Meslek hastalıkları

1. Meslek hastalıkları Dr. Levent ÖZDEMİR

2. KÖMÜR İŞÇİSİ PNÖMOKONYOZU • Kömür tozuna maruziyet sonucu, tozun akciğerlerde birikip uzun süre etkili olması sonucu oluşan meslek hastalığı. • İki tipi vardır • Basit pnömokonyoz (daha yaygın) • Komplike pnömokonyoz

3. KİP’ da • Kömür tozunun birikimi sonucu oluşan 1-5 mm çapında lezyonlar üst loblarda daha fazla olmak üzere heriki AC’ de simetrik olarak dağılmışlardır. • Küçük bronşioller etrafında inflamatuar reaksiyon lokal amfizeme neden olur. • Bazı işçilerde radyolojik olarak 1 cm’ den büyük opasiteler halinde komplike kömür işçisi pnömokonyozu gelişir.

4. Klinik belirtiler • Spesifik bir belirti yok • Prodüktif bir öksürük ve siyah balgam • Obstrüktif AC hastalığı yoksa dispne görülmez. İleri safhalarda ortaya çıkar • İnfeksiyonlara karşı hassasiyet artar • Komplike şekli oluşursa AC fonksiyonlarında bozulmalar • Şiddetli vakalarda pulmoner hipertansiyon ve Cor pulmonale gelişir.

5. Tanı • İş hikayesi • Radyolojik bulgular • Biyopsi • Spesifik tedavisi yok

6. Asbest (Amyant) • Kristalize olmuş lif şeklindeki silikatların tümü • Asbest minerali iki büyük gruba ayrılır. • Serpantin türü asbest (beyaz asbest):Dünya asbest üretiminin %95’ ini oluşturur. • Amfibol türü asbest:5 tipi vardır.

7. Asbest lifleri ısıya, sürtünmeye, asit ve bazlara dayanıklı olmaları, elastiki lifsel yapıya sahip olmaları nedeni ile endüstride yaygın olarak kullanılır. • Amfibol türü asbestlerden crocidolit, amosite, tremolit insan sağlığı için çok tehlikelidirler

8. Asbest maruziyeti • Çevresel maruziyet: Höllük toprağı olarak bilinen asbestli topraklar bir çok şehirde duvarları boyamak ve bebekleri sarmak için kullanılmaktadır. • Mesleki maruziyet: • Asbest madenlerinde • Asbestli çimento ile yapılan inşaat malzemeleri • Tekstil sanayinde (ısıya dayanıklı kumaş yapımı) • Isı yalıtkanı olarak • Yanmaya karşı yalıtım malzemesi (gemi ve binalarda) • Fren balatası, conta, camcı macunu, asfalt yapımı

9. Asbeste bağlı hastalıklar • 1. Direkt ilişkili AC hastalıkları Asbestozis(AC fibrozu) Akciğer kanseri Apikal AC fibrozu • 2. Plevra hastalıkları Mling plevra mezotelyonası Plevra plakları ve kalınlaşmaları • 3. Perikardiyal fibrozis • 4. Maling peritoneal mezotelyoma

10. ASBESTOZİS • Asbest liflerinin solunması ile oluşan ilerleyici AC fibrozudur. • Hastalığın seyri yavaştır. Belirtiler 20 yıldan sonra ortaya çıkar • İlk belirti kuru öksürük ve nefes darlığı • Hastalık ilerledikçe; nefes darlığı belirginleşir, parmaklarda çomaklaşma, siyanoz, öksürük, balgam ve kaidelerde inspirasyon sonu raller duyulur. • Zamanla sağ kalp yetmezliği oluşur • Hasta sağ kalp yetmezliği, infeksiyonlar ve bronş Ca ile kaybedilir.

11. ASBESTOZİS • AC filmlerinde retiküler görünüm, buzlu cam ve bal peteği görünümü, kalp gölgesinin kaybolması, plevrada mayi ve kalınlaşma. • Ac fonksiyonlarında bozukluk radyolojik bulgulardan daha barizdir. • Tanı; iş hikayesi, radyoloji, bronkoalveoler lavaj ile konur.

12. AC KANSERİ • Asbestin kanser oluşturabilmesi için iki şart vardır. • Sigara içilmesi • Asbestozis Asbestozis olmayan ve sigara içmeyen asbest işçilerinde AC kanserine yakalanma şansı asbest işçisi olmayanlardan farklı değildir. Asbestozis nekadar ileri ve içilen sigara sayısı fazla ise Ca şansı o derece yüksektir. Sigara içen asbest işçilerinde AC Ca dan ölüm oranı içmeyenlerden 10 kat fazladır. En sık periferde lokalize adeno kanserlere rastlanmaktadır.

13. Maling plevral mezotelyoma • %100’ e yakın bir kısmından çevresel ve mesleki asbest maruziyeti sorumludur. Hastalık genellikle 20-40 yıl sonra ortaya çıkar. • Tanı: İş hikayesi, AC GRAFİ: Serbest ve lokalize mayi, mediastende itilme veya çekilme, plevra kalınlaşması, plevra veya perikartta kalsifikasyon US BT MR biyopsi

14. KURŞUN ZEHİRLENMESİ(SATURNİSM) • Kurşun absorbsiyonu: İnsanın yaşamının herhangi bir devresinde hangi yolla olursa olsun kurşun almasıdır. • Kurşun zehirlenmesi: ikiye ayrılır • Metabolik kurşun zehirlenmesi: Kurşun absorbsiyonu sonucu metabolik değişikliklerin meydana gelme durumu olup erken teşhis bakımından önemlidir. • Klinik kurşun zehirlenmesi: hasta ve doktor tarafından farkedilebilen dönem. Metabolik zehirlenme klinik zehirlenme olmadanda oluşabilir.

