AVRUPA BİRLİĞİ MEVZUATI UYUM Ç ALIŞMALARI

1. AVRUPA BİRLİĞİ MEVZUATI UYUM ÇALIŞMALARI 1/95 sayılı Türkiye-AB Ortaklık Konseyi Kararı (OKK)’nın 8 ila 11 inci maddeleri Türkiye’nin AB’nin ortak mevzuatını ulusal mevzuata uyumunu öngörmüştür. Avrupa Birliği Ülkeleri ticarette teknik engellerin kaldırılması amacıyla ürün grupları için direktifler hazırlamış ve her üye Ülke bu direktifleri uygulamakla yükümlü olmuştur. Ülkemiz Avrupa Birliği üyesi olamamakla birlikte bu birliğe katılabilmek için ve Gümrük Birliği anlaşması gereği söz konusu direktifleri uyumlaştırarak kendi mevzuatına aktarmak zorundadır. Oyuncaklar direktifi de yeni yaklaşım direktifi olduğundan bu ürünlerin CE işareti iliştirmek suretiyle piyasaya arz edilmeleri gerekmektedir. Bu uyum çalışmaları çerçevesinde *4703 sayılı “Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun” (Çerçeve Kanun) *CE Uygunluk İşaretinin Ürüne İliştirilmesine Ve Kullanılmasına Dair Yönetmelik * Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yönetmelik, *Uygunluk Değerlendirme Kuruluşları İle Onaylanmış Kuruluşlara Dair Yönetmelik *Teknik Mevzuatın Ve Standardların Türkiye İle AB Arasında Bildirimine Dair Yönetmelik hazırlanmış ve DTM tarafından yürürlüğe koyulmuştur. Bu kapsamda Bakanlığımız da oyuncaklarla ilgili gerekli mevzuatı hazırlamıştır. Oyuncakların Güvenliği İle İlgili üye Devletlerin Kanunlarının yakınlaştırılması Hakkındaki 3 Mayıs 1988 tarihli Konsey direktifi (88-378-EEC) ve onu tadil eden 22 temmuz 1993 tarihli Konsey direktifi (93-68)uyumlaştırılmıştır.

2. ÇERÇEVE KANUN Bu kanun esas itibarıyla piyasaya sadece teknik düzenlemesine uygun ve güvenli ürünlerin arz edilebilmesi için Devletin, üreticilerin ve uygunluk değerlendirme kuruluşlarının üzerine düşen vazifeleri belirlemek amacıyla çıkarılmıştır Devletin yükümlülükleri Devletin birinci yükümlülüğü;söz konusu ürün üretimini yapan üreticilerin, ürünün tüketiciler ve risk altındaki diğer varlıklar açısından azami güvenlik sağlayacak şekilde üretilmesi için uymaları gereken kuralları belirlemektedir. Devletin ikinci yükümlülüğü; ürünün piyasaya arz edilmeden önce etkin bir şekilde denetimini üçüncü taraf değerlendirme kuruluşu olarak nitelendirilen uygunluk değerlendirme kuruluşları/onaylanmış kuruluşlar aracılığıyla yapabilecektir. Böylece, güvenli olmayan ürünlerin tüketicilere ulaştıktan sonra yol açacakları zararların ortadan kaldırılması için yapılacak harcamalarda bir azalma söz konusu olacak ve tüketicilerin güvensiz ürün kullanmalarını engelleyebilmenin bir diğer yolu olan piyasaya arz sonrası gözetim ve denetim faaliyetleri için devletin üzerine binen mali yükün makul seviyelerde tutulması mümkün olacaktır. Devletin son yükümlülüğü;ürün piyasaya arz edildikten sonra yapacağı gözetim ve denetim faaliyetleridir.

3. ·Üreticilerin yükümlülükleri: Çerçeve Kanun, piyasadaki diğer bir aktör olan üreticilerin hak ve yükümlülüklerini de şöyle belirlemiştir: ·Üretici piyasaya mutlaka güvenli ürün arz etmek zorundadır. ·Üretici ürünün mevzuata uygunluğunu bir uygunluk değerlendirme kuruluşuna test ettirmek suretiyle teyid edebilir ancak ürün güvensiz çıkarsa yine de nihai sorumlu üreticidir. ·Üreticilerin güvenli üretim yapmalarını zorlayacak ve tüketicilerin güvenliğini maksimize edecek en önemli unsur ise, güvensiz ürünün piyasaya arz sonrası gözetim ve denetim esnasında tespit edilmesi durumunda, ürünü satın almış ve kullanmakta olan tüketicilerin, ürünün taşıdığı güvensizlik unsurlarından haberdar edilmesi yükümlülüğünün üreticilere verilmesi, bu çerçevede üreticinin basın yayın organlarında güvensiz ürün ürettiğini ilan edecek olmasıdır. Bu durum, doğal olarak, üreticilerin ticari itibar kaybı riskini göze alamayacakları için üretim esnasında azami dikkati göstermelerine vesile olacaktır. Ayrıca, ilgili kamu kurumlarının denetimleri esnasında güvensiz bulunan ürünlerin piyasadan toplatılması, güvensizliklerinin giderilmesi ve gerekiyorsa imha edilecek olmaları da oldukça pahalı süreçler olduğu için, üreticinin teknik mevzuata uyum için azami dikkati göstermesini sağlayacaktır.

