Język zawodowy a podstawa programowa kształcenia w zawodzie

1. Język zawodowy a podstawa programowa kształcenia w zawodzie opracowała : mgr Lidia Brandmiller - Witowska

2. W prezentacji: • Definicja języka zawodowego, • Podstawa programowa kształcenia w zawodzie • Materiały dydaktyczne • Rozwijanie sprawności językowych na lekcji języka obcego ukierunkowanego zawodowo

3. Język zawodowy • „profesjolekt” jest odnogą socjolektu, czyli odmiany języka używanej przez klasę lub grupę społeczną, subkulturę, czy właśnie grupę zawodową. • dotyczy wykonawców danego zawodu. Ma za zadanie ułatwić komunikację między pracownikami. • obfituje w zwroty i wyrażenia zarówno całkowicie niezrozumiałe dla postronnego obserwatora, jak i takie, których zrozumiałe znaczenie pierwotne jest całkiem inne od znaczenia profesjolektycznego.

4. Budowa socjolektu • Słownictwo fachowe, związane z realiami zawodowymi grupy; • Słownictwo dotyczące człowieka i świata w ogóle; • Ilościowy stosunek profesjonalizmów do warstwy ogólnej jest miernikiem zawodowości.

5. Profesjonalizmy • przekazują treści fachowe precyzyjnie i zrozumiale dla osób porozumiewających się; • nazywają przedmioty, czynności, zachowania itd., ważne ze względu na wykonywaną pracę; • nie powinny być nadużywane w sytuacjach komunikacyjnych z osobami spoza branży.

6. Co wymusiło zmiany w podstawie programowej kształcenia w zawodzie? • Zmiana warunków gospodarczo-społecznych Polski i Europy, • Globalizacja gospodarcza i społeczna, • Handel międzynarodowy, • Mobilność geograficzna i zawodowa, • Rozwój techniki i technologii, • Oczekiwania pracodawców w zakresie wiedzy i umiejętności pracowników. • Ustanowienie Europejskich Ram Kwalifikacji (EQF) dla kształcenia się przez całe życie.

7. Kompetencje kluczowe • Według zaleceń Parlamentu Europejskiego i Rady Europy • W polskim systemie edukacji

8. Kompetencje kluczowe według zaleceń Parlamentu Europejskiego • Porozumiewanie się w języku ojczystym. • Porozumiewanie się w językach obcych. • Kompetencje matematyczne i podstawowe naukowo-techniczne. • Kompetencje informatyczne. • Umiejętność uczenia się. • Kompetencje społeczne i obywatelskie. • Inicjatywność i przedsiębiorczość. • Świadomość i ekspresja kulturalna.

9. Kompetencje kluczowe w polskim systemie edukacji • Planowanie, organizowanie i ocenianie własnego uczenia się. • Skuteczne porozumiewanie się w różnych sytuacjach. • Efektywne współdziałanie w zespole. • Rozwiązywanie problemów w twórczy sposób. • Sprawne posługiwanie się komputerem i technologią informacyjną.

10. Hierarchia wymaganych kwalifikacji od absolwentów szkół zawodowychwg ankiety przeprowadzonej przez Dolnośląski Zakład Doskonalenia Zawodowego • Wiedza fachowa • Samodzielność w podejmowaniu decyzji • Chęć podnoszenia kwalifikacji • Doświadczenie zawodowe • Dyspozycyjność • Umiejętność pracy samodzielnej i w zespole • Umiejętność samooceny i samokontroli • Elastyczność w zakresie wykonywanych zawodów • Komunikatywność • Znajomość języków obcych • Znajomość podstaw prawa gospodarczego • Znajomość dokumentacji administracyjnej, organizacyjnej i handlowo-finansowej

11. Źródła modernizacji systemu kształcenia zawodowego • konieczność dostosowania kształcenia do potrzeb rynku pracy i oczekiwań pracodawców • troska o podniesienie jakości i efektywności systemu kształcenia zawodowego i ustawicznego • zwiększenie atrakcyjności systemu kształcenia

