Netwerkmoment voor mer-deskundigen 5 mei 2014

1. Netwerkmoment voor mer-deskundigen 5 mei 2014

2. Netwerkmoment voor mer-deskundigen • Welkomstwoord (Paul Van Snick) • Herziening project-m.e.r.-richtlijn (Martine Moris) • Mer in beweging 3 jaar later: ervaringsuitwisseling (Liesbeth Lelieur) • Erkende MER-coördinatoren: Wat kan de toekomst brengen? (Nele Maes - AMV) • Mededelingen en afsluitend woord (Liesbeth Lelieur) • Netwerkmoment met broodjeslunch (12.20- …) Agenda

3. Welkomstwoord Paul Van Snick Afdelingshoofd Milieu-, Natuur- Energiebeleid

4. Herziening Project-m.e.r.-richtlijn Martine Moris Dienst Mer

5. Overzicht 25 april 2014: publicatie van richtlijn 2014/52/EU (tot wijziging van gecoördineerde project-m.e.r. richtlijn 2011/92/EU). Inhoud van presentatie: • Verloop van revisieproces • Overzicht van knelpunten in voorstel van Europese Commissie en Europees Parlement • Inhoud ‘nieuwe’ richtlijn

6. 1. Verloop revisieproces Voorstel Commissie (okt 2012) Raad van de Europese Unie Europees Parlement (EP) Raadswerkgroepen (WPE’s) Coreper Raad van Ministers Voorzitter: Cyprus / Ierland / Litouwen Committee on Environment, Public Health and Food Safety stemming EP (78 amendementen) (okt 2013) Compromis standpunt EU Raad (okt 2013) Informele trilogen (okt – dec 2013)

7. 1. Verloop revisieproces Triloog akkoord tussen COM/Raad/EP (dec 2014) Juristen/linguisten fase Formeel akkoord binnen Europese Parlement (12/03/2014) afronding vertalingen Raad van Europese Unie: Akkoord Coreper (26/03/2014) akkoord Raad van Ministers (14/04/2014) Publicatie (25/04/2014)

8. 2. Knelpunten in voorstel Europese Commissie • Verplichte one stop shop (integratie/coördinatie van alle milieu gerelateerde rapportages) met facilitering van vergunningsprocedures door één bevoegde overheid • Integratie van screening in vergunningsprocedure ( geen sequentieel spoor mogelijk voor ontheffingsprocedure) • Indien screeningsbeslissing = MER nodig  screeningsbeslissing = scopingsbeslissing • Verplichte scoping, verplichte opmaak MER rapporten door erkende deskundigen • Verificatie MER-rapporten: • Indien opgesteld door erkende deskundigen, geen verificatie nodig door een bevoegde overheid. • Indien niet opgesteld door erkende deskundigen: verificatie door erkende deskundigen of een comité van nationale experten • Termijn van goedkeuring MER + verlening van alle vergunningen: 3 maand • Term van ‘bevoegde overheid’ liet weinig flexibiliteit toe

9. 2. Knelpunten in voorstel Europees Parlement • Screening en scoping geïntegreerd in de vergunningsprocedure • Publieke inspraak bij screening (ontheffing/project-mer screening) en bij scoping na vergunningsaanvraag • Indien screeningsbeslissing = MER nodig  screeningsbeslissing = scopingsbeslissing • Onestop shop: verplichtend tenzij ‘disproportionate’ • Verificatie van MER-rapporten door ‘onafhankelijk’ experten en/of comités van nationale experten: onafhankelijk van bevoegde overheid • Termijn van goedkeuring MER + verlening van alle vergunningen: 90 dagen • verplichte monitoring in geval significant negatieve effecten worden verwacht. • Project-MER: bevat ook beschrijving van negatieve impact op waarde van eigendommen door verslechtering van de milieufactoren

10. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn • Art 1.2: toevoeging van definitie ‘milieueffectbeoordeling’: is een proces bestaande uit • voorbereiding van milieueffectbeoordelingsrapport door opdrachtgever • uitvoering van raadplegingen • onderzoek door bevoegde instantie van info in milieueffectbeoordelings-rapport en alle aanvullende informatie (opdrachtgever) en relevante info via raadplegingen • Gemotiveerde conclusie van bevoegde instantie over aanzienlijkheid van de effecten rekening houden met resultaten van onderzoek en haar eigen aanvullend onderzoek • Integratie gemotiveerde conclusie in vergunningsbeslissing

11. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn • Art 2.3: one stop shop Indien een beoordeling i.k.v. habitatrichtlijn en of vogelrichtlijn nodig is, m.a.w. indien een passende beoordeling vereist is: Voorzien in, waar het aangewezen is, gecoördineerde en/of gemeenschappelijke procedures die aan de vereisten van de wetgeving (habitatrichtlijn/vogelrichtlijn) voldoen. Voor andere milieubeoordelingsprocedures kunnen de lidstaten voorzien in gecoördineerde en/of gemeenschappelijke procedures.

12. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn • Art 4: screening (bijlage II projecten) Art 4.4: opdrachtgeververstrekt informatie over de kenmerken van het project en over de waarschijnlijk aanzienlijke effecten daarvan op het milieu. (verwijzing naar bijlage IIA met meer informatie) • De opdrachtgever houdt rekening met beschikbare resultaten van andere relevante beoordelingen van de milieueffecten • De opdrachtgever kan een beschrijving van de kenmerken van het project verstrekken en/of van de geplande maatregelen om te vermijden/voorkomen wat anders wellicht aanzienlijke nadelige milieueffecten zouden zijn geweest

13. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn • Art 4: screening (bijlage II projecten) Art 4.5: Het besluit vanbevoegde overheidmoet grondig gemotiveerd worden: • Indien MER nodig: de belangrijkste redenen waarom een project aan een dergelijke beoordeling moet worden onderworpen (+ verwijzing naar relevante criteria van bijlage III) • Indien geen MER nodig: belangrijkste redenen waarom geen MER nodig is (+ verwijzing naar relevante criteria van bijlage III) en indien de opdrachtgever deze heeft voorgesteld: verwijzen naar de kenmerken van het project en/of geplande maatregelen om mogelijk aanzienlijke nadelige milieueffecten te vermijden/te voorkomen

14. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn • Art 4: screening (bijlage II projecten) Art 4.6: Bevoegde overheid moet besluit zo snel mogelijk nemen en uiterlijk binnen een termijn van 90 dagen na indiening van de informatie door opdrachtgever. ! In uitzonderlijke gevallen (vbafh van aard/complexiteit/locatie/omvang van het project) kan bevoegde instantie de termijn verlengen:  via schriftelijke mededeling van redenen + vermelding van datum waarop een besluit wordt verwacht

15. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn • Art 5: MER procedure • Art 5.1: inhoud van MER met verwijzing naar bijlage IV • Art 5.2: Scoping op verzoek van de opdrachtgever: - opdrachtgever dient informatie te verstrekken over de specifieke kenmerken van het project (incl. locatie en technische capaciteit) en over de te verwachten milieueffecten. - scoping na raadpleging instanties (art 6 lid 1) Lidstaten kunnen de bevoegde instanties er tevens toe verplichten een scopingsadvies te verstrekken, ongeacht of de opdrachtgever daarom verzoekt.

16. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn • Art 5: MER procedure - Art 5.3 Waarborg kwaliteit + volledigheid MER-rapport • Opdrachtgever: MER-rapport moet worden opgesteld door bekwame deskundigen • Bevoegde instantie: moet beschikken over of indien nodig toegang hebben tot voldoende expertise om het MER-rapport te onderzoeken. Bevoegde instantie kan de opdrachtgever om aanvullende informatie verzoeken overeenkomstig bijlage IV, om te komen tot de gemotiveerde conclusie over de aanzienlijke effecten.

17. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn • Art 6 regelt advisering/inspraak • Ivm inspraak: • in een vroegtijdig stadium van milieubesluitvormingsprocedures en ten laatste zodra er redelijkerwijs informatie kan worden verstrekt • Informeren van het publiek vb met aanplakbiljetten of publicatie in lokale kranten en raadpleging van het publiek: de nadere regelingen worden vastgesteld door de lidstaten • Ten minste via een centraal portaal of gemakkelijk toegankelijke toegangspunten op het geschikte bestuursniveau: relevante informatie elektronisch beschikbaar stellen voor het publiek • Raadpleging van het publiek bedraagt ten minste 30 dagen

18. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn • Art 8: vergunningverlening art.8.1 Het besluit om een vergunning te verlenen bevat minstens • Gemotiveerde conclusie (zie definitie milieueffectbeoordeling) • Alle milieuvoorwaarden • Beschrijving van alle kenmerken van het project en/of de geplande maatregelen om aanzienlijke nadelige effecten te vermijden/ voorkomen/beperken en indien mogelijk te compenseren • In voorkomend geval: monitoringmaatregelen art. 8.2 Het besluit om een vergunning te weigeren omvat de belangrijkste redenen voor de weigering

19. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn • Art 8 vergunningverlening art. 8.4: lidstaten zorgen ervoor dat • de opdrachtgever de kenmerken van het project en/of de geplande maatregelen om aanzienlijke nadelige milieueffecten te vermijden/voorkomen/beperken en indien mogelijk te compenseren uitvoert • de procedures voor monitoring van aanzienlijke milieueffecten wordt vastgesteld. art. 8.5:de lidstaten zorgen ervoor dat de bevoegde instantie de besluiten van art. 8.1 tot art. 8.3 binnen een redelijke termijn neemt

20. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn • Art 8: vergunningverlening Art. 8.6 actualiteitstoets Bevoegde instantie moet ervan worden overtuigd dat bij het nemen van een besluit over het verlenen van een vergunning, de gemotiveerde conclusie nog steeds actueel is. De lidstaten kunnen termijnen vaststellen voor de geldigheid van de gemotiveerde conclusie.

21. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn • Art 9 bis conflict of interest • De lidstaten zorgen ervoor dat de bevoegde instantie of instanties hun taken van deze richtlijn op objectieve wijze vervullen. • Indien bevoegde instantie tevens de opdrachtgever is: passende scheiding binnen de organisatie van administratieve bevoegdheden.  belangenconflict vermijden

22. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn • Art 10 bis: sancties De lidstaten stellen voorschriften vast inzake de bij overtreding van deze richtlijn toe te passen sancties. ‘de aldus vastgestelde sancties zijn doeltreffend, evenredig en afschrikkend’

23. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn • Art 12 Rapporteringsplicht Rapporteringsplicht om de 6 jaar, indien dergelijke gegevens beschikbaar zijn: • Aantal bijlage I en II projecten die een MER-procedure hebben doorlopen • Verdeling van de MER beoordelingen op basis van de bijlage I en II projectcategorieën • Aantal screeningsprocedures ( voor ons: ontheffingen + project-m.e.r.-screenings) • Gemiddelde duur van MER-proces • Algemene schatting van de gemiddelde kosten van een MER, met inbegrip van de effecten van de toepassing van deze richtlijn voor KMO’ers.

24. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn • Overgangsmaatregel: Hoe omgaan met lopende projecten na de omzettingsdeadline van de nieuwe richtlijn (16 mei 2017): • Screeningsprocedures die gestart zijn voor 16 mei 2017, vallen onder de verplichtingen van de ‘oude’ richtlijn (gecoördineerde richtlijn 2011/92/EU). • MER-procedures vallen onder de verplichtingen van de ‘oude’ richtlijn: Indien vóór 16 mei 2017: • Scopingsprocedure ingeleid werd • een MER-rapport reeds ingediend werd en de informatie bevat volgens artikel 5.1

25. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn: bijlagen • Bijlage I en II blijven behouden. Ivm schaliegas projecten werden er aanbevelingen/communicatie vanuit de Commissie geformuleerd. • Bijlage IIA = nieuw. Bevat informatie die opdrachtgever moet verstrekken in een screening (  Vlaanderen: ontheffing / project-m.e.r. screening). aandachtspunten • Sloopwerken moeten bekeken worden voor zover relevant • Sprake van ‘biodiversiteit’ ipv ‘fauna flora’

26. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn: bijlagen • Bijlage III: bevat criteria voor een screeningsdossier die bevoegde overheid moet toepassen om vast te stellen of een MER nodig is. Aandachtspunten: • Kenmerken van de projecten: ook risico van zware ongevallen en/of rampen die relevant zijn voor het project in kwestie, waaronder rampen die veroorzaakt worden door klimaatverandering, in overeenstemming met wetenschappelijke kennis • Locatie van de projecten: opnamevermogen van het natuurlijke milieu met bijzonder aandacht voor volgende typen gebieden … • Gebieden waar de milieukwaliteitsnormen al niet worden nagekomen of worden beschouwd als niet-nagekomen • Bij effectbespreking moet ondermeer rekening gehouden worden met cumulatie van effecten met de effecten van andere bestaande en/of goedgekeurde projecten.

27. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn: bijlagen • Bijlage IV: info voor MER Aandachtspunten: • vereiste sloopwerken en hoeveelheden en soorten afvalstoffen die tijdens de bouw- en bedrijfsfasen geproduceerd worden. • Beschrijving van de door de opdrachtgever onderzochte redelijke alternatieven die relevant zijn voor het voorgestelde project, met vermelding van de redenen en vergelijking van de milieueffecten. • Factoren: bevolking, menselijke gezondheid, biodiversiteit (bijvoorbeeld fauna en flora), land (bijvoorbeeld ruimtebeslag), bodem (bijvoorbeeld organisch materiaal, erosie, verdichting, afdekking), water (bijvoorbeeld hydromorfologische veranderingen, kwantiteit en kwaliteit), lucht, klimaat (bijvoorbeeld broeikasgasemissies, effecten die van belang zijn voor adaptatie), materiële goederen, cultureel erfgoed inclusief architectonische en archeologische aspecten en het landschap

28. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn: bijlagen • Bijlage IV: info voor MER Aandachtspunten: • Bij effectbespreking: nieuw • cumulatie van effecten met de effecten van andere bestaande en/of goedgekeurde projecten ….. • Effect van het project op het klimaat (bv de aard en de omvang van emissies van broekasgassen en de kwetsbaarheid van het project voor klimaatverandering) • Een beschrijving van de geplande maatregelen om alle geïdentificeerde aanzienlijke nadelige milieueffecten te vermijden, te voorkomen, te beperken of zo mogelijk te compenseren en in voorkomend geval, van eventuele voorgestelde monitoringsregelingen. Er moet worden uitgelegd in welke mate de effecten worden vermeden, voorkomen, beperkt of gecompenseerd.

29. 3. Inhoud van nieuwe richtlijn: bijlagen • Bijlage IV: info voor MER Aandachtspunten: • Een beschrijving van de verwachte aanzienlijke nadelige milieueffecten van het project die voortvloeien uit de kwetsbaarheid van het project voor relevante risico’s op zware ongevallen en/of rampen. Er kan gebruik worden gemaakt van beschikbare relevante informatie uit veiligheidsrapportages (Seveso). In voorkomend geval: de beschrijving moet de geplande maatregelen ter voorkoming of verzachting van de aanzienlijke nadelige milieueffecten omvatten, evenals details inzake paraatheid en voorgenomen reactievermogen bij dergelijke noodsituaties.

