MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARI

1. MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARI Dr. Fatma Evyapan Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

2. Sunum Başlıkları • Genel bakış ve Sınıflandırma • Mesleki havayolu hastalıkları • Meslek astımı • İritanla indüktlenen astım • İnorganik tozlara bağlı akciğer hastalıkları • Silika • Asbest • Metallere bağlı akciğer hastalıklarına genel bakış • Organik Tozlar ve Hipersensitivite Pnömonitisi • Akut inhalasyon sendromları

3. Soru 1: • Çalıştığınız merkezde mesleki akciğer hastalıkları nedeniyle başvuran ya da tanı alan hastalarla karşılaştınız mı? A) Evet B) Hayır

4. Mesleki Akciğer Hastalıklarının Temel Özellikleri • İşyerinde çeşitli maddelerle temas sonucu ortaya çıkarlar ya da alevlenirler • Önlenebilirler • Potansiyel olarak tazmin edilebilirler

5. Mesleki Havayolu Hastalıkları

6. Soru 2 • Özellikle endüstrileşmiş ülkelerde en sık görülen meslek hastalığı hangisidir? a) Asbeste bağlı plevra hastalıkları b) Meslek astımı c) Pnömokonyozlar d) Toksik pnömoniler e) Organik toz hastalıkları

7. Astım ve İşyeri İlişkisi Chest 2008; 134: 1S-41S

8. Meslek Astımının Önemi • Tüm astma olgularının % 5 ila %10’u • SWORD (Surveillance of Work Related Respiratory Disease) 1997 : mesleki akciğer hastalıkları arasında %26.4’lük bir oranla ilk sırada

9. Meslek Astımının Gelişiminden Sorumlu Düşük MA Maddeler

10. Meslek Astımının Gelişmesinde Rol Oynayan Yüksek MA’lı Maddeler

11. Meslek Astımı: Risk Faktörleri Kişisel Risk Faktörleri • Genetik Faktörler: • Atopi: • Laboratuar hayvanlarının atık ve salgılarına ;B Subtilis enzimlerine karşı gelişen astmada risk faktörü. • HLA Doku Grubu Antijenleri • Kimyasallarla (izosiyanatlar, anhidrik asidler) oluşan astmada belirleyici gözükmekte; • Sigara Çevresel Risk Faktörleri • Maruziyetin Yoğunluğu: Deterjan yapımındaki enzimler, cimetidine, çam reçineleri

12. Meslek Astımının Ortaya Çıkış Mekanizmaları

13. Meslek Astımında Tanı Yöntemleri

14. Meslek Astımında Tatiller ve İş Günlerinde PEF değişiklikleri

15. Prognoz: etki eden faktörler • Erkenden tanı konması ve etkenle temasın kesilmesi; • İnhale steroidlerin uygulanması; • Tanı sırasındaki semptomların ağırlığı; • Daha önce atopinin bulunması; • Bronş hiperreaktivitesinin düzeyi; • Etken maddenin molekül ağırlığı.

16. ACCP’nin Meslek Astımı Olgusu Tanımlaması • A: Bir hekim tarafından astım tanısı konulması; • B: Astım belirtilerinin işe girdikten sonra  başlaması; • C: Astım belirtilerinin iş ile ilişkili olması  • D: • Meslek astımına neden olduğu bilinen etkenlereişyerine maruziyet  • FEV1 ya da PEF’te işe bağlı değişiklikler  • Bronş hiperreaktivitesinde işe bağlı değişiklikler;  • Spesifik inhalasyon testlerine pozitif yanıt • İşyerinde iritan bir madde inhalasyonunu takiben gelişen astım semptomları

17. Soru 3 • Reaktiv havayolu fonksiyon bozukluğu sendromu (RADS) ile meslek astımını ayıran en önemli özellik hangisidir? a) RADS’ta bronş hiperreaktivitesi bulunmamaktadır b) RADS’ta solunum sistemi belirtileri üç aydan daha kısa sürmektedir c) RADS daima yüksek molekül ağırlıklı maddelere düşük dozda maruziyete bağlı gelişir d) RADS’ta latent periyod bulunmamaktadır.