12. Obecna sytuacja w szkolnictwie zawodowym • Dotychczasowe podstawy programowe zachowują moc do zakończenia kształcenia rozpoczętego przed dniem 1 września 2012 r. w oddziałach szkół prowadzących kształcenie zawodowe. • Od 1 września 2012 roku obowiązuje Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r.  o zmianie ustawy  o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 205, poz. 1206)

13. Aparat pojęciowy w nowej podstawie programowej dla zawodu

14. Co zawiera npp dla zawodu? • określa zawody • określa wyodrębnione z nich kwalifikacje • wskazuje ścieżki ich uzupełniania lub podwyższania • opisana jest w języku efektów kształcenia • stanowi standard wymagań egzaminacyjnych dla poszczególnych kwalifikacji

15. Podstawa programowa kształcenia w zawodzie • to zestaw celów kształcenia i treści nauczania opisanych w formie oczekiwanych efektów kształcenia oraz warunki realizacji kształcenia praktycznego. Umożliwiają one ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych.

16. Cele kształcenia • zestaw zadań zawodowych, do których przygotowuje szkoła prowadząca kształcenie w danym zawodzie.

17. Obszary edukacji wg celów kształcenia: 1. Administracyjno-usługowy (A), 2. Budowlany (B), 3. Elektryczno-elektroniczny (E), 4. Mechaniczny i Górniczo-Hutniczy (M), 5. Rolniczo-leśny z ochroną środowiska (R), 6. Turystyczno-gastronomiczny (T), 7. Medyczno-społeczny (Z), 8. Artystyczny (S).

18. Treści nauczania • efekty kształcenia, oczekiwane na koniec etapu kształcenia

19. Podstawa programowa kształcenia zawodowego obejmuje: • Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów, w tym kompetencje personalne i społeczne, • Efekty kształcenia wspólne dla danego zawodu i zawodów pokrewnych w ramach obszaru kształcenia, • Efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach.

20. Kwalifikacja • to zakładane efekty kształcenia, których osiągnięcie potwierdza dyplom lub certyfikat, wydany po zdaniu egzaminu przez uprawnioną instytucję.

21. Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów załącznik nr 2 Wiedza i umiejętności w zakresie: • bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP), • podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej (PDG), • języka obcego zawodowego (JOZ), • kompetencji personalnych i społecznych (KPS), • organizacja pracy małych zespołów (OMZ).

22. Efekty kształcenia • oceniane są przez podmioty realizujące kształcenie zawodowe, • System egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe umożliwia oddzielne potwierdzenie w procesie kształcenia każdej wyodrębnionej w zawodzie kwalifikacji.

23. Zalety nowej podstawy programowej kształcenia w zawodzie: • Zapewnia elastyczny system kształcenia, dostosowany do potrzeb i możliwości uczącego się przez całe życie, • Przyczynia się do planowania własnej edukacji i kariery. • Wspiera otwartość i mobilność edukacyjną.

24. Ciekawostka • Nie wszystkie zawody mają w programie nauczania język obcy zawodowy. • Realizuje się wtedy program nauczania języka obcego ogólnego i ewentualnie modyfikuje o słownictwo zawodowe.

25. Program nauczania języka zawodowego stanowi kontynuację języka obcego nauczanego jako przedmiot ogólny, warunkiem przystąpienia do nauki przedmiotu jest znajomość danego języka przynajmniej na poziomie podstawowym. W związku z powyższym, realizację programu należy rozpocząć od zdiagnozowania umiejętności językowych ucznia i zaplanowanie na tej podstawie metod nauczania oraz organizacji zajęć tak, aby osiągnąć główny cel przedmiotu, jakim jest swobodne posługiwanie się językiem obcym w praktyce zawodowej.

