DZIECKO Z ZESPOŁEM ASPERGERA W EDUKACJI PRZEDSZKOLNEJ

1. DZIECKO Z ZESPOŁEM ASPERGERAW EDUKACJI PRZEDSZKOLNEJ DOROTA IGNACIUK

2. „ Dzieci z autyzmem, żyją obok nas w swym własnym świecie, zaś dzieci z Zespołem Aspergera żyją w naszym świecie, ale na swój własny sposób”Tony Attwood • Dzieci u których zdiagnozowano Zespół Aspergera stanowią szczególne wyzwanie w środowisku edukacyjnym. Zwykle widziane jako ekscentryczne i dziwne przez kolegów z grupy oraz dorosłych. Nieudolne zdolności społeczne, niezdarność i obsesyjne zainteresowanie niejasnymi, mało znanymi tematami przyczyniają się do tego że stają się „kozłami ofiarnymi”. Dzieci z ZA nie posiadają umiejętności rozumienia istoty związków międzyludzkich i reguł rządzących konwenansami społecznymi. Brak elastyczności i niemożność radzenia sobie ze zmianami powoduje, że te osoby łatwo się stresują, często są agresywne a jednocześnie emocjonalnie wrażliwe. Jednocześnie dzieci z ZA cechuje przeciętna do ponadprzeciętnej inteligencja i bardzo dobra pamięć co powoduje, że trafiają one do normalnych placówek oświatowo – wychowawczych, a rozpoznanie zaburzenia – najczęściej – w związku z narastającymi problemami wychowawczymi następuje albo jest ono nieprawidłowe. • Oczywiście nie wszystkie dzieci z ZA są takie same. Każde z dzieci ma własną, unikalną osobowość – „typowe” objawy Zespołu Aspergera również objawiają się na specyficzny sposób dla każdej z osób. Nie istnieje zatem dokładna instrukcja postępowania w pracy dla każdego dziecka z ZA, podobnie jak żadna z metod nauczania i wychowania nie jest odpowiednia dla wszystkich osób nie mających ZA.

3. CHARAKTERYSTYKA ZESPOŁU ASPERGERA Zespół Aspergera widziany poprzez kryteria DSM-IV, obejmuje objawy wybrane spośród podstawowych cech autyzmu. Są to: 1. Jakościowe uszkodzenie w zakresie społecznej interakcji. 2. Jakościowe uszkodzenia w zakresie komunikacji. 3. Ograniczone, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i aktywności .

4. LornaWing wyodrębniła następujące cechy kliniczne Zespołu Aspergera: • Brak empatii • Naiwne, niewłaściwe, jednostronne interakcje • Niewielka zdolność zaprzyjaźniania się lub całkowity jej brak • Pedantyczny sposób mówienia z dużą ilością powtórzeń • Słaba umiejętność komunikacji niewerbalnej • Intensywne wgłębianie się w niektóre zagadnienia • Niezdarne, źle skoordynowane ruchy i przyjmowanie niezwykłej postawy

5. Tony Attwood „ Dzieci z autyzmem, żyją obok nas w swym własnym świecie, zaś dzieci z Zespołem Aspergera żyją w naszym świecie, ale na swój własny sposób”

6. STRATEGIE WSPIERANIA UCZNIA Z ZESPOŁEM ASPERGERA • Podstawowe zasady pracy z dzieckiem powinny obejmować: • Odpowiednia organizacja miejsca pracy poprzez: • Usunięcie bądź zminimalizowanie czynników rozpraszających (ucznia mogą rozpraszać kolorowe dekoracje na ścianach, zbyt jasne światło, hałas dobiegający zza okna lub zza drzwi, zachowanie ucznia siedzącego przed nim, brzęczenie świetlówki itp.), • Ustalenie bezpiecznego miejsca, gdzie dziecko będzie mogło się odizolować lub pracować indywidualnie przy zadaniach wymagających koncentracji, • Opracowanie planu codziennych zajęć i każdorazowe zapoznanie ucznia ze strukturą dnia, odwoływanie się do niego przy zmianie form aktywności (np. tablica obrazkowa). Plan dnia powinien uwzględniać potrzebę rutynowych, przewidywalnych czynności i stopniowo korygowany poprzez rezygnację ze sztywnych zachowań i wprowadzanie niewielkich zmian, • Zawsze informowanie dziecko o czynnościach, które mają nastąpić, • Opracowanie planu codziennych zajęć i każdorazowe zapoznanie ucznia ze strukturą dnia, odwoływanie się do niego przy zmianie form aktywności,

