Nazwa szkoły: GIMNAZJUM W GOLUBIU-DOBRZYNIU ID grupy: 96/13_MP_G1 Kompetencja:

2. Nazwa szkoły: • GIMNAZJUM W GOLUBIU-DOBRZYNIU • ID grupy: • 96/13_MP_G1 • Kompetencja: • MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZA • Temat projektowy: CZY WIEM CO JEM? • Semestr/rok szkolny: • IV-VI 2010

3. Czy wiem, co jem?

4. Cel projektu Kształcenie umiejętności zdrowego stylu życia związanych z zasadami prawidłowego odżywiania się.

6. Plan prezentacji • Ankieta • Składniki pokarmowe • Indeks BMI • Jadłospis • Anoreksja i bulimia • Zdrowe potrawy • Układ pokarmowy • Nasze prace

7. Przed przystąpieniem do tworzenia prezentacji przeprowadziliśmy wśród uczniów naszego gimnazjum ankietę dotycząca odżywiania podczas pobytu w szkole. • Jak się odżywiamy – zobaczcie sami…

8. Pytanie 1 - Czy jesz w domu pierwsze śniadanie? A) tak – 34% B) czasami – 30% C) nie zjadam – 36%

9. Pytanie 2 – Czy jesz drugie śniadanie w szkole? A) Tak – 74% B) Czasami – 25% C) Nigdy – 1%

10. Pytanie 3 – Jeżeli jesz drugie śniadanie, to co najczęściej? A) Pieczywo z wędliną – 56% B) Pieczywo z serem – 26% C) Jogurt – 13% D)Inne – 5%

11. Pytanie 4 – Jaki napój pijesz w szkole? • Napoje gazowane – 43% • Soki – 22% • Woda mineralna – 26% • Herbata – 9%

12. Pytanie 5 – Co kupujesz w sklepiku szkolnym? A)Batony – 34% B)Chipsy – 22% C)Drożdżówki – 25% D)Inne – 19 %

13. Z ankiety wynika, że uczniowie naszej szkoły nie odżywiają się prawidłowo, ponieważ nie wszyscy jedzą śniadanie w domu. Natomiast w sklepiku szkolnym głównie kupują batony, chipsy i napoje gazowane.

14. Podstawowe składniki pokarmowe Do odpowiedniego funkcjonowania organizmu oraz zachowania zdrowia, człowiek potrzebuje wielu różnorodnych substancji odżywczych. Zaliczamy do nich cukry (węglowodany), tłuszcze i białka. Spełniają one trzy ważne funkcje : - dostarczają energię umożliwiającą ruchy ciała i prawidłowe działanie narządów, - dostarczają materiał niezbędny do wzrostu i naprawy (regeneracji) tkanek, - dostarczają substancje potrzebne do regulacji przemiany materii.

15. Substancje odżywcze są niezbędne do życia człowieka . Warunkują prawidłowy przebieg funkcji życiowych organizmu. Ich niedobór powoduje brak energii, niski wzrost, słabo rozwinięte mięśnie, małą odporność na choroby, problemy z sercem i krążeniem .

16. Cukry (węglowodany)są źródłem cukrów prostych, np. glukozy i fruktozy. Są zawarte w owocach, warzywach, mleku, miodzie, a także w słodyczach-batonach, cukierkach, czekoladzie. Skrobia to wielocukier, który jest głównym składnikiem m.in.: pieczywa, mąki, makaronów, ziemniaków. Wielocukry po spożyciu są rozkładane na cukry proste i w tej postaci są wchłaniane do krwiobiegu. Dzięki łatwości, z jaką w komórkach jest spalana glukoza, energia potrzebna organizmowi do pracy fizycznej i aktywności umysłowej jest szybko dostarczana do wszystkich komórek ciała.

17. Nadmiar glukozy jest magazynowany w wątrobie i mięśniach w postaci nierozpuszczalnego w wodzie wielocukru-glikogenu. • Niezbędnym składnikiem pożywienia jest błonnik. Mimo, że nie ulega trawieniu w układzie pokarmowym, jest niezbędny w każdym jadłospisie, ponieważ pobudza ruchy jelit, ułatwiając przesuwanie pokarmu. Odpowiednia ilości błonnika w diecie zapobiega zaparciom, oczyszcza jelita, a także zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory jelita grubego

18. Białkasą składnikami budulcowymi i regulatorami przebiegu reakcji chemicznych w organizmie. Spośród 20 podstawowych aminokwasów nasz organizm może wytworzyć (zsyntetyzować) 12 aminokwasów, a więc pozostałe muszę być dostarczone wraz z pożywieniem. Te aminokwasy nazywamy aminokwasami egzogennymi. Białka bogate w potrzebne nam aminokwasy są zawarte w produktach pochodzenia zwierzęcego, jak: mięso, mleko, jaja i ryby.

