840 likes | 1.55k Views
Protein Emilim Bozuklukları. Stj . Diyetisyen Şenol YILDIZ Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi. KAYNAK : www. gencdiyetisyenler .com. KAYNAK : www. gencdiyetisyenler .com. Emilim ( Absorbsiyon ). Besinlerin, dış ortamdan organizmanın
E N D
Protein Emilim Bozuklukları Stj. Diyetisyen Şenol YILDIZ Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi KAYNAK : www.gencdiyetisyenler.com
Emilim (Absorbsiyon) Besinlerin, dış ortamdan organizmanın iç ortamına (kana) geçmesine denir.
Emilim (Absorbsiyon) • Emilim, sindirim sisteminin emme fonksiyonu sayesinde gerçekleşir. • Sindirim sisteminin emilimle görevli kısmı, ince barsaklardır ve emilimin %90’ından fazlası burada gerçekleşir.
Emilim (Absorbsiyon) Alınan besinler • Ağız • Mide • İnce barsaklarda geçirdikleri değişiklerle, suda eriyebilir basit yapılar haline gelir ve ince barsaklarda fizikokimyasal olaylar sonucu barsak hücrelerine, oradan da kana geçerler.
Besinlerin tam olarak sindirilmesi ve emilimi • Yeterli barsak uzunluğu • Normal barsak motilitesi • Steril jejunal lümen • Uygun miktar ve bileşimde pankreas ve safra salgıları • Normal GIS gereklidir.
Protein Emilim Bozuklukları • Çölyak • Geçici Glutenİntoleransı • Protein Kaybettiren Enteropati • İS Proteinine Duyarlı Enteropati
GlutenEnteropatisi Çölyak Sprue*
Enteropati • Barsağın herhangi bir hastalığı veya bozukluğu. • Bağırsakta herhangi bir patolojik değişim olmaksızın, şiddetli diyareyle seyreden hastalıkları da içine alan tablo.
Çölyak • İnce barsağın hasarlı kısmında gluten içeren besinlerin malabsorbsiyonu. • İnce barsak mukozasında nonspesifik lezyonlar • Glutensiz diyetle hızlı bir klinik düzelme • Genetik veya çevresel • Otoimmün • Diyete uyulmadığı sürece progresif
Çölyaklı bireylerin doğuştan genetik bir yatkınlığa sahip olduğu ve bunun uygun çevresel koşullarla hastalığa dönüştüğü kabul edilmektedir.
Çölyak • Arpa • Buğday • Çavdar • Yulaf hidrofobikbir protein olan gluteniçerir.
Buğday ve çavdar ununa su eklendiği zaman proteinlerden glutelin ve prolaminin diğer öğelerle bir araya gelmesinden gluten oluşur. • Bu oluşuma gluten kompleksi denir. • Gluten kompleksi: • %85 protein, • %8 lipit, • %6 nişasta, • %0.7 külden oluşur.
Glutenbir seri farklı proteinin karışımıdır ve iki grupta sınıflandırılır: • Prolaminler • Glutelinler • Prolamin proteini olan Gliadin, çölyak hastalığı ve glutenintoleransında başlıca problemdir. • Gliadin antikorları bu hastalıklarda, ilgili immün komplekslerinde artışa neden olmaktadır.
Glutenin alkolle ekstraksiyonuGliadin • Gliadin, ince barsaklar için toksiktir. • Toksik materyalin oluşumuyla, • Sindirim, • Emilim, • Taşınma işlemi bozulur. • İntestinal savunma sistemine yücresel yanıt artar. • Humoral antikor seviyesi yükselir.
Çölyak • Tanı: Altın standart: Biyopsi için • Kesin tanı: Sadece diyete cevabın gösterilmesiyle konulur.
Çölyak Çocukluk çağında en sık karşılaşılan Besin kökenli ince bağırsak hastalığı ve Hayat boyu devam eden tek besin alerjisidir.
