1 / 22

WCZESNE ROZPOZNAWANIE ZABURZEŃ O CHARAKTERZE DYSLEKTYCZNYM

WCZESNE ROZPOZNAWANIE ZABURZEŃ O CHARAKTERZE DYSLEKTYCZNYM. Według aktualnie przyjętej definicji, opublikowanej w 1994r. przez Międzynarodowe Towarzystwo Dysleksji im. Ortona, dysleksja jest. „… jednym z wielu różnych rodzajów trudności w uczeniu się.

vinaya
Download Presentation

WCZESNE ROZPOZNAWANIE ZABURZEŃ O CHARAKTERZE DYSLEKTYCZNYM

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. WCZESNE ROZPOZNAWANIE ZABURZEŃ O CHARAKTERZE DYSLEKTYCZNYM

  2. Według aktualnie przyjętej definicji, opublikowanej w 1994r. przez Międzynarodowe Towarzystwo Dysleksji im. Ortona, dysleksja jest „… jednym z wielu różnych rodzajów trudności w uczeniu się. Jest specyficznym zaburzeniem o podłożu językowym (…) charakteryzuje się trudnościami w dekodowaniu pojedynczych słów, co najczęściej odzwierciedla niewystarczające zdolności przetwarzania fonologicznego. (…) dysleksja manifestuje się różnorodnymi trudnościami w odniesieniu do różnych form komunikacji językowej; często obok trudności w czytaniu dodatkowo pojawiają się trudności w opanowaniu sprawności w zakresie czynności pisania i poprawnej pisowni” (M. Bogdanowicz, Integracja percepcyjno-motoryczna, Warszawa 2000, s. 10)

  3. DYSLEKSJA ROZWOJOWA specyficzne trudności w nauce czytania, pisania i liczenia(przy prawidłowym poziomie umysłowym, prawidłowym widzeniu i słyszeniu) • DYSLEKSJAspecyficzne trudności/zaburzenia w nauce czytania, którym często towarzyszą trudności w pisaniu • DYSORTOGRAFIAspecyficznetrudności/zaburzenia w komunikowaniu się za pomocą pisma, szczególnie kłopoty z opanowaniem poprawnej pisowni ( w tym pod względem ortograficznym) • DYSGRAFIA trudności/zaburzenia w opanowaniu właściwego poziomu graficznego pisma • DYSKALKULIA zaburzeniamatematyczne/trudności w matematyce/specyficzne trudności w opanowaniu umiejętności posługiwania się liczbami i dokonywania obliczeń

  4. UWARUNKOWANIA SPECYFICZNYCH TRUDNOŚCI W NAUCE Ryzyko dysleksji jest prawdopodobne u osób: obciążonych genetycznie (dysleksja występuje w rodzinie), pochodzących z nieprawidłowo przebiegającej ciąży i porodu, u których można zaobserwować nieprawidłowości w rozwoju psychomotorycznym (występują symptomy ryzyka dysleksji).

  5. Dysleksję diagnozujemy u uczniów o przynajmniej przeciętnym poziomie intelektualnym. Obniżony poziom inteligencji wskazuje na istnienie trudności globalnych, uogólnionych, które nie są specyficzne, wykluczamy więc w tym przypadku występowanie dysleksji. Dysleksję potwierdza obecność: • zaburzeń funkcji słuchowo-językowych( fonologiczny aspekt języka) - uwagi, pamięci i percepcji słuchowej dźwięków mowy. Pierwszym symptomem mogącym wskazywać na ryzyko wystąpienia w wieku szkolnym dysleksji jest opóźniony rozwój mowy (mowa pojawia się do 3r.ż) • zaburzeń funkcji wzrokowo-ruchowych(uwagi, spostrzegania, pamięci wzrokowej, wyobraźni przestrzennej, motoryki dużej, małej, integracji percepcyjno–motorycznej oraz lateralizacji).