26. Program nauczania w szkołach musi zawierać: • Ogólne cele i zadania kształcenia zawodowego (zał. Nr 1), • Cele kształcenia w zawodzie i efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów; Efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru kształcenia; Warunki realizacji kształcenia w danym zawodzie (zał. Nr 2), • Efekty kształcenia właściwe dla wyodrębnionej w danym zawodzie kwalifikacji (zał. Nr 3).

27. Jakich umiejętności oczekują pracodawcy od absolwentów szkół? • Prowadzenia rozmów bezpośrednich i telefonicznych na tematy zawodowe, • Rozumienia tekstów fachowych, • Prowadzenia podstawowej korespondencji.

28. Warunki konieczne do rozpoczęcia pracy ze słownictwem fachowym • Umiejętność czytania w języku obcym/ słuchania / powtarzania • Znajomość struktur leksykalno-gramatycznych w zakresie języka ogólnego • Znajomość źródeł słownictwa fachowego • Umiejętność korzystania z wielu źródeł informacji i ich przetwarzania • Umiejętność notowania • Umiejętność pracy z tekstem • Chęć do samokształcenia • Odpowiednia ilość czasu

29. Jak można rozpocząć nauczanie języka zawodowego? • Nawet w początkowej fazie nauczania języka. • Nazywać przedmioty, osoby, czynności wchodzące w zakres danego zawodu. • Zwiększać zakres leksyki zawodowej wraz ze wzrostem zaawansowania uczniów w oparciu o program nauczania.

30. Dobór materiałów dydaktycznych • Stosownie do ESOKJ • Uwzględnienie użycia języka zawodowego ze względu na: Miejsca Instytucje Osoby Przedmioty Zdarzenia Czynności Teksty

31. Miejsca • Biura • Fabryki • Warsztaty • Porty • Stacje kolejowe • Farmy • Gospodarstwa rolne • Lotniska • Sklepy • Punkty usługowe • Hotele • Urzędy

32. Instytucje • Firmy • Przedsiębiorstwa prywatne • Korporacje międzynarodowe • Przedsiębiorstwa państwowe • Związki zawodowe

33. Osoby • Pracodawcy / pracownicy • Menadżerowie • Koledzy z pracy • Współpracownicy • Podwładni • Klienci • Recepcjonistki / sekretarki • Sprzątaczki

34. Zdarzenia • Rozmowy w sprawie zatrudnienia • Negocjacje i spory płacowe • Przyjęcia / bankiety • Wypadki przy pracy • Spotkania robocze • Konferencje • Targi • Wyprzedaże • Konsultacje

35. Czynności • Administrowanie firmą • Zarządzanie produkcją przemysłową • Produkcja • Procedury biurowe • Spedycja • Sprzedaż • Marketing • Operacje komputerowe • Sprzątanie biur

36. Teksty • Listy biznesowe • Raporty / memoranda • Instrukcje BHP • Instrukcje obsługi • Regulaminy • Materiały reklamowe • Opakowania • Zakresy obowiązków • Oznakowania • Wizytówki

37. Rola nauczyciela: • Nawiązuje współpracę i zacieśnia więzi z uczniem, motywując go do większego wysiłku, • Stwarza konkretne sytuacje zawodowe, zbliżone do rzeczywistych, • Uczy poprzez korelację umiejętności między przedmiotowych w działaniu, • Wykorzystuje rekwizyty, • Wskazuje źródła słownictwa fachowego, • Kształtuje kompetencje językowe i umiejętności komunikacyjne, społeczne ucznia, • Udziela rad i wskazuje błędy, które uczeń powinien wyeliminować, • Pokazuje możliwości wykorzystania zdobytej wiedzy.