19. Także produkty roślinne, takie jak: fasola, groch i ziarna zbóż dostarczają białek. Są one jednak trudniejsze do strawienia i mniej wartościowe dla organizmu, ponieważ zawierają mniej aminokwasów niezbędnych dla człowieka. Najkorzystniejszy jest jadłospis, w którym posiłki są skomponowane ze składników roślinnych łączonych z niewielką ilością produktów pochodzenia zwierzęcego, np. zdrowym posiłkiem są płatki śniadaniowe z mlekiem. Białka po spożyciu są rozkładane w układzie pokarmowym na aminokwasy, które są wchłaniane do krwi.

20. Tłuszcze - podczas spalania dostarczają dwa razy więcej energii, niż powstaje podczas spalania tej samej ilości węglowodanów. Tłuszcze niezbędne do odpowiedniego wzrostu i rozwoju organizmu człowieka znajdują się w różnych produktach spożywczych. Jedząc tłuste produkty prędzej osiągamy uczucie sytości i trawa ona dłużej. Jednak zbyt duża ilość tłuszczów nasyconych (zwłaszcza pochodzenia zwierzęcego) w spożywanym pokarmie prowadzi do otyłości oraz zwiększa ryzyko wystąpienia chorób serca i nowotworów.

21. Produkty bogate w tłuszcze zawierają również cholesterol, który w niewielkich ilościach jest korzystny dla zdrowia, lecz spożywany w nadmiarze może się przyczyniać do zwężenia naczyń krwionośnych i prowadzić do zawału serca. Spożywanie dużej ilości tłustych potraw może być niebezpieczne dla zdrowia.

22. Witaminy- są związkami organicznymi, nie dostarczają energii. Choć w bardzo małych ilościach, są jednak niezbędne do wzrostu i zachowania zdrowia, gdyż regulują przebieg wielu procesów w organizmie. Nasz organizm nie potrafi syntetyzować witamin, toteż musi je otrzymywać z pożywieniem.

23. Witaminy jako związki chemiczne mają dość skomplikowane nazwy, jednak powszechnie przyjęło się ich określanie kolejnymi literami alfabetu, a więc: A, B, C, D, E itd. Pod nazwą witamina B kryje się określanie grupy związków chemicznych, do których zaliczmy witaminy B6, B9, B12.

24. Witaminy dzielą się na dwie grupy: • - rozpuszczalne w wodzie (B, C); • - rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K). Aby łatwiej przyswoić zawarte w sałatkach warzywnych witaminy, szczególnie rozpuszczalne w tłuszczach, należy te potrawy skrapiać olejem. Zbyt mała ilość witaminy w organizmie jest nazywana niedoborem, a brak -awitaminozą.

25. Składniki mineralne - tradycyjnie nazywane solami mineralnymi, są ważne do właściwego funkcjonowania wszystkich tkanek w organizmie. Są niezbędne przy budowie zębów i kości, wzroście i rozwoju komórek, a także powstawaniu krwinek czerwonych. Mięśnie, nerwy i krew również potrzebują soli mineralnych. Znaczne ilości składników mineralnych są tracone codziennie z potem, kałem i moczem, dlatego ich poziom w organizmie musi być stale uzupełniany dzięki odpowiednio skomponowanym posiłkom zawierającym te składniki.

26. Źródła wybranych składników mineralnych i objawy ich niedoboru Wapń Źródła: mleko i jego przetwory, tzw. ,,twarda” woda i potrawy w niej przygotowane, zielone warzywa. Skutki niedoboru: kruche kości, zwiększona podatność na próchnicę zębów, obniżenie krzepliwości krwi.

27. Żelazo Źródła: mięso wołowe, wątroba, ryby, niektóre owoce (jabłka, orzechy) i warzywa (np. buraki). Skutki niedoboru: anemia, zaniki pamięci, obniżona sprawność umysłowa.

28. Magnez Źródła: kasza gryczana, kakao, czekolada, orzechy, płatki zbożowe. Skutki niedoboru: nieprawidłowa praca mięśnia sercowego i innych mięśni.

29. Zapotrzebowanie pokarmowe zależy od: • - od wieku, • - od płci, • - od wykonywanej pracy, • - stanu zdrowia, • - pory roku, • - od przemiany materii.

30. Indeks masy ciała • Powszechnie znana metoda identyfikacji właściwej masy ciała polega na obliczeniu indeksu masy ciała BMI. • Wskaźnik ten określa stosunek między masą ciała a wzrostem. Wskaźnik BMI oblicza się według wzoru:

31. 1.Normy masy ciała są ustalone na podstawie badań. Opracowanie statycznie danych uzyskanych z towarzystw ubezpieczeniowych wykazało, że najdłużej żyją osoby, których BMI mieści się między 18,5 a 25uznano za prawidłowy. • 2. Ryzyko chorób i przedwczesnego zgonu wzrasta, gdy BMIprzekroczy 25.