18. İritanla İndüktlenen Astım I • 1985’te Brooks tarafından tanımlanmış • Gaz, duman, buhar halindeki iritanlara maruziyetten ortalama 24 saat sonra astmaya benzer belirtiler • Bu belirtilere aylarca süren bronş hiperreaktivitesi eşlik etmekte Chest 1985 88 (3): 376-384

19. İritanla İndüktlenen Astım II • Benzer iritan maddelere orta-yüksek düzeyde tekrarlayıcı maruziyete bağlı olarak ortaya çıkan astım belirtileri • Çok ani ortaya çıkmayan iritanla indüktlenen astım • Chest: 1998;96:297-300

20. RADS’a Neden Olan Etken Ajanlar • Toksik amonyak dumanları; • Asetik asid; • Klorin gazı • HCl • Glasial asetik asid; • Fosgen • Göz yaşartıcı gazlar • Lokomotif dumanı • Maden buharları • MMMF (insan yapımı mineral lifler) • Chest 1996;109:1618-1626 • Uranyum hekzaflüorid; • Sprey boyalar; • SO2; • Sülfürik asid; • Hidroklorik asid; • Beyazlatıcı maddeler; • TDI • Duman İnhalasyonu

21. Klinik Özellikler • Öncelikle yüksek konsantrasyonlarda toksik bir madde inhalasyonu • (birkaç dakikadan 12 saate kadar varan olgular) • Daha önce hiçbir solunum sistemi yakınmasının bulunmaması • Astım benzeri koşullar maruziyetle başlar; • RADS sonrası gelişen belirtilerin en az 3 ay gibi uzun süre devamı • Beraberinde NSBH +

22. RADS:Prognoz • RADS’lı hastalar yeniden maruziyetle etkilenme açısından diğer astım tiplerine göre daha fazla risk altında değildir • Havayolu hiperreaktivitesi bulunmayan ya da çok az bulunan olgular işyerlerine dönebilirler • RADS’lı hastalarda klinik düzelmeye karşın solunum fonksiyonlarında kalıcı bozukluk ve üst solunum yolları belirtilerinde kalıcılık saptanmıştır. (The Sci Tot Environ 2001:49-55)

23. Soru 4 • Türkiye’de en sık görülen meslek hastalığı hangisidir? a) Asbeste bağlı plevra hastalıkları b) Meslek astımı c) Pnömokonyozlar d) Toksik pnömoniler e) Organik toz hastalıkları

24. Pnömokonyozlar

25. Pnömokonyozların Genel Özellikleri • İnhale minerallere bağlı gelişen akciğer doku reaksiyonu ile seyreden bir grup hastalık; • Tanı • Anamnezde maruziyet saptanması • Uygun maruziyet/yanıt süresi • Tipik radyolojik bulgular • Patogenez: • İnhale minerallere karşı akciğerlerin verdiği granülomatöz ve fibrotik yanıt • Restriktif, obstrüktif ya da mikst tip ventilatuar fonksiyon bozukluğu

26. Kömür İşçisi Pnömokonyozu • Son yıllarda toz kontrol sistemlerinde düzelme ile birlikte sıklıkta • Klinik • Basit KİP: Klinik yoktur • Komplike KİP: PMF ile birlikte nefes darlığı, irreversibl havayolu obst.solunum yetmezliği, kor pulmonale

27. Silikozis • Gelişmekte olan ülkelerde en sık rastlanan meslek hastalığı (ülkemizde %23,1) • Silika kristallerinin (kuvars,tridimit, kristabolit) inhalasyonuna bağlı • Riskli meslek grupları • Taş ocakları • Kuvars değirmenleri • Madencilik • Dökümcülük • Cam sanayii • Seramik, porselen yapımı • Kumlamacılık • Çimento, kiremit, tuğla üretimi

28. Patolojik Özellikler • Akciğerin üst zonlarına yerleşme eğilimi gösteren aynı zamanda hiler/mediyastinal lenfbezlerini tutma özelliği gösteren silikotik nodüller • Hücreden fakir ve fibrotik • Birbirleriyle birleşme eğilimi • Kavitasyon (iskemik nekroz? Tüberküloz?) • Hiler LB’lerinde periferden kalsifikasyon (yumurta kabuğu) • PMF

29. Klinik • Akut Silikozis: • Yüksek kuvars içeren ince kristallin silika maruziyeti • birkaç ay içerisinde ortaya çıkan şiddetli nefes darlığı solunum yetmezliği; • Subakut akselere silikozis: • Maruziyetten itibaren 5-15 yıl içerisinde. • Kronik silikozis: • 15 yıl ya da daha geç. Genellikle semptomsuz.Nefes darlığı PMF ile birlikte • Tüberküloz ve Silikozis: Özellikle tb. Ağır formları.Tedavi süresi 9 ay önerilmekte

30. Radyolojik Özellikler • En erken belirti:Akciğer grafisinde nodüler gölgeler • <1,5mm p opasiteleri • 1,5-3mm q opasiteleri • 3-10mm r opasiteleri • Ya da düzensiz gölgeler • <1,5mm s opasiteleri • 1,5-3mm t opasiteleri • 3-10mm u opasiteleri • Akciğerin üst bölgelerinde yoğun; • Daha büyük ve birleşme eğilimi gösteren opasiteler • A:1-5 cm; • B:5cm-sağ üst zon alanı • C: Daha büyük opasiteler • Çok nadiren ağır amfizem.

