VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING

1. VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING CONCEPT Een praktische toelichting voor elke zorgverlener

2. Inleiding “Sensibilisatie van Vroegtijdige Zorgplanning in de regio Midden West-Vlaanderen” • Tweejarig project ingediend vanuit SEL MWVL en goedgekeurd door Koning Boudewijnstichting (2013-2014) • Historiek: de Mantel (Netwerk Palliatieve Zorg) stuurt werkgroep aan rond VZP zorgcodering in WZC’s en opmaak stappenplan • Doel: bekend- en bewustmaking • Via verschillende doelstellingen en acties • Oa bekendmaking op (bestaande) overlegmomenten • 30 september 2014: symposium voor alle zorgverleners > www.selwvl.be – Midden West-Vlaanderen – Thema’s en projecten - Vroegtijdige Zorgplanning

3. Opmerkingen vooraf • Persoon, betrokkene, patiënt, cliënt, gebruiker, klant, … worden door elkaar gebruikt… • Vroegtijdige zorgplanning wordt verder afgekort als VZP • Nog?

4. WAT is Vroegtijdige Zorgplanning? • vroegtijdige zorgplanning = proces • waarbij persoon, in overleg met naasten en zorgverleners, • op voorhand • doelstellingen en keuzes over manier van zorg Bvb. woon- en of verblijfplaats, aanduiden van een vertegenwoordiger, persoonlijke waarden en voorkeuren, het levenseinde... • veronderstelt een permanente dialoog tussen de betrokkene, de zorgverleners en de naasten. (Definitie Koning Boudewijnstichting) CONCEPT

5. Zorgbeperking vs -uitbreiding • Enerzijds tegemoet komen aan wensen en verwachtingen van de patiënt en zijn familie mbtzorgbeperking (niet behandel- en niet interventie beslissingen) en • Anderzijds tegemoet komen aan wensen en verwachtingen van de patiënt en zijn familie mbtzorguitbreiding en levenskwaliteitverhoging(toename comfortzorg en planning persoonlijk, familiaal en sociaal leven) CONCEPT

6. VZP betekent… • patiënt/cliënt centraal en betrokken • nadruk op communicatie over en proces van VZP • bieden luisterend oor vanuit open houding • inhoud VZP-gesprek is meer dan puur fysieke zorg; aandacht voor het psychische, het sociale, het spirituele en het praktische • bespreekbaar maken moeilijke thema’s en doorbreken taboes • patiënt/cliënt kan wensen en verwachtingen rond zorg bespreken en neerschrijven in wilsverklaring • vertegenwoordiger brengt wilsverklaring ter sprake wanneer patiënt/cliënt dit niet meer zelf kan • afspraken over verschillende zorgsettings heen communiceren CONCEPT

7. Doelstelling • Oorspronkelijk doel: documenteren van specifieke behandelingskeuze • = voorafgaande wilsverklaring (schriftelijke verklaring wat pt. wel of niet meer wil aan zorg en behandeling) • Verschuiving doelstelling VZP • Vroeger: documenteren specifieke behandelingskeuzes • Nu: aandacht voor proces van communicatie tussen patiënt, arts en familie • Kwaliteit van zorg: optimale verhouding tussen de feitelijk geboden zorg en de verwachtingen • hoe dichter de verwachting liggen bij de feitelijke geboden zorg hoe groter de tevredenheid CONCEPT

8. WAAROM Vroegtijdige Zorgplanning? • Waarom nu?/ Waarom is VZP ‘Hot item’? • Hogere levensverwachting • Levenskwaliteit • Verschuiving positie pt. • Autonomie – inspraak – samenwerken • Evolutie wettelijk kader CONCEPT

9. Waarom is VZP belangrijk? • Belang = nadenken over, neerschrijven/noteren, naar teruggrijpen – zeker wanneer je het niet meer zelf kan zeggen • Zorgt voor • groter gevoel van controle • meer overeenstemming wensen • gerealiseerde zorg • hogere levenskwaliteit door meer begrip, verhoogde openheid, minder angst, versterkt familiebanden • 3-voudig: • zorg voor patiënt: • keuze respecteren/ outcome verbeteren/onrust verminderen • zorg voor familie: • Beslissingslast wegnemen/ relatie pt.- familie verbeteren • zorg voor jezelf: • Relatie pt.- zorgverlener verbeteren / houvast voor beleid CONCEPT

10. WIE kan Vroegtijdige Zorgplanning doen? • Iedereen heeft een rol in dit proces • Pt/cl. • Mantelzorger • Welke rol? • Signaalontvanger • Doorverwijzer • Gespreksleider • … CONCEPT

11. WANNEER Vroegtijdige Zorgplanning doen? • Zo vroeg mogelijk in de hulpverleningsrelatie • starten in WZC met eerste gesprek is veel te laat - vroeger en breder  belang thuiszorg! • Proces • VZP is een continu proces – geen statisch gegeven. • Een VZP-proces is nooit af: Zelfs wanneer zaken neergeschreven zijn, kan altijd herzien worden • VZP is ≠ 1 gesprek • Bij signalen (zie stappenplan) • Met of zonder noodzaak - bepaalde (risico)doelgroepen CONCEPT