30. Mer in beweging: 3 jaar later Liesbeth Lelieur Dienst Mer

31. Mer in beweging • Start optimalisatieproces in 2010 • Eerste stap bevraging interne/externe actoren (feb 2010) • SWOT-analyse • Interne werkgroepen: • Kerntaken en competenties • Samenwerking en uniformiteit • Organisatiestructuur

32. Mer in beweging Resultaat: • Reorganisatie: ‘nieuwe dienst Mer’ – zelfsturende thematische teams • Nieuwe missie ‘We zetten ons in voor het optimaal verloop van de milieueffectrapportage en voor het beoordelen van de milieukwaliteit van plannen en projecten met het oog op een leefbaar Vlaanderen.’ • Nieuwe visie ‘We verruimen de milieueffectrapportage tot een proces waar we streven naar de minimale negatieve impact van het voorgenomen plan of project op mens en milieu. We stimuleren de dialoog, om vanaf de start tot en met de uitvoering en vanuit een gebiedsgerichte visie, een significante positieve bijdrage te leveren aan duurzame kwaliteit voor mens en milieu’

33. Mer in beweging Resultaat: • Duidelijke afbakening van de 3 kerntaken: • Procesbegeleiding • Kennis en methodologie • Kwaliteitsbeoordeling • Anders gaan werken ? 3 jaar later

34. Aanpak World café met stellingen: • Lokaal OG20 – OG21 • T.e.m. 11.40

35. Erkende MER-coördinatoren: wat kan de toekomst brengen? Nele Maes AMV

36. Erkenning MER-coördinatoren: Wat brengt de toekomst? Huidige situatie • DABM Art. 4.2.9, §1 (plan-MER): • “…De initiatiefnemer moet hiervoor een beroep doen op een erkende MER-coördinator…” • DABM Art. 4.3.6, §1 (project-MER): • “…De initiatiefnemer moet hiervoor een beroep doen op een team van erkende MER-deskundigen onder leiding van een erkende MER-coördinator…” • Artikel 2 van het decreet van 22 april 2005 houdende diverse bepalingen inzake leefmilieu en landbouw: • “…De Vlaamse Regering bepaalt de datum vanaf wanneer een MER-coördinator over een erkenning als MER-coördinator moet beschikken voor het leiden van een team van erkende MER-deskundigen. Tot die datum kan hij op voorstel van de initiatiefnemer door de administratie worden gekozen uit het team van erkende MER-deskundigen dat het rapport opstelt…”

37. Erkenning MER-coördinatoren: Wat brengt de toekomst? Vastgestelde moeilijkheden • Voor de MER-coördinator / erkende MER-deskundige: • Problemen bij het behalen van een erkenning als MER-deskundige in een specifieke discipline • Voor de Vlaamse overheid: • Een erkenning als MER-deskundige in een bepaalde discipline biedt geen garantie dat de taak van MER-coördinator op een degelijke wijze wordt uitgevoerd • Erkenning MER-coördinator opgenomen in VLAREM-trein 2013 • kon niet meer meegenomen worden in publieke consultatie en werd om die reden geschrapt

38. Erkenning MER-coördinatoren: Wat brengt de toekomst? Erkenning als MER-coördinator? • Erkenningsvoorwaarden: • Natuurlijke persoon • Master of bachelor of gelijkgeschakelde graad • Praktische ervaring met het meewerken aan het coördineren van MER’s • Met gunstig gevolg een opleiding genoten hebben • Basiskennis in elke discipline (60 uur in totaal) • Projectmanagement (40 uur) • Overgangsbepaling: • Erkenning MER-coördinator pas verplicht vanaf bepaalde datum • Erkenningsaanvraag volledig ingediend voor een bepaalde datum: extra ervaring in plaats van opleiding mogelijk