  6. Obserwowane objawy:wiek szkolny (klasa I-III) MOTORYKA DUŻA: • mała sprawność ruchowa całego ciała • trudności z opanowaniem jazdy na hulajnodze, dwukołowym rowerze, wrotkach, łyżwach, nartach • niechęć do zabaw ruchowych i lekcji w-f (trudności z wykonywaniem niektórych ćwiczeń, np. układów gimnastycznych) MOTORYKA MAŁA (RĄK): • obniżona sprawność ruchowa rąk • trudności w zakresie czynności samoobsługowych związanych z ubieraniem się, myciem i jedzeniem (nożem i widelcem) LATERALIZACJA: • utrzymywanie się oburęczności lub obuoczności ORIENTACJA W SCHEMACIE CIAŁA I W PRZESTRZENI: • trudności z określaniem własnych części ciała jako prawe-lewe, np. odróżnie­niem prawej i lewej ręki, strony ciała • trudności z określaniem położenia przedmiotów względem siebie, np. droga na prawo, zaś drzwi na lewo • pisanie liter i cyfr zwierciadlane i/lub zapisywanie wyrazów od prawej do lewej strony

  7. Obserwowane objawy:wiek szkolny (klasa I-III) FUNKCJE SŁUCHOWO-JĘZYKOWE: • wadliwa wymowa, przekręcanie trudnych wyrazów (przestawianie głosek i sylab, asymilacje głosek, np. sosa lub szosza) • błędy w budowaniu wypowiedzi, błędy gramatyczne • trudności z poprawnym używaniem wyrażeń przyimkowych wyrażających stosunki przestrzenne: nad - pod, za-przed, wewnątrz-na zewnątrz • trudności z różnicowaniem głosek podobnych fonetycznie (np. z-s, b-p, k-g) w porównywanych słowach typu: kosa - koza lub tzw. sztucznych: rosa ­reza, mylenie nazw zbliżonych fonetycznie • trudności z dokonywaniem operacji (analizy, syntezy, opuszczania, dodawania, zastępowania, przestawiania) na cząstkach fonologicznych (logotomach, sylabach, głoskach) w takich zadaniach, jak wydzielanie sylab i głosek ze słów, ich syntetyzowaniem (zaburzenia analizy i syntezy głoskowej i sylabowej), analizowaniem struktury fonologicznej słów, rozpoznawaniem i tworzeniem rymów i aliteracji, trudności z zapamiętywaniem wierszy, piosenek, więcej niż jednego polecenia ­ w tym samym czasie • trudności z zapamiętywaniem nazw • trudności z zapamiętywaniem materiału uszeregowanego w serie i sekwencje, takiego jak nazwy dni tygodnia, pór roku, kolejnych posiłków, sekwencji czasowej: wczoraj - dziś - jutro i sekwencji cyfr: szeregów 4-cyfrowych

  8. Obserwowane objawy:wiek szkolny (klasa I-III) KOORDYNACJA WZROKOWO-RUCHOWA: • trudności z rzucaniem do celu i chwytaniem piłki • niechęć do rysowania i pisania, trudności w rysowaniu szlaczków, odtwarzaniu złożonych figur geometrycznych (np. rombu) • niski poziom graficzny rysunków i pisma-dziecko “brzydko" rysuje (poziom wykonania-nieadekwatny do wieku życia), niestaranne pismo (nie mieści się w liniaturze), zagina „ośle uszy” na rogach kartek zeszytu • trudności z szybkim wymienieniem nazw np. wszystkich znanych owoców, szeregu słów • wolne tempo nazywania szeregu prostych obrazków • trudności z nazywaniem i zapamiętywaniem liter alfabetu, cyfr - trudności z zapamiętaniem tabliczki mnożenia

  9. Obserwowane objawy:wiek szkolny (klasa I-III) FUNKCJE WZROKOWE: • trudności z wyróżnianiem elementów z całości, a także z ich syntetyzowaniem w całość, np. podczas budowania według wzoru konstrukcji z klocków, układania mozaiki, trudności z wyodrębnianiem szczegółów różniących dwa obrazki • trudności z odróżnianiem kształtów podobnych (np. figur geometrycznych, liter m-n, l-t-ł) lub identycznych, lecz inaczej położonych na płaszczyźnie (np. liter p-g-b-d) • trudności z wyodrębnianiem szczegółów różniących dwa obrazki • częste przekręcanie złożonych wyrazów (przestawienie głosek i sylab, asy­milacje głosek, np. sosa lub szosza) • używanie sformułowań niepoprawnych pod względem gramatycznym: trud­ności z poprawnym używaniem wyrażeń przyimkowych, sformułowań wy­rażających stosunki przestrzenne: nad-pod, za-przed, wewnątrz, na zewnątrz • trudności z pamięcią fonologiczną, sekwencyjną, czyli trudności dotyczące zapamiętywania: sekwencji nazw np. nazw dni tygodnia, pór roku, nazw ko­lejnych posiłków, sekwencji czasowej: wczoraj-dziś-jutro i sekwencji cyfr: szeregów 5-cyfrowych: wierszy, piosenek, więcej niż jednego polecenia w tym samym czasie, powtarzaniem z pamięci szeregu słów