12. Wat is jouw rol? • Stimuleer betrokkene om er met huisarts over te spreken • Stimuleer autonomie van patiënt: • Vang signaal op • Maak kenbaar dat je signalen opgevangen hebt • Licht VZP toe • Maak pt. bewust om wensen kenbaar te maken • Help pt. gesprek voor te bereiden • Stimuleer pt. om in gesprek te gaan met familie CONCEPT

13. Drempels/valkuilen? • Vaak ‘te laat’ om over vzp te spreken • Neiging tot uitstellen • Tijdsdruk • Gebrek aan ervaring • Financieel aspect (geen nomenclatuur-nummer voor artsen) • Erover spreken en documenteren is 1 ding maar wat dan… CONCEPT

14. Wat als huisarts niet aan VZP doet • storing relatie arts – patiënt • kwaliteitslabel voor hun praktijk ? • Wat als de pt. niet over VZP wil spreken? • deze wens respecteren • verder informeren (wat bij dementie, verslechtering van je gezondheidstoestand) • sommige mensen willen zich gewoon overgeven … CONCEPT

15. HOE aan Vroegtijdige Zorgplanning doen? • Vroegtijdige Zorgplanning is een voortdurend proces • Cyclus: signalen – gesprekken– noteren • Stappenplan • + duiding van zorgcoderingsformulier CONCEPT

16. Stappenplan • Signalen opvangen • (Tussentijdse) gesprekken/contacten • VZP-gesprek • Noteren VZP • Bewaren VZP-afspraken • Herzien VZP • Uitvoeren CONCEPT

17. Wat zijn signalen (1)? • Belangrijke gebeurtenissen bij patiënt of omgeving • Vb. buur overleden aan kanker, “dat wil ik nooit meemaken” of “dat alles maar vlug voorbij is” • Vb. bij aanvraag pensioen merkbaar dat mensen stilstaan bij later • = meer en meer zorg nodig (verandering zorgomstandigheden) • Vb. bij langdurige begeleiding van zieken en zorgbehoevende ouderen • Huisarts: bij bepaalde groepen patiënten • Palliatieve patiënten • Geriatrische patiënten • Dementerende patiënten CONCEPT

18. Verpleging/ verzorging/ … ziet pt. dikwijls elke dag • Geven makkelijker signalen • Let op non-verbale communicatie • Mpijwerkers staan soms dicht bij mantelzorgers die uiten hoe ze hun levenseinde zien • Soms subtiele signalen: • bij rouwbericht: “hij heeft een mooie dood gehad, ‘k zou het ook zo willen” • de uitspraak “misschien ben ik hier niet meer” is een veel zeggende uitspraak die verschillende gedachten verbergt • bij rusthuisopname van iemand: “ ‘k hoop dat ik daar nooit naartoe moet” • na ziekenhuisopname: “ze moeten mij daar niet meer naartoe brengen” CONCEPT

19. (tussentijdse) gesprekken / contacten (2) • Iedereen die met patiënt/cliënt in contact komt, kan ingaan op signalen met als doel signaal verduidelijken • Noteer en communiceer in overleg met patiënt/cliënt aan betrokken hulpverleners (zeker huisarts) • Noteer in communicatieschrift

20. VZP gesprek (3) • Wat bespreken ? • Wat wil Patiënt niet meer (= Negatieve arm – zorgbeperking) • Wat wil patiënt wel nog (= Positieve arm – zorguitbreiding) • Wat besproken is toetsen op haalbaarheid • Wat kan er nog ? • Wat mag er nog ? • Evalueren • Toekomstverwachting: • Patiënt informeren over diagnose, zorg en behandeling • Doelen laatste levensperiode: • voor en nadelen behandeling misverstanden uitpraten !!!! Bespreken nu het nog kan, VOOR de problemen optreden !!!

21. Wat: • = continu interactief proces van overleg tussen alle betrokken disciplines • = op een gedocumenteerde en gestructureerde manier • Gevolg: communicatie naar andere zorgsettings mogelijk • Documenteren • Ruimte om opties te herzien

22. Noteren VZP (4) • Spreek (samen met patiënt/cliënt) af wie de afspraken noteert • Noteer beknopt en in duidelijke taal • codering direct terug te vinden • Laat betrokkenen notities nalezen en vraag of ze alles begrijpen • Noteer op VZP-zorgcoderingsformulier en/of wilsverklaring inzake gezondheid • Meld op zorgfiche (aandachtspunten voor verzorging) in communicatieschrift • Toelichting zorgcoderingsfomulier?

23. Bewaren VZP-afspraken (5) • Bewaar het VZP-zorgcoderingsformulier bij de patiënt/cliënt, bij de (huis)arts, bij de vertegenwoordiger. • Indien de afspraken wijzigen, vernietig het huidig document.

24. Herzien VZP (6) • Patiënt/cliënt kan op elk moment zijn wensen herzien. Flexibiliteit is belangrijk. • Ga terug naar 1 (signalen opvangen)

25. Uitvoeren VZP (7) • ALTIJD (ook in acute situaties) eerst de patiënt/cliënt bevragen • Als de patiënt/cliënt niet aanspreekbaar is, volg dan de notities van het VZP-gesprek (tenzij medisch onverantwoord)

26. Vroegtijdige Zorgplanning in eigen werking • Hoe ga je in je eigen werking aan de slag? • Wie doet de gesprekken (niet)? • Waar kan je terecht voor meer info/ondersteuning? CONCEPT

27. Meer info • Andere documenten • Meer informatie via: • SEL • De mantel • Pall. zorg federatie • dementie • …