4. Piyasadaki bir diğer aktör olan uygunluk değerlendirmekuruluşlarının yükümlülükleri de şöyle belirlenmiştir: Uygunluk değerlendirme kuruluşları, üretici ürününü piyasaya vermeden önce ilgili teknik düzenlemesine uygun olup olmadığını test eden kuruluştur. Bu testleri üreticinin talebi üzerine yapar. Bu nedenle bir anlamda Uygunluk değerlendirme kuruluşları ilgili kamu kuruluşları tarafından belirlenecek kurallar çerçevesinde, kamu adına piyasaya arz öncesi denetim göreviniüstlenecektir. İdari para cezaları: Çerçeve Kanunda idari para cezaları hükümlerine yer verilmiştir, ancak bu hükümler sistemin belkemiği değildir. Para cezaları konusunda ilgili kamu kuruluşlarınca ilgili ürün ya da ürün grupları için mevcut mevzuatta aynı fiil için herhangi bir idari para cezası öngörülmüyorsa Çerçeve Kanun’da yer verilen cezaî müeyyideler devreye girmektedir.

5. Çerçeve Kanunun uygulama Yönetmeliklerinden; 1-Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yönetmelik ·Ürünlere ilişkin teknik düzenlemelerin hazırlanması ile teknik düzenlemelere uygunluk ve ürün güvenliğine ilişkin esasları, ·Ürünlerin piyasaya arzında üretici ve dağıtıcıların yükümlülüklerini, piyasa gözetimi ve denetimine ilişkin usul ve esasları, ·Ürünlerin piyasaya arzı veya dağıtımı aşamasında veya ürünler piyasada iken ilgili teknik düzenlemelere uygun ve güvenli olup olmadığının tespiti konusunda yetkili kuruluşların yetki ve sorumluluklarını, ·Piyasa gözetimi ve denetimi çerçevesinde alınacak önlemleri ve yetkili kuruluşlar arasında koordinasyonun sağlanmasını teminen Piyasa Gözetimi ve Denetimi Koordinasyon Kurulunun teşkili ile bu Kurulun görevleri ve çalışma usul ve esaslarını belirlemektedir. 2-“CE” Uygunluk İşaretinin Ürüne İliştirilmesine ve Kullanılmasına Dair Yönetmelik, 4703 sayılı Kanun ile belirlenen sistem içerisinde bazı ürünlerinin ilgili teknik düzenlemelerine uygun olarak üretildiklerini ve bu uygunluğun üretici ya da onaylanmış kuruluşlar tarafından doğrulandığını ifade eden “CE” uygunluk işaretinin ürüne iliştirilmesinde izlenecek yöntemler ile bu işaretin kullanılmasında riayet edilecek kuralların belirlenmesini amaçlamaktadır.

6. 3-Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yönetmelik, ürünlere ilişkin teknik düzenlemelerin hazırlanması ile teknik düzenlemelere uygunluk ve ürün güvenliğine ilişkin esasları, ürünlerin piyasaya arzında üretici ve dağıtıcıların yükümlülüklerini, piyasa gözetimi ve denetimine ilişkin usul ve esasları, ürünlerin piyasaya arzı veya dağıtımı aşamasında veya ürünler piyasada iken ilgili teknik düzenlemelere uygun ve güvenli olup olmadığının tespiti konusunda yetkili kuruluşların yetki ve sorumluluklarını, piyasa gözetimi ve denetimi çerçevesinde alınacak önlemleri ve yetkili kuruluşlar arasında koordinasyonun sağlanmasını teminen Piyasa Gözetimi ve Denetimi Koordinasyon Kurulunun teşkili ile bu Kurulun görevleri ve çalışma usul ve esaslarını belirlemektedir. UYGUNLUK DEĞERLENDİRİLMESİ Ürün piyasaya arz edilmeden önce ilgili teknik düzenlemesinde belirtilen kriterleri karşılayıp karşılamadığının, diğer bir ifade ile teknik düzenlemeye uygun olarak üretilip üretilmediğinin test ve muayene edilmesi ve bu işlemlerin sonucunun belgelenmesi faaliyeti uygunluk değerlendirmesi olarak tanımlanmaktadır.