32. Soru 5 b a • Resimdeki asbest liflerinden en karsinojenik olanı hangisidir? a Krosidolit b Amozit c Antofilit d Krizotil b a b a a b d c b b

33. Asbestozis ve Asbeste Bağlı Plevra Hastalıkları

34. Asbest Maruziyetinin Yüksek Olduğu İşkolları • Metal kaplamacılık • Motorlu araç sanayii • Elektrikçilik • Marangozluk • Yapı işçiliği • Kazan operatörlüğü • Dökümcülük • Dok işçiliği • Makine ve yedek parça • Badanacı, dekoratör vs...

35. Asbestozis • Asbeste uzun süreli (>20 yıl)yoğun maruziyet; • Klinik olarak IPF ile benzer özellikler

36. Asbeste Bağlı Plevra Hastalıkları • Benign asbest plörezisi maruziyetten itibaren en erken ortaya çıkar: Ortalama 10 yıl • Benign plevral plaklar En sık görülen lezyonlar Apeksler ve kostofrenik sinüsler sağlam: İlk maruzyetten itibaren geçen süre↑ plak görülme olasılığı ↑ • Diffüz plevral kalınlaşma: • Kostofrenik sinüsü kapatır • MPM ayırıcı tanı! • Mediyastinal plevra tutulumu (-) • Malign Plevral Mezotelyoma: Yoğun maruziyet ve uzun latent periyod> 20 yıl

37. Soru 6: • Aşağıdaki metallerden hangisi hem iritanla indüktlenen astıma, hem de akciğerde fibrozise neden olur? • Kobalt • Alüminyum • Platin • Berliyum • Demir

38. Metallere Bağlı Akciğer Hastalıkları

39. Metallerin Genel Özellikleri • İletkenlik (ısı ve elektrik) • Eriyebilirlik • Yansıtma • Esneklik • Dayanıklılık Encyclopedia Britannica www.britannica.com

40. Periodic table of the elements

41. Metal Maruziyeti • İnhalasyon • İnhalasyonda akciğer her zaman hedef organ olmayabilir (örn. kronik cıva intoksikasyonu) • Deri ile temas • Kullanım sahaları madencilik ya da maden endüstrsiyle sınırlı değil • Elektronik • Kimya • Plastik • Boya De Raeve H, Nemery B. European Respiratory Monograph 1999; 4:178

42. Metal Maruziyetinin Neden Olduğu Akciğer Hastalıkları • Akut toksik etkiler: • Metal dumanı ateşi (metal kaplama yapanlar, gemi endüstrisi, kaynakçılar) • Akut inhalasyon hasarı • Üst ve alt solunum yollarında inflamasyon ve ARDS • Etkenler: Kadmium, yüksek doz cıva buharları (altın ve gümüş saflaştırılmasında) • Metal halojenürleri • Klorin bombası • Metal pnömokonyozları • Meslek astımı • Platinium tuzları • Aluminium • Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı • Kadmium • Akciğer kanseri • Krom • Nikel • Kadmium • Arsenik De Raeve H, Nemery B. European Respiratory Monograph 1999; 4:178

43. Metallere Bağlı Pnömokonyozlar • Fibrozis olmaksızın pnömokonyoz • Siderozis, stannozis, baritozis • Sarkoid benzeri granülom oluşumuyla seyreden pnömokonyoz • Al , Be, Co, Ti, Zn, Zr • Dev hücreli pnömonitis • Cobalt akciğeri • Diffüz interstisyel fibrozis • Al, Be, Co, Cd De Raeve H, Nemery B. European Respiratory Monograph 1999; 4:178

44. Soru 6 • Hipersensitivite pnömonisi için doğru olan hangisidir? a) Organik tozlardaki bakterilere bağlı gelişir. b) Serum presipitinleri sadece hastalarda pozitiftir c) Organik tozlara ilk defa yoğun maruz kalan kişilerde görülür d) Organik tozlara verilen allerjik bir reaksiyondur e) Organik tozlara verilen immün granülomatöz bir reaksiyondur

45. Organik Tozlar ve Hipersensitivite Pnömonisi

46. Organik tozların bileşimi • Mikroorganizmalar • Bakterli, mantar • Endotoksinler • Böcek kalıntıları • Bitki kalıntıları • İnsektisidler