Bugün çölyak hastalığının basit bir malabsorbsiyondan çok daha kompleks; tipik bir enteropatinin yanı sıra, bütün sistemleri ilgilendiren bir hastalık olduğu anlaşılmıştır.
Çölyak Epidemiyolojisi • Beyaz Irk • Kız > Erkek • 1 / (500 - 3000) • Genetik yatkınlık %10 • İB Epitelinin bozulması (Villi kaybı)
GluteninİB’ta sindirime girmesiyle Gliadin’eantijenite İmmün yanıt Transglütaminaz’a reaksiyon gösterilir. Gluten-Spesifik T hücreleri uyarılır. Villiatrofisi
Çölyak Tipleri • Klasik çölyak hastalığı: Daha çok süt çocukları ve küçük çocuklarda, yaşamın 6-24.aylarında diyetle gluten alımı başladıktan sonra ortaya çıkan, klasik GIS bulguları gösteren olgulardır. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- • Atipikçölyak hastalığı: Çoğunlukla 5-7 yaş ve üstü çocuklar ve erişkinlerde görülen atipik bulguları (anemi,diş bozukluğu, boy kısalığı gibi) gösteren olgulardır. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- • Sessiz çölyak hastalığı:Sağlam görünen bir çocuk veya erişkinde, genetik faktörlerden dolayı (1.dereceden akrabasının çölyak olması gibi) tipik çölyakenteropatisi saptanabilir. Bu vakalar asemptomatiktir. Bu yüzden toplumda bunların taraması yapılmalıdır. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- • Potansiyel çölyak hastalığı: İB biyopsileri normal veya minimal değişiklik göstermesine rağmen genotipleriçölyakla uyumlu doku gruplarından olan olgulardır. Önceleri hiçbir bulguları olmamasına karşın, sonraki yıllarda tipik glutenenteropatisi olma riski taşırlar. Bu nedenle izlenmeleri gerekir.
Tanı almış her hastaya karşılık, tanı almamış 7 - 8 hasta olduğundan şüphelenilmektedir.
Çölyak Semptomları • Kemik ağrıları • Çomak parmak • Büyüme geriliği • Sekonder anemi • Sertleşmiş kaslar • Yaşa uygun ağırlığın altında • Hipoproteinemiye bağlı ödem • Öne doğru çıkıntılı balon batın • Huzursuz yapı ve ağlamaya eğilim • Akut olarak başlayıp, kronik şekilde seyreden diyare
Çölyak Komplikasyonları • Çölyak Krizi • Starvation • Antikolinerjik İlaç • Malignensi • İB Lenfoması • GIS Karsinomları
Çölyak TBT • Esas tedavi: Glutenin diyetten çıkarılması • Glutensiz diyetle hızlı yanıt alınır; 24 saatte ağır klinik tablo normale döner. • 6 Ay sonra İB mukozası normale döner. • Akranlarıyla antropometrik denkliğe ulaşır. • 2 yıl sonra Glutensiz Diyet’ten RIII’e geçildiğinde, %5 oranında iyileşme görülmüştür.
ÇölyaktaGlutensiz Diyet • Diyet kesinlikle katı olarak uygulanmalı. • “Bir kereden bir şey olmaz” çölyak hastalığı için geçersizdir.
Çölyakta Kortizon Tedavisi • Çölyak semptomları, sistemik steroidlerle kontrol altına alınabilir. • Çölyak krizinde ve gliadin şoku*nda kullanılabilir. • Uzun süreli steroidlere nadiren gereksinim duyulur bu da serum albüminin çok düşük olduğu hastalardadır.
