Przedsiębiorczość społeczna wg Muhammada Yunusa

1. Przedsiębiorczość społeczna wg Muhammada Yunusa Ewa Janikowska ConCorda

2. Muhammad Yunus dr nauk ekonomicznych członek zarządów, rad nadzorczych i komitetów doradczych w około 60 organizacjach międzynarodowych 32 honorowe stopnie naukowe na forum międzynarodowym • w 1976 r. zaczął udzielać pierwszych pożyczek z prywatnych środków profesora Muhammada Yunusa, Dziekana Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu w Chittagong • w 1978 r. rozpoczął we wsi Jobra koło Chittagong projekt Grameen Bank, prowadzony przez Wydział Ekonomiczny Uniwersytetu w Chittagong przy wsparciu Narodowego Banku Bangladeszu oraz w oparciu o fundusze lokalnych banków państwowych • w 1983 r. projekt „Grameen Bank” został przekształcony w instytucję bankową na mocy „ordynacji” podpisanej przez Prezydenta Bangladeszu • w dniu 2 marca 2011 r. został odwołany z piastowanej funkcji Dyrektora Generalnego Grameen Bank

3. Pokojowa Nagroda Nobla Pokojowa Nagroda Nobla dla M.Yunusa & Grameen Bank „za wysiłek na rzecz stworzenia warunków do ekonomicznego i społecznego rozwoju od podstaw” 13 października 2006 • Znalezienie przez duże grupy społeczne sposobów na wyrwanie się z biedy jest niezbędne do osiągnięcia trwałego pokoju. Mikrokredyt jest jednym z takich sposobów. • Każdy człowiek na Ziemi ma potencjał i prawo do godnego życia. • Kredyt jest prawem człowieka. • Ubóstwo jest zagrożeniem dla pokoju. • Rozwój ekonomiczny i demokracja polityczna nie osiągną swojego pełnego potencjału, o ile żeńska połowa ludzkości może w nich uczestniczyć na równi z mężczyznami.

4. Grameen Bank Grameen Bank obecnie (wrzesień 2012) to • 2 567 oddziałów /143 201 centrów kredytowych / zlokalizowanych w 81 383 wsiach Bangladeszu • około 22,5 tysiąca pracowników • 8,367 miliona kredytobiorców – osób fizycznych od początku działania • 12,676 miliarda USD udzielonych kredytów od początku działania • znakomity wskaźnik spłaconych kredytów na poziomie 96,8% • 96,2% kredytobiorców i akcjonariuszy banku to kobiety • Zarząd Banku stanowi 11 osób, w tym 8 kobiet reprezentujących kredytobiorczynie. • 1,444 mld USD depozytów, w tym 60% od akcjonariuszy – ubogich Źródło: www.grameen.com

5. Grameen Bank Osiągnięcia programu przeciwdziałania ubóstwu i wykluczeniu: • 82,2 tysiące żebraków objętych kredytowaniem • 809,7 tysiąca telefonów komórkowych we wsiach • 693 tysiące nowych & wyremontowanych domów • 51,5 tysięcy udzielonych kredytów studenckich (23,1% dla kobiet) • 156,5 tysięcy wypłaconych stypendiów dla uczniów (58,4% dla dziewcząt) • 8,3 tysiąca osób otrzymuje emerytury dzięki indywidualnym kontom emerytalnym @ 99,3 miliona USD • 148 tysięcy rodzin otrzymało wypłaty z funduszu ubezpieczenia na życie @ 4,9 miliona USD • 253 tysiące rodzin otrzymało wypłaty z funduszu ubezpieczenia kredytów @ 34,75 miliona USD Źródło: www.grameen.com

6. Cele działania Grameen Bank jest instytucją finansową, w której każdy pracownik i każdy oddział dąży do osiągnięcia następujących celów: • 100% spłaconych kredytów • osiągnięcie rentowności prowadzonej działalności • kredyty są finansowane w całości ze zgromadzonych depozytów i osiąganych przychodów • 100% dzieci z rodzin klientów uczęszcza do szkoły • 100% klientów przekroczyło próg ubóstwa 2 miliony rodzin Bangladeszu (ok. 10 milionów osób) korzystających z mikrokredytów przekroczyło w latach 1990 – 2008 próg $1.25 na dzień Źródło: Zohir S., Number of Microcredit Clients Crossing the US $1.25 a day Threshold during 1990-2008, Microcredit Summit Campaign, Dhaka 2010

7. Podejście do klienta • kredyt jest prawem człowieka („human right”); nie można odmówić kredytu z tego powodu, że ktoś jest zbyt biedny • oferta jest adresowana do osób ubogich, zwłaszcza kobiet • nie jest udzielany w oparciu o pisemne umowy, procedury prawne czy zabezpieczenia – podstawą jest zaufanie (natomiast wymagany jest podpis kredytobiorcy); zasady udzielania i spłaty kredytu są proste i łatwe do zapamiętania nawet dla osoby niepiśmiennej • oferowany w celu samozatrudnienia lub podjęcia działalności zarobkowej, nie może być wykorzystany na cele konsumpcyjne. Również kredyty na cele mieszkaniowe oraz edukacyjne są rozumiane jako powiększające możliwości zarobkowe rodziny • warunki finansowe kredytów – na poziomie rynkowym

9. Społeczne znaczenie mikrokredytów • Grupa • wsparcie • samopomoc • podstawy ekonomii • Aktywizacja zawodowa • Poprawa stanu zdrowia rodziny • lepsze warunki mieszkaniowe • lepiej odżywione & szczepione dzieci • świadome macierzyństwo • Lepsze perspektywy edukacyjne • Partycypacja & demokracja & uczestnictwo w życiu publicznym … partia Nagorik Shakti „Siła Obywateli”