7. Przeprowadzając zmianę wystroju klasy poinformowanie o tym ucznia i zachęcenie do pomocy w pracy co pozwoli na spokojne zaadoptowanie się do nowych zmian, • Wyraźne zaznaczanie końca określonej aktywności, zabawy, zadania zanim przejdzie się do następnej czynności. Należy mieć świadomość, że pewne zmiany w zachowaniu mogą odzwierciedlać niepokój wywołany przez choćby drobną zmianę rutynowych działań, • Przekazywanie komunikatów w sposób maksymalnie jednoznaczny, unikanie wyrażeń bliskoznacznych, • Używanie różnych środków wyrazu i metod w prowadzeniu zajęć – wizualnych, ruchowych, opartych na naśladownictwie, z wykorzystaniem technik komputerowych, tablic multimedialnych itd., ukierunkowanie pracy na konkretne zainteresowania ucznia i wykorzystywanie ich przy aranżowaniu sytuacji zadaniowych, używanie modeli, schematów, planów i rysunków, • Otoczenie ucznia dyskretną opieką, żeby nie stało się celem zaczepek i prowokacji, • Podczas planowania zadań wymagających pracy zespołowej, należy wprowadzić system losowego doboru dzieci, bądź zaplanowanego przez nauczyciela tak żeby dziecko nie zostało bez pary,

8. Postępowanie z dzieckiem u którego zdiagnozowano Zespół Aspergera wymaga od rodziców i nauczycieli ogromnej cierpliwości i wytrwałości. Dobre rezultaty wychowawcze można osiągnąć wykorzystując wyjątkowe zdolności dziecka do celów pozytywnych. • Należy zmotywować dziecko do refleksji nad swoim zachowaniem, pomóc mu zrozumieć zaistniałą sytuację , nauczyć kontrolować swoje emocje. Powinno się stopniować trudności i ewentualnie pomóc uczniowi lub nawet wykonać część pracy za nie. To my nauczyciele i rodzice możemy odegrać zasadniczą rolę w pomocy dzieciom z ZA w pokonywaniu świata wokół nich. • Praca z dzieckiem z Zespołem Aspergera jest bardzo trudna zarówno pod względem wychowawczym jak i dydaktycznym. Warunkiem powodzenia i osiągnięcia sukcesu wychowawczego i dydaktycznego jest ścisła współpraca wszystkich podmiotów wychowawczych. Rodzice i nauczyciele powinni stworzyć konsekwentny system wymagań i uprawnień oraz atmosferę przyjaźni i zrozumienia, zapewnić dziecku równowagę psychiczną, wdrażać do samodzielności oraz pomagać w sytuacjach trudnych.

9. Podsumowując pracę, opisane w niej cechy dziecka z Zespołem Aspergera, można wyciągnąć następujące wnioski: • Nie istnieje jedno podejście właściwe i skuteczne w przypadku wszystkich osób z Zespołem Aspergera.. • Należy dążyć do określenia tych elementów różnych podejść terapeutycznych, które mogą być użyteczne w opracowaniu efektywnego programu pracy z konkretnym dzieckiem. • Wczesna, intensywna i dobrze zaplanowana interwencja ma kluczowe znaczenie w przypadku wszystkich dzieci z ZA. • Dzieci i ich rodziny mają swoje indywidualne silne strony i słabości, które należy uwzględnić przy opracowywaniu programu. • Rodzice powinni Uczestniczyć w opracowywaniu programu i jeśli to możliwe w jego realizacji. • Należy uwzględniać całą perspektywę życia osób z Zespołem Aspergera i nie koncentrować się wyłącznie na okresie intensywnego rozwoju – dzieciństwie oraz młodości.

10. W mojej pracy wychowawczo-dydaktycznej często potwierdzają się słowa wielkiego pisarza rosyjskiego: „By rozumnie postępować, sam rozum nie wystarczy" – potrzeba jeszcze cierpliwości, wiedzy i pełnej akceptacji drugiego człowieka.

11. Polecana literatura • Attwood T. Zespół Aapergera, Zysk i S-ka, 2006, • Biadasiewicz M, Maciarz A, Dziecko autystyczne z ZA – studium przypadku. Impuls, 2007, • FirthUta (red.) Autyzm i Zespół Aspergera, 2005, • Gray C., White A L., Ja i mój świat: Historyjki społeczne. Elementarz umiejętności społecznych dla małych dzieci. Fraszka Edukacyjna, 2005 • Jackson L. Świry, dziwadła i Zespół Aspergera. Fraszka Edukacyjna, 2005, • Komender J, Jagielska G, Bryńska A. Autyzm i Zespół Aspergera, PZWL, 2009 • Rzemieniuk I. Niegrzeczne Dzieci czy Zespół Aspergera?. Broszura Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom z Ukrytymi Niepełnosprawnościami im. Hansa Aspergera • Winter M. Zespół Aspergera, Co nauczyciel wiedzieć powinien. Fraszka Edukacyjna, 2006,