  10. Obserwowane objawy:wiek szkolny (klasa I-III) CZYTANIE: • czasami nasilone trudności w nauce czytania, które można dostrzec, jeżeli dziecko: - bardzo wolno czyta - prymitywna technika (głoskowanie lub sylabizowanie z wtórną syntezą słowa), ale mało błędów • bardzo szybko czyta, lecz popełnia przy tym wiele błędów - wynikają one z tego, że dziecko domyśla się treści na podstawie kontekstu • niewłaściwie i słabo rozumie przeczytany tekst PISANIE: • trudności z zapamiętaniem kształtu rzadziej występujących liter o skomplikowanej strukturze (np. wielkie litery pisane: F, H, Ł, G) • mylenie liter podobnych pod względem kształtu, np. 1-t-t, m-n • mylenie liter identycznych, lecz inaczej ułożonych na płaszczyźnie: p-b-d-g, - popełnianie błędów podczas przepisywania tekstów • mylenie liter odpowiadających głoskom podobnym fonetycznie (np. głoski z-s, w-f, d-t, k-g) • trudności z zapisywaniem zmiękczeń, myleniem głosek i - j, głosek noso­wych ą-om, ę-en • nagminne opuszczanie, dodawanie, przestawianie, podwajanie liter, sylab i wyrazów • pisanie pseudowyrazów (np. “pijka" zamiast “bajka") • nasilone trudności podczas pisania ze słuchu (dyktanda) ORIENTACJA W CZASIE: • trudności z określaniem pory roku, dnia, czasu na zegarze

  11. WAŻNE OKRESY: 6-8 lat: ostrożna diagnoza „ryzyka niepowodzeń w nauce czytania i pisania” - ĆWICZENIA KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNE W PRZEDSZKOLU 8-9 lat: obserwacja dziecka, wspomaganie rozwoju oraz podejmowanie ćwiczeń w zakresie czytania i pisania – diagnoza ryzyka dysleksji - SPECJALISTYCZNE ZAJĘCIA KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNE, LOGOPEDYCZNE klasa III/IV: pogłębione badanie diagnostyczne w poradni psychologiczno-pedagogicznej

  12. ROZPOZNANIE – INTERPRETACJA WYNIKÓW POD KĄTEM PRZYCZYN STWIERDZONYCH TRUDNOŚCI W CZYTANIU, PISANIU, LICZENIU Wykluczadysleksję rozwojową: • obniżona sprawność intelektualna ( inteligencja niższa niż przeciętna lub niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim), • schorzenie neurologiczne (epilepsja, mózgowe porażenie dziecięce, schorzenia genetyczne, nowotwór oraz nabyte uszkodzenie mózgu), • znaczny niedosłuch, • istotne zaniedbania środowiskowe (brak stymulacji). W tych przypadkach trudności w uczeniu się czytania i pisania traktuje się jako symptomy istniejącej choroby lub obniżonej sprawności intelektualnej !!!

  13. Rozpoznanie ryzyka dysleksji (zagrożenia dysleksją rozwojową) dokonujemy gdy obserwowane trudności mają specyficzny charakter, gdy z trudem i wolno ustępują pod wpływem ćwiczeń POPRAWA JEST NIEWSPÓŁMIERNIE MAŁA DO WŁOŻONEJ PRACY oraz gdy TRUDNOŚCI CZĘSTO PONOWNIE SIĘ POJAWIAJĄ

  14. MODEL DIAGNOZOWANIA DYSLEKSJI ROZWOJOWEJETAP I: DIAGNOZA GOTOWOŚCI SZKOLNEJ W wieku 5-6 lat: badania przesiewowe w zakresie gotowości szkolnej dzieci Na podstawie: • Frydrychowicz A., Koźniewska E., Matuszewski A., Zwierzyńska E., i inni (red.), Doradca Nauczyciela Sześciolatków (Skala Gotowości Szkolnej-podręcznik, arkusz obserwacji). CMPP-P, Warszawa 2006.

  15. MODEL DIAGNOZOWANIA DYSLEKSJI ROZWOJOWEJETAP II: DIAGNOZA RYZYKA DYSLEKSJI W wieku 7-8 lat: ujawnienie symptomów ryzyka dysleksji i nasilonych trudności w uczeniu się czytania (szczególnie w dekodowaniu) Na podstawie: • Bogdanowicz M., Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie. Skala Ryzyka Dysleksji wraz z normami dla klas 0 i I. Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2005. • Próba czytania „Darek” (W): M. Bogdanowicz, Integracja percepcyjno-motoryczna. Teoria – diagnoza – terapia. Warszawa 2000.