10. Ekonomiczne znaczenie mikrokredytu • Wypełnia lukę na rynku – dociera do grup klientów dotychczas pomijanych  rozszerza rynek • Recepta na sukces? • proste procedury & mało formalności & szybkie decyzje • proste zasady spłaty & małe kwoty kredytu & częsta spłata rat & wysoki wskaźnik spłat • przychodzi do klienta • Poprawia dostępność nieformalnych źródeł kapitału bez wyzysku (sąsiedzi) • Pozwala na niezależność od lichwiarzy • Aktywizacja zawodowa  nowe miejsca pracy • Nie uzależnia & bez środków z pomocy społecznej • Stanowi dodatkowe zabezpieczenie finansowe w razie trudności finansowych • Mobilizuje oszczędności ubogich

11. Kobiety w Grameen Bank Kobiety będące kredytobiorcami Grameen Banku stały się „aktywem ekonomicznym” rodzin. Wyniki badań przeprowadzonych we wsiach, gdzie działa Grameen Bank, wskazują obecnie na wyższy status społeczny kobiety; za jego przejawy można uznać m.in. • zmniejszył się wskaźnik analfabetyzmu wśród kobiet na wsi • częściej dysponują własnym kapitałem lub majątkiem (ziemia) • częściej biorą udział w podejmowaniu decyzji dotyczących rodziny • rzadziej są ofiarami przemocy w rodzinie • poprawiły się relacje z mężem i rodziną męża, a nawet zmniejszył się wskaźnik rozwodów

12. Instytucje wzorowane na Grameen Bank na świecie Sukces przedsięwzięcia Muhammada Yunusa znajduje naśladowców na całym świecie. Począwszy od roku 1997 instytucje mikrofinansowe tworzą organizacje branżowe – m.in. uczestniczą w dorocznym Globalnym Szczycie poświęconym Mikrokredytom. Według danych organizacji Microcredit Summit Campaign, w roku 2010 instytucje mikrofinansowe • udzieliły na świecie łącznie ponad 137,5 miliona mikropożyczek dla ubogiej ludności • szacuje się, że otrzymane środki posłużyły poprawie warunków bytowych dla ok. 688 milionów członków rodzin kredytobiorców, co stanowi około połowy najuboższej ludności świata • ponad 82% pożyczek dla najuboższych otrzymały kobiety Źródło: Reed L., State of Microcredit Summit Campaign Report 2011,

13. Źródło:Atkinson A. B., Marlier E. (ed.), Income and living conditions in Europe, Eurostat 2010

14. Zagrożenie ubóstwem a transfery społeczne Źródło:Atkinson A. B., Marlier E. (ed.), Income and living conditions in Europe, Eurostat 2010

15. Źródła wykluczenia Źródło:Atkinson A. B., Marlier E. (ed.), Income and living conditions in Europe, Eurostat 2010

16. Milenijne Cele Rozwoju 2000 – 2015 • Wyeliminować skrajne ubóstwo głód • Zapewnić powszechne nauczanie na poziomie podstawowym • Promować równość płci awans społeczny kobiet • Ograniczyć umieralność dzieci • Poprawić opiekę zdrowotną nad matkami • Ograniczyć rozprzestrzenianie się HIV/AIDS, malarii innych chorób zakaźnych • Zapewnić ochronęśrodowiska naturalnego • Stworzyć globalne partnerskie porozumienie na rzecz rozwoju • Zobowiązania dot. eliminacji ubóstwa i głodu: • Zmniejszyć o połowę liczbę ludzi, których dochód nie przekracza 1 dolara dziennie • Zmniejszyć o połowę liczbę ludzi, którzy cierpią głód

17. Przedsiębiorstwo społeczne: 7 zasad Spółka realizuje cele podobne do organizacji charytatywnej, lecz działa w oparciu o zasady rynkowe: Celem działania spółki jest niwelowanie biedy lub realizacja wybranego celu społecznego, np. zapewnienie ubogim dostępu do edukacji, opieki zdrowotnej, nowych technologii, dbanie o ochronę środowiska, itp. Spółka nie działa w celu maksymalizacji zysku, natomiast w długim horyzoncie czasu musi być samowystarczalna pod względem ekonomicznym. Po ustalonym czasie inwestorzy otrzymują zwrot nakładów poniesionych na uruchomienie spółki; nie otrzymują dywidendy ani odsetek. Po dacie wycofania się inwestorów ze spółki, zyski wypracowane w latach następnych pozostają w spółce i służą jej dalszemu rozwojowi. Pracownicy zatrudnieni w spółkach otrzymują wynagrodzenie zgodne z warunkami danego kraju oraz świadczenia socjalne na lepszym poziomie. Spółka działa na zasadach ekologicznych. … do it with joy… Róbcie to z radością!!! Muhammad Yunus & Hans Reitz 17

18. Przedsiębiorstwo społeczne: przykłady Grameen Danone – produkuje zdrowy i tani jogurt dla dzieci Grameen Veolia – produkuje wodę pitną (filtrowana woda z rzek) Grameen Shakti – energia odnawialna BASF Grameen – produkuje owadobójczą moskitierę Grameen GC Eye Care Hospital – leczy zaćmę Grameen Intel – Internet dla obszarów wiejskich Grameen Healthcare – opieka zdrowotna dla ubogich nowe projekty – Haiti, Albania 18

19. Jakie podmioty działają na rynku? Źródło: European Venture Philantropy Association

20. Dziękując za uwagę… polecam www.muhammadyunus.org www.yunussb.com www.grameen.com www.concorda.pl • … do it with joy!!!