WWB) • Wet sociale werkvoorziening (WSW) en • Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong) • Eén samengevoegd, ontschot budget! • Totaal in 2015 ca 2,9 mld (aflopend naar 1,2 mld in 2050 (uitstroom)

7. Wajong • Per 2015 alleen nog voor • wie volledig en • duurzaam geen arbeidsvermogen bezit • Zittend bestand Wajong wordt herkeurd • Mensen mét arbeidsvermogen: Gemeente biedt uitkering en/of ondersteuning re-integratie

8. Werkvoorziening • Per 2015 (ipv 2014) geen nieuwe instroom WSW • Werkgevers marktsector garant voor toenemend aantal extra banen • Geen loondispensatie maar loonkostensubsidie • Plaatsing werkgever als productiviteit <80% & niet-aangewezen op beschut werk; • Verschil WML en loonwaarde: overheid • Verschil CAO en WML: bedrijf • Gemeenten creëren 30.000 beschutte plekken

9. Beschut Werk

10. Gebundeld re-integratiebudget

11. Afbouw sociale werkvoorziening • Afbouw (fictieve) sw-subsidie in participatiebudget van € 25.900 naar € 22.700 per plek in 6 jaar • Beperkte mogelijkheden afbouw kosten • Tot 80% kosten hangen samen met CAO (lonen, pensioenen, etc) • CAO wordt niet goedkoper, herschikking van posten • Bedrijfsvoering kan goedkoper, maar heeft zijn limiet • Besparen op begeleiding en overhead • Ander profiel Sw bedrijf

12. Financiële aandachtspunten • Risico’s wsw • Afbouw van de sociale werkvoorziening • Loon- en prijscompensatie • Pensioenkosten WSW • Duurzaamheid loonkostensubsidies • Arbeidsovereenkomst beschut werk • Hoogte uitvoeringskosten • Efficiencykorting oplopend tot 290 mln struc. • Vangnet IAU door Rijk gefinancierd

13. Sociale werkvoorziening Zorgen om gebieden met veel sw’ers (2018) 102 gemeenten Geen middelen over voor reguliere re-integratie, totale gebundelde budget gaat op aan zittend bestand SW 171 gemeenten Meer dan 50% van re-integratiemiddelen gaat op aan zittend bestand SW 135 gemeenten Meer dan 50% re-integratiemiddelen beschikbaar voor Ondersteuning anders dan Wsw

14. Jeugd

15. Hoofdlijn stelselwijziging • Doelen transitie: • Preventie en uitgaan eigen mogelijkheden en verantwoordelijkheid jeugdigen en ouders • Demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren door opvoedkundig klimaat te versterken • Eerder juiste hulp op maat om beroep op dure gespecialiseerde hulp te vermijden • Integrale hulp aan gezinnen (één gezin, één plan, één regisseur) • Meer ruimte voor professionals

16. Taakuitbreiding gemeenten • Provinciale (geïndiceerde) jeugdzorg • Jeugdzorgplus (gesloten jeugdzorg) • Geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen • Zorg jeugdigen met verstandelijke beperking • Begeleiding, persoonlijke verzorging en kortdurend verblijf • GGZ in kader jeugdstrafrecht (forensische zorg) • Uitvoering jeugdbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering

17. Macrobudget • Kortingen: • Rutte I - 300 mln. • Rutte II - 150 mln. • Correcties PGB maatregel - 70 mln. • Resterend macrobudget: • Circa € 3,5 mld (grotendeels prijspeil 2012) • Toets door Algemene Rekenkamer afgerond • Tweede toets op definitief budget 2014 volgt nog

18. Verdeelmodel • Verdeling 2015 via historisch budget • Woonplaatsbeginsel centraal • Inschrijving gezagdrager in GBA • Tenzij voogdij is overgedragen aan professional van gecertificeerde instelling -> feitelijke verblijfsplaats kind • Eind november of begin december: • nieuwe, verbeterde ‘tussenstand’ macrobudget en • verdeling via website www.voordejeugd.nl • Mei 2014 definitief?