15. Mesleki maruziyet • Maden ocaklarında solunum ve sindirim yoluyla • Yüksek ısı altında yapılan lehimcilik işlerinde • Metallerin üzerine yapılan püskürtme kurşun kaplama işleri • Kurşun boyalarla boyanmış çelik yapıların sökülme işlemi (Gemi, köprü) • Ülkemizde en çok vaka akümülatör sanayinde ortaya çıkmaktadır.

16. METABOLİZMA VE ABSORSİYON • Daha çok sindirim ve solunum yolu ile girer. Sindirim yoluyla alınanın % 95’ i feçeşle atılır. En önemli absorbsiyon solunum yolu iledir. • Kurşunun % 90 kadarı kemik, diş, tırnak gibi sert dokularda % 8’i böbrek beyin, kemik iliği gibi yumuşak dokularda bulunur. %2’si kanda bulunur. • Vucut kurşununun %0.2 si plazma kurşunu halindedir.

17. Kurşun etkileri • Hemopoetik sistem: Zehirlenme vakalarında en erken belirtiyi bu sistem verir. Bulgular teşhiste önemlidir. • HB sentezinde inhibisyon (Delta ALA inhibisyonu Hem sentetaz inhibisyonu) • HB miktarında azalma • Eritrosit sayısı ve yaşam sürelerinde azalma • Retikülositoz • Basofil noktalı eritrosit sayısının artması • Serum demirinde artma

18. Kurşun etkileri • MSS etkileri: Kurşun ensefalopatileri; • Akut: beyinde peteşiyel kanamalrla birlikte ödem. • Davranış değişikliği, hafıza ve konsantrasyonda zayıflama, hiperirrritabilite, halsizlik, depresyon, başağrısı, tremer ve başdönmesi • Hastalık ilerledikçe beyin ödemi belirtileri; kusma, uyku hali, stupor, koma gelişir. • Ölüm kalp yetmezliği sonucu olur. Bu dönemde kan kurşun seviyesi 150 mikrogram/ 100 ml kandır.

19. Akut Kurşun ensefalopatisi • Prognozu kötüdür. İlk belirtilerden birkaçgün sonra hasta kaybedilir. • Şelasyon tedavisi ile ölümler % 5’e düşmüştür (Ca-EDTA) • Kurtulanların % 25’ inde kalıcı beyin hasarı oluşur. • Tedavi gecikirse kortikal atrofiye bağlı epilepsi, körlük ve zeka gerilikleri oluşabilir.

20. Kronik Kurşun ensefalopatisi: • Beyinde yaygın doku harabiyeti ve venlerde kalınlaşmalar mevcuttur. • Daha sinsi başlar ve uzun seyirlidir. • Maruziyet süresi ve kritik dozlar bilinmemektedir.

21. Periferik sinir sistemi • Felç motor nöronlardadır. Duyu kaybı yok veya azdır. • Genellikle ekstansör adeleler tek taraflı etkilenir • En ağır işlerde kullanılan kas grupları daha hassastır. • Tipik manzara sağ el bileğinin düşmesi • Klinik: Kas ve eklemlerde hassasiyet ve çabuk yorulma, ince tremor tipiktir. • Hastalık bir veya daha fazla adele gruplarının paralizi ile ilerleyebilir. • Şiddetli vakalar kurşun felci ile sonuçlanabilir

22. Böbrek; • İlerleyen ve irreversible böbrek harabiyeti (kurşun nefropatisi) • Kronik interstisyel fibrozis, proksimal tübülüs harabiyeti • Şiddetli vakalarda fankoni sendromu oluşabilir (hiperaminoasidüri, glukozüri, hiperfosfatüri, hipofosfatemi) • Böbrekten ürik asit atılımı bozulur.

23. Mide barsak sistemi • İlk belirtiler 80 mikrogram seviyesinde ortaya çıkar. Hazımsızlık, iştahsızlık, kabızlık • 100  kolik tarzında ağrılar ve kabızlık • Sıklıkla yanlışlıkla yapılan laparotomi ile sonuçlanır • Mekanizma barsak duvarında düz adele spazmıdır

24. KVS • Vasküler kontraksiyonlara bağlı kan basıncı yükselir. • Taşikardi, atrial aritmi, • A-V ileti bozuklukları.

25. Lab bulguları • Kanda kurşun miktarı tayini 40 mikrogram kronik maruziyetler için kabul edilebilir. 70  değerlerde toksik semptomlar oluşur. • İdrarda kurşun miktarı tayini 80 mikrogram normal 80-150 kabul edilebilir 150 üzeri tehlikeli

26. Lab bulguları • İdrarda coproporfirin testi: Akut zehirlenmelerde çabuk tanı için faydalıdır. İşyerlerinde örnek toplamak için kullanılabilir. 150 mikrogram/lt 150-500 kabul edilebilir 500  tehlikeli • İdrarda Delta ALA testi • Bazofil noktalı eritrosit

27. Koruyucu önlemler • Mesleki maruziyetin teknik kontrolü • İkame • Yaş yöntem • Ayırma • Havalandırma • Kişisel koruyucular: bazı yapay maddelerden yapılan giysiler pamuktan daha az toz tutarlar. acil durumlarda maskeler

28. Tıbbi tedavi • Etilen Diamin Tetra Asetat’ ın Na ve Ca tuzu kullanılır (Ca-EDTA 50 mg/kg/24 saat 5 gün IV-IM) • İkinci küre başlamada 2 gün ara verilir • D-Penisilamin kullanılabilir (IV-IM)