7. UYGUNLUK DEĞERLENDİRME KURULUŞLARI Uygunluk değerlendirme kuruluşları, üretici ürününü piyasaya vermeden önce ilgili teknik düzenlemesine uygun olup olmadığını test eden kuruluştur. Bu testleri üreticinin talebi üzerine yapar. ONAYLANMIŞ KURULUŞLAR Yeni Yaklaşım Yönetmelikleri kapsamında yer alan ve yüksek risk taşıyan ürünleri, piyasaya arz edilmeden önce uygunluk değerlendirmesi işlemine tabi tutan bağımsız, üçüncü taraf, atanmış Test Muayene ve Belgelendirme kuruluşlardır. Bir Test Muayene ve Belgelendirme Kuruluşunun Onaylanmış Kuruluş Olabilmesi İçin : -Yetkili Kuruluş tarafından atanması, -AB Komisyonunca bu atamanın kabul görmesi, -Komisyonun vereceği bir kimlik kayıt numarası ile AB Resmi Gazetesinde atamanın duyurulması gerekmektedir.

8. CE UYGUNLUK İŞARETİ CE işareti, Avrupa Birliği’nin, teknik mevzuat uyumu çerçevesinde 1985 yılında benimsediği Yeni Yaklaşım Politikası kapsamında hazırlanan Yeni Yaklaşım Direktifleri kapsamına giren ürünlerin bu direktiflere uygun olduğunu ve gerekli bütün uygunluk değerlendirme faaliyetlerinden geçtiğini gösteren bir Birlik işaretidir CE işareti, ürünlerin, amacına uygun kullanılması halinde insan can ve mal güvenliği, bitki ve hayvan varlığı ile çevreye zarar vermeyeceğini, diğer bir ifadeyle ürünün güvenli bir ürün olduğunu gösteren ve aşağıdaki şekilde sembolize edilen bir işarettir: Bu işareti taşıması gerektiği halde taşımayan ürünün AB üyesi ülkelere ihracatı mümkün değildir. Oyuncak Yönetmeliği gereğince piyasada yer alan oyuncakların üzerinde mutlaka CE işaretinin yer alması gerekmektedir.

9. MODÜL Modül, ürünlerin ilgili teknik düzenlemelerine uygun olup olmadığının tespiti amacıyla ürünlerin özellikleri ve taşıdıkları risk oranları dikkate alarak belirlenen test, muayene ve belgelendirme yöntemidir. A’dan H’ye kadar sınıflandırılan sekiz farklı modül vardır. Düşük risk taşıyan ürünler için öngörülen modüller uygunluk değerlendirmesinin üreticinin kendisi tarafından yapılabilmesine imkan tanımaktadır. Yüksek risk taşıyan ürünlerde ise modüller uygunluk değerlendirmesi için üretici tarafından onaylanmış kuruluşa başvurulmasını öngörmektedir. Oyuncaklar düşük risk grubuna girdiklerinden genellikle A modülüne girerler ve üreticiler uygunluk değerlendirmesini kendileri yaparlar.Üretici; Bir uygunluk değerlendirme kuruluşuna gerekli testleri yaptırır, Teknik Dosyasını hazırlar, Oyuncağa CE işaretini iliştirir. Yüksek risk grubuna giren oyuncaklar için Onaylanmış Kuruluşa gitme mecburiyeti vardır.

10. Onaylanmış Kuruluşa gitmesi gereken( AT Tip İncelemesi yapılması gereken oyuncaklara örnek): -Bazı emme kapları olan oyuncaklar -Küçük toplar bulunduran oyuncaklar -Oyuncak skooterler Yukarıda bahsedile ürünleri oyuncak standardları tam olarak karşılamadığından bu ürünleri üreten üreticiler ürünleri piyasada yer almadan önce mutlaka Onaylanmış Kuruluşa giderek AT tip incelemesi yaptırması ve bundan sonra CE işaretini iliştirmesi gerekmektedir.