39. Erkenning MER-coördinatoren: Wat brengt de toekomst? Erkenning als MER-coördinator? • Gebruikseisen erkenning: • Algemene gebruikseisen voor erkenningen van toepassing (art. 34 VLAREL) • Bijzondere gebruikseisen voor de erkenning van MER-coördinator • Beschikken over vakliteratuur en andere gegevens • Bijscholing inzake milieueffectrapportage • Retributie: • Aanvraag • Toezicht

40. Erkenning MER-coördinatoren: Wat brengt de toekomst? Erkenning als MER-coördinator? • Concrete uitwerking? • VLAREM-trein 2015 • Publieke consultatie: voorjaar 2015 • Bemerkingen kunnen alvast bezorgd worden via erkenningen@lne.vlaanderen.be • http://www.lne.be/themas/erkenningen/mer

41. Erkenning MER-coördinatoren: Wat brengt de toekomst? Parallel: Code van goede praktijk MER-coördinator van dienst Mer • Streven naar kwaliteit binnen milieueffectrapportage • Coördinator staat mee in voor kwaliteit MER en goede verloop m.e.r.-proces: rol en verwachtingen duiden en duidelijk afbakenen • Geen direct instrument voor erkenning, toezicht en handhaving (erkenningsvoorwaarden en gebruikseisen van het VLAREL) • Algemene gebruikseis art. 34, § 2 VLAREL “De erkende persoon past de normen en codes van goede praktijk toe die voor het gebruik van de erkenning in het Vlaamse Gewest van toepassing zijn” • Kan gebruikt worden als toetssteen bij (periodieke) evaluatie erkenning • Code verstuurd naar MER-deskundigen samen met uitnodiging van dit netwerkmoment + gepubliceerd op website dienst Mer onder het item erkenningen: • http://www.lne.be/themas/milieueffectrapportage/deskundigen/erkenningen

42. Erkenning MER-coördinatoren: Wat brengt de toekomst? Vragen?

43. Mededelingen – afsluitend woord Liesbeth Lelieur Dienst Mer

44. Mededelingen Opgestarte TWOL’s: • TWOL richtlijnenboek mobiliteit • TWOL richtlijnenboek mens-gezondheid • TWOL richtlijnenboek algemene methodologie

45. Mededelingen Publicatie handleidingen op de website te verwachten tegen de zomer: • Leidingen • Windturbines • Recreatie • Chemie • Ontginningen • Grondwater • Aanleg tram- en spoorlijnen

46. Mededelingen NIEUW! Binnenkort: wijziging m.e.r.-rubriek bijlage III, 6c: Opslagruimten voor aardolie, petrochemische en chemische producten bij installaties behorend tot de chemische industrie • Enkel indien er milieuvergunningsplicht geldt • Vnl. VLAREM rubriek 17 ‘gevaarlijke stoffen’ • Enkel wanneer de opslag behoort bij een chemisch bedrijf • Handleiding in opmaak

47. Mededelingen NIEUW! Binnenkort: wijziging m.e.r.-rubriek bijlage II, 10o (enkel lid 1!): Onttrekken van grondwater, met inbegrip van terugpompingen van onbehandeld en niet-verontreinigd grondwater in dezelfde watervoerende laag, en met een netto onttrokken debiet van 2.500 m³ per dag of meer. of Kunstmatig aanvullen van grondwater als het debiet 2.500m³ per dag of meer bedraagt.

48. Mededelingen Dienst Mer gaat (nog) meer digitaal: • Dossieropvolgsysteem milieueffect- en veiligheidsrapportage (DMVB) in gebruik voor project-MER en ontheffing project-MER • Dossierstukken (KG; OHPR; ontwerptekst; definitief MER) ook steeds digitaal indienen • Communicatie met deskundigen zal via mail gebeuren (beslissing volledig verklaring; richtlijnen;…)

50. Bedankt voor jullie deelname!