38. Źródła słownictwa fachowego • Listy słówek • Słowniki ogólne / tematyczne • Słowniki multimedialne, • Słowniki obrazkowe • Książki • Encyklopedie • Leksykony • Publikacje naukowe • Ilustracje • Czasopisma specjalistyczne • Filmy • Atlasy • Zasoby Internetu • Specjaliści w danej dziedzinie

39. Rozwijanie sprawności językowych • ogólnych • specjalistycznych

40. Oczekiwane efekty kształcenia

41. Uczeń: • Posługuje się zasobem środków językowych leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych, fonetycznych, umożliwiających realizację wymagań ogólnych w zakresie podstawowego słownictwa, nazw zawodów, stanowisk, technik i metod wytwarzania, maszyn, urządzeń, narzędzi, materiałów i procesów produkcyjnych;

42. Uczeń: • Interpretuje ze słuchu typowe wypowiedzi: instrukcje, komunikaty, rozmowy, polecenia, dotyczące wykonywania czynności zawodowych, artykułowane powoli i wyraźnie, w standardowej odmianie języka;

43. Uczeń: • Analizuje krótkie proste wypowiedzi pisemne, proste teksty narracyjne charakterystyczne dla jego sytuacji zawodowych, jak : tablice informacyjne na stanowisku pracy, podstawowe nazwy produktów lub technologii, polecenia zawarte w regulaminie pracy, obsługi stanowiska lub urządzenia, informacje w ogłoszeniach o pracę charakterystyczne dla jego zawodu i kwalifikacji, Informacje zawarte w CV lub liście motywacyjnym.

44. Uczeń: Tworzy krótkie, proste i zrozumiałe wypowiedzi ustne: • opisuje swoje stanowisko pracy, opowiada o swoim dniu pracy, swoich umiejętnościach, • przedstawia swoje plany i oczekiwania zawodowe;

45. Uczeń: • Tworzy krótkie, zrozumiałe wypowiedzi pisemne (e-mail, notatka, ogłoszenie, zaproszenie, ankieta): • wypełnia port folio językowe, • pisze list motywacyjny, • wypełnia formularz CV.

46. Umiejętności ucznia: • Komunikuje się w typowych sytuacjach zawodowych: • Zadaje pytania dotyczące warunków pracy, • Odpowiada na pytania dotyczące umiejętności i oczekiwań zawodowych, • Przetwarza tekst: nazywa materiały i narzędzia, interpretuje instrukcję obsługi, regulamin pracy itp.

47. Porównanie umiejętności • Poziom A1 • Poziom B1

48. Kompetencje ogólne w zakresie słownictwa poziom A1 • przedstawianie się, podawanie danych • pytania o czas • mieszkanie, poszukiwanie mieszkania (rozumienie ogłoszeń) • zakupy, załatwianie prostych spraw urzędowych (np. bank, poczta, kupno biletu kolejowego)

49. Kompetencje ogólne w zakresie gramatyki poziom A1 • odmiana czasowników przez osoby w czasie teraźniejszym, zaimki osobowe • zdania pytające (zaimki pytające) i odpowiedzi • rodzajniki określone i nieokreślone • przeczenie • zaimki dzierżawcze • czasowniki modalne • czas przeszły • stopniowanie przymiotników, porównania • tryb rozkazujący

50. Kompetencje specjalistyczne pracowników biurowych i administracji poziom A1 • pierwszy dzień w pracy, powitanie i pożegnanie, przedstawianie się i zapoznawanie z współpracownikami, hierarchia służbowa • rozumienie planu i grafiku pracy, zakres obowiązków • orientacja na terenie zakładu pracy (biurowca), pytania o drogę i lokalizację określonych działów (obiektów) • wypełnianie formularzy osobowych • nawiązywanie dialogów w miejscu pracy (zasięganie informacji, udzielanie prostszych informacji) • rozmowy telefoniczne, ustalanie terminów • poszukiwanie pracy, rozumienie ogłoszeń o pracy, przygotowanie CV • praca z komputerem, korespondencja (list półformalny, e-mail)