11. “CE” uygunluk işaretinin iliştirilmesi ve kullanılmasına dair genel esaslar; • Bir ürünün, CE işaretinin iliştirilmesini gerektiren birden fazla teknik düzenlemeye tabi olmasıdurumunda, CE uygunluk işareti, ürünün, ilgili tüm teknik düzenlemelerin hükümlerine uygun olduğunu gösterir. • CE uygunluk işareti; • a) İlgili teknik düzenlemede aksi belirtilmediği takdirde, en az 5 mm boyunda "CE" harflerinden oluşur. • b) Bu işaret için öngörülen oranlara ve şekle bağlı kalınmak üzere, küçültülebilir veya büyütülebilir. • c) Ürüne veya veri levhasına iliştirilir. Ürünün yapısı gereği bunun mümkün olmaması halinde, etiketine, ambalajına ve ilgili teknik düzenlemenin ürünün beraberinde herhangi bir dokümanın bulunmasınıgerektirdiği durumlarda, bu dokümanlara iliştirilir. • d) Görünür, okunabilir ve silinmeyecek şekilde iliştirilir.

12. III) CE uygunluk işareti, üretim kontrol safhasının sonunda iliştirilir. IV) İlgili teknik düzenlemenin gerektirdiği durumlarda, CE uygunluk işaretinin yanında, üretim kontrol safhasında yer alan onaylanmış kuruluşun Komisyon tarafından verilen kimlik kayıt numarası yer alır. (Oyuncaklarda uygulamaz) V) Belirli ürünlerin kullanımına ilişkin özelliklerin belirtilmesinin gerektiği durumlarda, CE uygunluk işareti ve onaylanmış kuruluşun kimlik kayıt numarasından sonra bir piktogram veya kullanma kategorisini gösteren başka bir işaretleme yer alabilir. VI) Ürünlere, CE uygunluk işaretinin anlamı ve şekli hakkında üçüncü şahısları yanıltacak başka işaretler iliştirilemez. (Ör:CE-Chine export,Caveat Emptor veya Check Everything ifadeleri de CE olarak ama yanlış olarak kullanılmakta) VII) Ulusal veya uluslararası bir standarda uygunluğu belirten işaretler CE uygunluk işaretinin görünebilirliğine ve okunabilirliğine zarar vermemek kaydıyla, ürüne, ambalajına veya ekli dokümanına iliştirilebilir. VIII) CE uygunluk işareti, üretici tarafından iliştirilir. Onaylanmış kuruluşun kimlik kayıt numarası, kendi sorumluluğu altında, kendisi veya üretici tarafından iliştirilir.

13. MEVZUAT UYUMU ÇALIŞMALARI KAPSAMINDA • OYUNCAKLARLA İLGİLİ OLARAK YAPILAN UYUM ÇALIŞMALARI • -Oyuncaklar Hakkında Yönetmelik • (17.05.2002 tarih ve 24758 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış ve 17.11.2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir.) • -Oyuncaklar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik • (18.11.2003 tarih ve 25293 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.) • 5.12.2003 tarih ve 25307 sayılı Resmi Gazetede Mekanik ve fiziksel özellikler standardı ile • Elektrikli güvenlik kuralları standardı Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından mecburi uygulamadan kaldırılmıştır. • -15.11.2003 tarih ve 25290 sayılı Resmi Gazetede Alevlenebilirlik, Bazı elementlerin göçü, • Deney setleri dışındaki kimyasal oyuncaklar, Yaş uyarı etiketlemesi için grafik sembol standardı • Sağlık Bakanlığı tarafından mecburi uygulamadan kaldırılmıştır. • Aynı Resmi Gazetede Oyuncak yönetmeliğinin 4 üncü maddesi (j) bendi gereğince ilgili standartların isimleri yayınlanmıştır.

14. -Onaylanmış Kuruluş Kriterleri Tebliği 28.02.2004 tarih ve 25387 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır Halen Ülkemizde mevcut herhangi bir Onaylanmış Kuruluş yoktur. - Piyasa denetimi ve gözetimi Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülmektedir. Ancak, iç piyasadan alınacak numunelerin analizleri yine Sağlık Bakanlığı ile Türk Standartları Enstitüsü Başkanlığı arasında yapılan protokol gereği TSE tarafından yapılacaktır. - Oyuncakların İthalatında gümrüklerdeki işlemler ise Oyuncak İthalatına İlişkin Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği (2005/35) tebliği gereği DTM tarafından yapılmaktadır. Bu Tebliğ gereğince AB üyesi ülkelerde serbest dolaşıma girmiş CE işareti taşıyan oyuncakların ithalatına doğrudan izin verilmekte olup, AB üyesi olmayan diğer ülkelerden gelen oyuncaklar da ise söz konusu tebliğ gereğince Oyuncaklar Hakkındaki Yönetmelik kapsamında tüm kontrolleri DTM tarafından yapılmaktadır.