19. Wmo

20. Regeerakkoord en Wmo • Afbouw AWBZ • Wet langdurige Zorg • Begeleiding individueel (thuis) en groep (dagbesteding) naar gemeenten • Verpleging naar zorgverzekeraars (Zvw) • RA bevatte ook • voornemen Persoonlijke Verzorging naar gemeenten te decentraliseren • Gemeenten regelen tegemoetkoming kosten chronisch zieken en gehandicapten (WTCG)

21. Recente ontwikkelingen (brief HLZ) • Persoonlijke verzorging niet naar Wmo maar naar Zorgverzekeraars (Zvw) (ca 2 mld.)! • WTCG blijft deels fiscaal: (oplopend) € 268 mln naar gemeenten: nog besluitvorming Tweede Kamer! • ‘Snijvlakverlies’ • VNG schort samenwerking op • tot BALV 29 november

22. Macrobudgetten • Taakstellingen: • Begeleiding: was: 1,7 mld (-25%) • Huishoudelijke hulp : 0,46 mld (-40%) • Wordt nog getoetst door ARK • Resteert nieuwe WMO totaal 8,7 mld. • ca. 3,7 mld. nieuw geld • ca. 5 mld. bestaande budgetten (IU en AU) en deel cluster maatschappelijke zorg in GF (ex wvg en ex welzijnswet). • Opname in sociaal deelfonds?

23. Wmo wordt ook • Beschermd wonen (1 mld) : centrum gemeenten. • MEE naar gemeenten (175 mln). • Mantelzorgcomplinent/waardering (100 mln). • Kortdurend verblijf (ook jeugd).

24. Persoonsgebonden budget • Conceptwet nieuwe WMO: Artikel 2.3.6: PGB • College moet cliënt op mogelijkheid PGB wijzen • Verordening regelt de voorwaarden, waaronder op welke wijze de hoogte van persoonsgebonden budget wordt vastgesteld • Betaling en budgetbeheer via SVB • College kan weigeren als maatwerkvoorziening goedkoper is dan verkrijging via PGB

25. Financieel

26. Financiën • Voor taken Werk, Zorg en Jeugd, komt (deels nieuw) ontschot budget via ‘sociaal deelfonds’ • Totaal circa € 10 miljard • Betekent circa 25% van gemeentebegroting • Horizontale verantwoording: College legt alleen verantwoording over besteding af aan Raad. • Rijk zal vragen om informatie over resultaten (systeemverantwoordelijkheid).

27. Sociaal Deelfonds • In Wet op het sociaal deelfonds • Integratie-uitkering in gemeentefonds • Horizonbepaling van drie jaar • I-deel WWB blijft buiten deelfonds • Maar (tijdelijk) bestedingsverplichting aan SD • Budget is vrij te besteden binnen sociaal domein, maar niet daarbuiten! • Monitoring vindt plaats via straks verbeterde Informatie voor derden (IV-3)

28. Financiële vormgeving 2015

29. Sociaal Deelfonds • Bestedingsvoorwaarde! • Onderbesteding moet blijken uit IV3: • kan aanleiding zijn voor nader onderzoek • vervolgens bestuurlijk overleg • mogelijk aanwijzing om besteding op peil te brengen • Ultieme sanctie: uitbetaling opschorten • Na drie jaar in Algemene Uitkering?

30. Kortingen doen pijn • Tegelijk met decentralisaties flinke kortingen: • Werk: € 1,8 miljard • Wmo : € 1,7 miljard (op ex AWBZ taak begeleiding en 465 (huishoudelijke hulp) + effect extramuralisering (nog) niet correct gecompenseerd • Jeugdzorg: € 450 mln en correcties • Niet op te vangen door te blijven bieden wat we altijd boden op de manier die we altijd deden: kiezen is nodig! • Enkele mogelijkheden: schaalvoordelen samenwerking benutten, efficiënter inkoop, toegang beperken en voorzieningen beperken!

31. Financiële vervolgvraagstukken • Toereikend macrobudget (is het genoeg) • Bestedingsvrijheid (binnen sociaal domein) • Verantwoordingsbureaucratie beperken • Indexatie na 2015 (blijf het genoeg?) • Volume- en prijsontwikkelingen • Adequate verdeling over gemeenten • Toereikend per gemeente • Geen ‘slecht’ gedrag belonen • Herverdeel effecten (max € 15 pipj?) • Uitvoeringskosten en invoeringskosten

32. Tot slot Nog vragen? Laatste nieuws op onze website www.vng.nl VNG Gemeentefinanciën op Twitter: @VNGgemfinancien