  16. Dziecko ryzyka dysleksji nie musi zostać uczniem dyslektycznym(M. Bogdanowicz, Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie. Gdańsk 2005) Badanie SRD – opracowana forma umożliwia dokonanie oceny i opracowanie wyników w krótkim czasie – pozwala wytyczyć kierunek pracy (działań zmierzających do usprawnienia funkcji rozwijających się z opóźnieniem) z dzieckiem, które potrzebuje od dorosłych pomocy (ćwiczenia korekcyjno-kompensacyjne).

  17. MODEL DIAGNOZOWANIA DYSLEKSJI ROZWOJOWEJETAP III: DIAGNOZA DYSLEKSJI ROZWOJOWEJ KLASA III i IV (przełom okresu nauczania zintegrowanego i przedmiotowego): diagnoza dysleksji rozwojowej Badanie w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej na podstawie: • Bogdanowicz M. i inni, Diagnoza dysleksji u uczniów klasy III szkoły podstawowej. Przewodnik diagnostyczny. Pracownia Testów Psychologicznych, Gdańsk 2008. • Testy dostępne pracownikom poradni.

  18. Diagnoza pedagogiczna w poradni • WYWIAD • ANALIZA DOKUMENTÓW (OPINIE ZE SZKOŁY, SWIADECTWA SZKOLNE, OPINIE Z PORADNI SPECJALISTYCZNYCH) • ANALIZA PRAC UCZNIA (SZKOLNYCH, DOMOWYCH) • ROZMOWA Z DZIECKIEM, OBSERWACJA • TESTY PEDAGOGICZNE • SPRAWDZIANY

  19. METODY DIAGNOSTYCZNE STOSOWANE PRZEZ PEDAGOGÓWW PORADNIACH P-P • DIAGNOZA GOTOWOSCI SZKOLNEJ ORAZ RYZYKA NIEPOWIDZEŃ SZKOLNYCH, • DIAGNOZA UMIEJĘTNOSCI CZYTANIA I PISANIA UCZNIÓW KLAS I-III, • DIAGNOZA UMIEJĘTNOŚCI PISANIA I CZYTANIA (TEMPA, TECHNIKI, CZYTANIA ZE ZROZUMIENIEM) UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ, GIMNAZJALNEJ I PONADGIMNAZJALNEJ • TESTY SPRAWDZAJĄCE ZNAJOMOŚĆ ZASAD PISOWNI • BADANIE FUNKCJI SŁUCHOWO-JĘZYKOWYCH • TESTY Z MATEMATYKI

  20. Wykorzystana literatura: • Bogdanowicz M., Integracja percepcyjno-motoryczna. Teoria – diagnoza – terapia. Warszawa 2000. • Frydrychowicz A., Koźniewska E., Matuszewski A., Zwierzyńska E., i inni (red.), Doradca Nauczyciela Sześciolatków (Skala Gotowości Szkolnej-podręcznik, arkusz obserwacji). CMPP-P, Warszawa 2006. • Bogdanowicz M., Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie. Skala Ryzyka Dysleksji wraz z normami dla klas 0 i I. Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2005. • Bogdanowicz M. i inni, Diagnoza dysleksji u uczniów klasy III szkoły podstawowej. Przewodnik diagnostyczny. Pracownia Testów Psychologicznych, Gdańsk 2008.

  21. Polecana literatura: • Bogdanowicz M., Uczeń z dysleksją w szkole. Poradnik nie tylko dla polonistów. Wydawnictwo Pedagogiczne Operon, Gdynia 2005. • Bogdanowicz M., Adryjanek A., Rożyńska M., Uczeń z dysleksją w domu. Poradnik nie tylko dla rodziców. Wydawnictwo Pedagogiczne Operon, Gdynia 2007. • Problemy wychowawcze dzieci i młodzieży. Poradnik dla pedagogów szkolnych, opiekunów i wychowawców. Wydawnictwo Forum, Poznań 2009.

  22. Opracowania-nowości: • Grabowska A., Rymarczyk K. (red.), Dysleksja: od badań mózgu do praktyki. Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, Warszawa 2004. • Reid G, Wearmouth J (red.), Dysleksja. Teoria i praktyka. GWP, Gdańsk 2008. Dziękuję za uwagę – Renata Straub-Pieczykolan

More Related