32. 3.Przedział 25-30oznacza nadwagę, powyżej 30- otyłość. W tej grupie ryzyko powikłań zdrowotnych jest znacznie zwiększone. BMI40i wyższe to wartości związane z otyłością olbrzymią. Takie osoby wymagają pomocy lekarskiej z powodu chorób będących konsekwencją tak dużej masy ciała, a ryzyko zgonu 10 lat, nawet osób młodych, wynosi aż 30% czyli co trzecia osoba z otyłością olbrzymią umiera w ciągu 10 lat.

33. BMI mojej rodziny • Tomek-czyli właśnie ja  • BMI=6Okg/18Ocm=18,5- prawidłowe • Kuba-mój brat • BMI=75kg/190cm=20,7- prawidłowe • Bogusia-moja mama  • BMI=85kg/175cm=29,4- nadwaga • Radek-mój tata  • BMI=94kg/170cm=32,5- otyłość

34. Właściwe odżywianie się

35. Układamy dzienne zapotrzebowanie energetyczne • Dla dziewczyn wynosi: 2500 kcal, zaś dla chłopców 3300 kcal. • Śniadanie zapewnia 30% dziennego zapotrzebowania organizmu na energie. • Drugie śniadanie 10%, obiad 40% a kolacja 20%. • Planujemy swój jadłospis • Pierwsze śniadanie 30 % - 750 kcal • Drugie śniadanie 10 % - 250 kcal • Obiad 40 % - 1000 kcal • Kolacja 20 % - 500 kcal • Pierwsze śniadanie • - 3 kromki chleba razowego - 210 kcal • - masło - 140 kcal • - 1 szklanka mleka - 120 kcal • - pomidory - 60 kcal • - dżem - 160 kcal • - miód - 60 kcal • Razem: 750 kcal Pozostałe posiłki zaplanuj sam !

36. Zdrowe Potrawy • -Sałatka owocowa • -Sałatka z awokado i mozzarelii • -Sałatka z wędzonym twarogiem • -Sałatka warzywna • -Sałatka jarzynowa • -Sałatka z czerwonej kapusty • -Zupa warzywna • -Kapuśniak • -Zupa koperkowa • -Zupa wiśniowa • -Zupa Pomidorowa • Wszystkie przepisy te i inne znajdziecie na stronie: www.palcelizac.pl

37. Piramida żywieniowa

38. Zalecane do spożycia produkty żywnościowe z różnych grup można przedstawić symbolicznie jako poziomy w piramidzie. Rozmiar każdego poziomu symbolizuje udział produktu danego rodzaju w codziennej diecie. Piramida żywienia pokazuje, ile pokarmów i z których grup należy zjeść w ciągu jednego dnia. Jadłospis zapewniający zdrowie organizmu powinien być zgodny z piramidą żywienia. Należy pamiętać nie tylko o konieczności przestrzegania zasad odżywiania się zgodnych z piramidą żywieniową, ale także o codziennej aktywności fizycznej.

39. Warunki Zdrowego Odżywiania • 1. Jedz pięć posiłków dziennie • 2. Jadaj o zwykłych porach • 3. Jedz dużo warzyw i owoców • 4. Nie traktuj żołądka na jak kubła na śmieci - nie zjadaj w nadmiarze • 5. Nadmiar tłuszczu tworzy tłuszczyk • 6. Urozmaicaj jedzenie • 7. Dostarczaj organizmowi wszystkich składników pokarmowych • 8. Do produktów ciężkostrawnych dodawaj zmielony kminek z majerankiem , to ułatwia ich trawienie • 9. Odpoczywaj po każdym posiłku - jeśli masz możliwość • 10. Jedz z przyjemnością Pamiętaj o warunkach zdrowego odżywiania!

40. Choroby związane z niewłaściwym odżywianiem się Odchudzanie u młodych osób, szczególnie dziewcząt, staje się czynnością obsesyjną i może doprowadzić do poważnych schorzeń, takich jak anoreksja i bulimia. Dolegliwości te częściej dotyczą dziewcząt o niskiej samoocenie lub żyjących w ciągłym stresie. Winna jest też presja społeczna oraz nacisk mediów na utrzymywanie nadmiernie szczupłej sylwetki. W skrajnych wypadkach przesadne odchudzanie się może prowadzić do śmierci.

41. Anoreksjato choroba polegająca na stosowaniu drakońskich diet i wzmożonego wysiłku fizycznego. Występuje u osób, które stale mają błędne wrażenie, że są zbyt grube. Anoreksja prowadzi do skrajnego wycieńczenia organizmu.

