Download
1 / 27
280 likes | 518 Views
Respiratoire revalidatie: Principes en praktijk. Dr. M. Daenen Pneumoloog – Revalidatiearts ZOL Campus St.-Jan Genk marc.daenen@zol.be. Maart 2003: start eenheid cardiale en respiratoire revalidatie ZOL Campus St-Barbara Lanaken. * Cardiale revalidatie: ingeburgerd
E N D
Respiratoire revalidatie:Principes en praktijk Dr. M. Daenen Pneumoloog – Revalidatiearts ZOL Campus St.-Jan Genk marc.daenen@zol.be
Maart 2003: start eenheid cardiale en respiratoire revalidatie ZOL Campus St-Barbara Lanaken. * Cardiale revalidatie: ingeburgerd * Respiratoire revalidatie: ???
Wat is respiratoire revalidatie ? “…een multidisciplinair zorgprogramma voor patiënten met chronische longfunctiebeperking, op maat van de individuele patiënt, met de bedoeling fysische en sociale redzaamheid en autonomie te bevorderen.” American Thoracic Society, 1999
Respiratoire revalidatie: basisconcept • Na optimale medische behandeling blijft er meestal eenfunctie-deficit bestaan. De voornaamste uiting hiervan is een verlaagde inspanningscapaciteit. • Dit functie-deficit genereert klachten, zorgt voor een verhoogde medische consumptie en verlaagt de levenskwaliteit en levensverwachting.
Oorzaken beperkte inspanningscapaciteit • 1) Longfunctiebeperking Voor 1980: algemeen aanvaarde opvatting dat enkel de graad van longfunctiebeperking verantwoordelijk is voor de inspanningslimitatie. ‘Ventilatoire limitatie van de inspanning’ Klopt dit ?
Oorzaken beperkte inspanningscapaciteit • 2) Perifere spierzwakte • steroïdmyopathie • ondervoeding - spieratrofie Gosselink et al, AJRCCM ‘96 Goede correlatie tussen quadricepskracht en inspanningscapaciteit
Oorzaken beperkte inspanningscapaciteit • 3) Deconditionnering “ COPD:De neerwaartse spiraal “ Dyspnoe bij inspanning Longfunctiebeperking Sedentaire levensstijl Deconditionnering Toename dyspnoe ....
De componenten van een respiratoir revalidatieprogramma (1/6) • 1)Educatie van patiënt en familie • Intake gesprek • Motivatie – verwachtingen bespreken • Groepssessies (‘les’) • 2) Optimaliseren medische therapie • Bronchodilatoren • Inhalatiesteroïden ? • … • Rookstop (begeleid) !!! • Zuurstoftherapie (zo geïndiceerd)
De componenten van een respiratoir revalidatieprogramma (2/6) • 3) Inspanningstraining • De hoeksteen van het revalidatieprogramma • Taak-specifiek • Initiële inspanningsproef • Individueel aangepast programma • Motivatie • Cyclo-ergometer en/of loopband
De componenten van een respiratoir revalidatieprogramma (3/6) • 4) Nutritionele interventies • MALNUTRITIE in 20 à 50 % v/d COPD-patiënten • Vetvrije massa is gevoeliger dan lichaamsgewicht Schols et al, ARRD ‘93 • Ondergewicht is onafh. risicofactor ivm. prognose Vandenbergh et al, ARRD ‘67 Voedingssupplementen Anabole steroïden, indien in combinatie met training • OVERGEWICHT in minderheid der patiënten Vermageren
De componenten van een respiratoir revalidatieprogramma (4/6) 5) Psychosociale interventies - Psychosociale status is belangrijke determinant van het succes van de revalidatie Young et al, Eur Respir J ’99 - Frequent onderliggende depressies en angst Screening + verwijzen voor therapie Sociale voorzieningen 6) Ergotherapeut - Uitvoeren activiteiten dagelijkse leven (ADL) Verhogen (mechanische) efficiëntie
Waar kan dit revalideren best gebeuren ? • Klinisch (tijdens hospitalisatie) ? • intensief, 4-8 weken, dagelijks • zeer duur • enkel voor geselecteerde patiënten • Hornerheide (Nl), Davos (Zw),… • Poliklinisch(ambulant, in hospitaalsetting) ? • Is momenteel de ‘golden standard’ • 3 – 6 maanden, 50 – 60 sessies van 1 – 2 uur • 2 maanden 3 x /week • 2 maanden 2 x /week • 2 maanden 1 x /week • USA: kortere programma’s (effect op termijn ?) • Thuis ???
‘Take-home message’ : • Multidisciplinair karakter: • Pneumoloog - revalidatiearts • Kinesisten • Diëtist • Psycholoog • Ergotherapeut • Sociaal assistent (wekelijkse teamvergadering)
Welke effecten kunnen we van een revalidatieprogramma verwachten ? • 1) Verbetert respiratoire revalidatie de levensverwachting ? • Vooral indirecte bewijzen • Voorlopig geen eenduidig antwoord • Wel tendens tot betere overleving in gerandomiseerde studies Misschien
Welke effecten kunnen we van een revalidatieprogramma verwachten ? • 2) Effect op inspanningscapaciteit ? • Talrijke grote en gerandomiseerde studies Ja
Welke effecten kunnen we van een revalidatieprogramma verwachten ? • 3) Effect op symptomen (dyspnoe) ? • Talrijke grote gerandomiseerde studies Zowel op dyspnoe tijdens inspanning als in rust Mechanisme: afgenomen ventilatie bij submaximale inspanning Ja
Welke effecten kunnen we van een revalidatieprogramma verwachten ? • 4) Effect op levenskwaliteit ? • Voldoende grote gerandomiseerde studies Ja
Welke effecten kunnen we van een revalidatieprogramma verwachten ? • 5) Invloed op medische consumptie ? • COPD-patiënt is dure vogel, vooral door hospitalisatiekosten. • Indien revalidatie de medische consumptie zou doen afnemen, is dit een bijkomend pluspunt. • Belang van kosten zal toenemen (terugbetaling RIZIV)
Welke effecten kunnen we van een revalidatieprogramma verwachten ? • 5) Invloed op medische consumptie ? • Meerdere niet-gerandomiseerde studies • Beperkt aantal tegenstrijdige gerandomiseerde studies Mogelijk
‘Take-home message’ : • Een respiratoir revalidatieprogramma heeft… • … zeker een positief effect op inspanningscapaciteit, dyspnoeklachten en levenskwaliteit… • … mogelijk een positief effect op overleving en medische consumptie.
Welke patiënten komen nu in aanmerking (1/2) ? • Pathologie • Obstructief longlijden • COPD90 %best bestudeerd (studies) • Ernstig astma • Mucoviscidose (?) • Restrictief longlijden • Kyfoscoliose,… • minder goed bestudeerd • Diverse • Steroïdmyopathie • Pretransplantatie, pre-volumereductieheelkunde
Welke patiënten komen nu in aanmerking (2/2) ? • COPD-patiënten • In principe ELKE graad van longfunctiebeperking, doch… (stoornis) • Veel klachten, en hierdoor… • … een hoge medische consumptie • Beperkte inspanningscapaciteit (beperking) • Sociale beperkingen (handicap) • Gemotiveerd, sociaal ondersteund • Gestopt met roken (?) • Geen contra-indicaties (orthopedisch, maligniteit,…)