47. Hipersensitivite Pnömonisi

48. Genellikle organik tozlara, hayvan proteinlerine verilen anormal immün yanıta bağlı diffüz parankimal akciğer hastalığı: • Tekrarlayan antijen teması • İmmünolojik duyarlılaşma • Akciğerlerde lenfositten zengin granülomatöz inflamasyon

49. Etken Etken Etken Kaynak Kaynak Kaynak Hastalık Hastalık Hastalık Termofilik Aktinomiçesler Faeni rectivirgula (Micropolyspora faeni) Thermoactinomyces Vulgaris, T viridis, Tsacharii,T Candidus Termofilik Aktinomiçesler Faeni rectivirgula (Micropolyspora faeni) Thermoactinomyces Vulgaris, T viridis, Tsacharii,T Candidus Termofilik Aktinomiçesler Faeni rectivirgula (Micropolyspora faeni) Thermoactinomyces Vulgaris, T viridis, Tsacharii,T Candidus Küflü bitki içerisinde Küflü bitki içerisinde Küflü bitki içerisinde Çiftçi akciğeri, Mantar işçisi akciğeri Ventilasyon pnömonisi Bagassozis Çiftçi akciğeri, Mantar işçisi akciğeri Ventilasyon pnömonisi Bagassozis Çiftçi akciğeri, Mantar işçisi akciğeri Ventilasyon pnömonisi Bagassozis Mantarlar Alternaria spp Aspergillus spp Cephalosporium spp. Cryptostroma corticale Penicillium caseii Penicillium frequentans Pullularia spp. Tricosporon cutaneum Mantarlar Alternaria spp Aspergillus spp Cephalosporium spp. Cryptostroma corticale Penicillium caseii Penicillium frequentans Pullularia spp. Tricosporon cutaneum Mantarlar Alternaria spp Aspergillus spp Cephalosporium spp. Cryptostroma corticale Penicillium caseii Penicillium frequentans Pullularia spp. Tricosporon cutaneum Küflü ağaç parçacıkları Küflü arpa durgun su Islak akağaç kabuğu Peynir küfü Mantar tozları Küflü tahta Ev tozu Küflü ağaç parçacıkları Küflü arpa durgun su Islak akağaç kabuğu Peynir küfü Mantar tozları Küflü tahta Ev tozu Küflü ağaç parçacıkları Küflü arpa durgun su Islak akağaç kabuğu Peynir küfü Mantar tozları Küflü tahta Ev tozu Tahta işçisi hastalığı Arpa iţçisi akciğeri Hipersensitivite pnömonisi Akağaç kabuğu soyanların hastalığı Peynir işçisi akciğeri Suberosis Sequoiosis Yaz tipi Tahta işçisi hastalığı Arpa iţçisi akciğeri Hipersensitivite pnömonisi Akağaç kabuğu soyanların hastalığı Peynir işçisi akciğeri Suberosis Sequoiosis Yaz tipi Tahta işçisi hastalığı Arpa iţçisi akciğeri Hipersensitivite pnömonisi Akağaç kabuğu soyanların hastalığı Peynir işçisi akciğeri Suberosis Sequoiosis Yaz tipi Hayvan proteinleri Kuţ proteinleri İnek proteinleri Fare idrar proteinleri Hayvan proteinleri İnek proteinleri Fare idrar proteinleri Hayvan proteinleri Kuţ proteinleri İnek proteinleri Fare idrar proteinleri Kuş tozları ahır gübresi Hayvan idrarı Kuş tozları ahır gübresi Hayvan idrarı Kuş tozları ahır gübresi Hayvan idrarı Kuţ besleyicisi akciğeri Gübre temizleyicisi akciğeri Laboratuar teknisyenleri akciğeri Gübre temizleyicisi akciğeri Laboratuar teknisyenleri akciğeri Kuţ besleyicisi akciğeri Gübre temizleyicisi akciğeri Laboratuar teknisyenleri akciğeri Böcek proteinleri Sitophilus granarius Böcek proteinleri Sitophilus granarius Böcek proteinleri Sitophilus granarius Küflü tahıl Küflü tahıl Küflü tahıl Değirmenci akciğeri Değirmenci akciğeri Değirmenci akciğeri

50. Klinik Radyoloji • Akut : Antijen maruziyetini takiben 4-6 saat sonra • Ateş, öksürük, nefes darlığı, fenalık hissi. 48-72 saat içerisinde kendiliğinden gerileme; • Subakut:Aylar,yıllar boyu maruziyet: • Öksürük, dispne, kilo kaybı • Kronik: Yıllar boyu düşük doz antijen maruziyeti • İleri derece dispne, solunum yetmezliği, kor pulmonale