42. Bulimiaobjawia się gwałtownym napadami głodu. Aby zaspokoić głód, osoba chora spożywa ogromne ilości pokarmu, często wysokokalorycznego. Potem czuję się winna i wywołuje wymioty. • Przyczyny bulimii: • brak bliskiej osoby, z czym chory nie potrafi sobie poradzić • brak samoakceptacji • konflikty rodzinne • zaburzenia mechanizmów samoregulacji i samokontroli • uszkodzenie ośrodka sytości w mózgu • emocjonalnie zaniedbanie dziecka w dzieciństwie • brak akceptacji przez grupę rówieśniczą (wiążący się często ze zmianą środowiska)

43. Układ pokarmowy człowieka

44. Jama ustna - rozdrobnienie pokarmu ,rozpoczęcie procesu chemicznego trawienia ,towarzyszy temu zwilżenie pokarmu śliną. Wytwarzana pod wpływem zapachu jedzenia, dziennie jest wydzielone około półtora litry śliny, nawilża i zmiękcza pokarm) Ślinianki-wytwarzają ślinę (przyuszne, podjęzykowe, podżuchwowe). Małe gruczoły ślinowe; wargowe, policzkowe , podniebne-są tworzone z 2rodzajów komórek-śluzowych(produkują gęstą ciągnąca się wydzielinę) i surowiczych (ślinę rzadką ,wodnistą).

45. Gardło, Przełyk-narząd w kształcie rury, łączący gardło z żołądkiem, transportuje pokarm do żołądka, znajduje się we wnętrzu szyi i kl. piersiowej, jest najwęższą częścią przewodu pokarmowego , długość wynosi ok.25-30cm pokarm jest przesuwany wzdłuż przełyku falą skurczów włókien mięśniowych budujących, jego ściany na końcu znajduje się pierścień mięśniowy zwany zwieraczem, skurcz zwieracza zamyka wejście do żołądka, oddzielając od niego przełyk podczas trawienia

46. Żołądek -jestzbieraczem, pełni funkcję trawienną oraz odgrywa role sterylizatora, ponieważ kwas solny zabija wiele bakterii połkniętych z pokarmem, ma kształt worka, maks pojemność - 2,5l. ścianę żołądkowa tworzy kilka warstw m.in. mięśniowa i śluzowa. W żołądku występują 2 typy gruczołów(1-wytwarza sok żołądkowy czyli kwas solny i pepsynogen-nieaktywna postać enzymu pepsyny; 2-wydzielają śluz który tworzy warstwę chroniącą ściany żołądka przed samotrawieniem i zmniejsza tarcie przy przesuwaniu pokarmu)

47. Jelito cienkie- składa się z; dwunastnicy, jelita czczego i jelita krętego. Dwunastnica-przepływa przez nią papka jedzenia, miesza się w niej z enzymami, dodatkowo do niej napływa żółć wspomagająca trawienie, gruczoły j. cienkiego wydzielają sok jelitowy-zawierający enzymy trawienne. Budowa-jego powierzchnię zwiększa pofałdowana błona śluzowa, jest ona pokryta milionami palczastych wyrostków zwanych kosmkami jelitowymi - wewnątrz nich znajduje się bogata siec naczyń włosowatych oraz położone centralnie naczynie limfatyczne.

48. Jelito grube- rozpoczyna się szerokim, ślepo zakończonym workowatym odcinkiem zwanym jelitem ślepym, od niego odchodzi wyrostek robaczkowy. Najdłuższy odcinek jelita grubego-okrężnica, a odcinek końcowy-odbytnica. W jelicie grubym z treści pokarmowej jest wchłaniana woda, dzięki skurczom jelita kał jest przesuwany wzdłuż okrężnicy do odbytnicy. Odbytnica kończy się otworem odbytowym. Masa kałowa –niestrawiona celuloza, pozostałości soków trawiennych i żółci oraz bakterie.

50. Gruczoły układu pokarmowego Wątroba– największy gruczoł organ, znajduję się w górnej części jamy brzusznej, po prawej stronie. Płaty wątroby składają się z tysięcy tzw. zrazików ,które stanowią jej najmniejsze elementy strukturalne ,każdy zrazik jest poprzecinany naczyniami krwionośnymi, rozgałęziającymi się na coraz cieńsze naczynia oraz odgałęzieniami przewodu żółciowego. Otaczają one pojedyncze komórki wątroby o skomplikowanych funkcjach. Wydziela żółć, jest magazynowana w pęcherzyku żółciowym. W miarę potrzeby jest z stamtąd uwalniana do dwunastnicy. W jej skład wchodzą: barwniki żółciowe, cholesterol, sole kwasów żółciowych, które powodują emulgowanie tłuszczów.