Çölyakta Kortizon Tedavisi IV Hidrasyon alan hastalar • Hidrocortisone 100mg / 6 sa Oral açık ve çölyak krizi (+) • Prednisolon 40 – 60mg Glutensiz diyete yanıt (-) • Steroidler 7,5 – 20mg / gün
Glutensiz Diyet • ENERJİ malnutrisyon durumuna göre • PROTEİN • Besinler, az az sık sık verilmeli • İshal durumu göz önüne alınmalı • Besin tüketim monitörizasyonu • Geç tanılı çocuklarda laktoz intoleransı • Laktozsuz mamalar (LF) kullanılmalı • Fe • Folat eklenerek anemi* düzeltilmeli • B12 • A, C ve B kompleks vitaminlerinin eklenmesi GDİ’ni iyileştirir. • Yağ sınırlaması gerektiren durumlarda, kilo kaybının engellenmesi için MCT
GLUTENSİZ GIDALAR/ÜRÜNLER Günümüzde çölyak hastaları için "glutensiz gıdalar" olarak adlandırılan özel bir gıda kategorisi altında glutensiz fırın ürünleri üretilmektedir. Bunlar doğal olarak gluten içermeyen: • pirinç • mısır • soya unu • guar * • amaranttan hazırlanan ürünleri içerir.
Guar • GuarGum • Guar Sakızı • Guar Zamkı • Guar çekirdeği bitkisinin bir ekstraktıdır. Bitkinin çekirdeğinden jel yapıcı özelliği dolayısıyla ticari olarak kullanma amacıyla (toz şeklinde) çıkarılır. • Guar zamkı, gıda, kozmetik ve farmasötikal endüstrilerde, kıvam arttırıcı, bağlayıcı, emülgatör ve stabilizatör olarak birçok kullanıma sahiptir. • Kahvaltılık gevrekler, süt ürünleri, soslar, işlenmiş sebzeler ve unlu mamuller gibi birçok çeşit gıdaya eklenir.
Eğer ürün etiketinde… MSG Tahıllar Malt unu Un, zenginleştirilmiş unModifiye edilmiş besin nişastasıHidrolize edilmiş sebze proteini(HPV)Malt veya tahıl özütleriDamıtılmış sirkeEmülsifiyerlerStabilizatörlerBuğday nişastasıYazıyorsa bu ürünün içinde gluten vardır ve bu ürünler kesinlikle alınıp tüketilmemelidir.
Glutensiz Diyette YASAK Et Ürünleri • Buğday ya da çavdar unundan yapılmış ekmek ilaveli köfte • Sosis
Glutensiz DiyetteYumurta ve peynir • HEPSİ SERBEST
Glutensiz Diyette YASAK Tahıllar • Buğday • Arpa • Yulaf • Çavdar unuyla yapılmış her şey: • Şehriye • Bulgur • Makarna • Erişte • Kuskus • Bisküvi • Simit • Dondurma külahı • EKMEK • Tarhana • Yarma • İrmik • Kraker • Börek • Pasta • Çörek
Glutensiz Diyette YASAK Çorbalar • Un • Erişte • Düğün • Şehriye • Tarhana • Unlu Domates • Her türlü hazır çorba
Glutensiz Diyette YASAK Kurubaklagiller • HEPSİ SERBEST
Glutensiz Diyette YASAK Sebze ve Meyve • HEPSİ SERBEST
Glutensiz Diyette YASAK Yağlar • Bol yağlı besinler • Kuruyemişler • Mayonez • Kaymak • Krema
Glutensiz Diyette YASAK Tatlılar • Şerbetli tatlılar • Tulumba • Baklava • Revani • Lokma • Kek ve pastalar • Gofret, kurabiye, çikolata, puding
Glutensiz Diyette YASAK Çeşni verici yiyecekler • Hazır salça • Ketçap • Unlu soslar • Hazır çeşni vericiler
ETİKET OKUMA ALIŞKANLIĞI KAZANILMALI • Yalnızca çölyaklınıngıdalara dikkat etmesi yeterli değilidr. • Yakınlarının da etiket okuma alışkanlığı kazanması önemlidir. • Tüm hazır gıdaların etiketlerinde gluten içerip içermediği yönünde açık bilgi bulunması gereklidir.