Paragraaf 4.3

1. Paragraaf 4.3 Machtige heren, halfvrije boeren

2. Bodo en Ermentrude • Hoe leefden mensen vroeger in de middeleeuwen? • Veel mensen waren toen boer. • Zo’n boer moest veel op het land werken. • En ook moest hij werken op het land van het klooster. • De boer moest ploegen, en voor de dieren zorgen.

3. De boerin moest voor het klooster kleding spinnen en weven. • En voor haar eigen gezin moest ze ook weven en koken. • Een voorbeeld hiervan zijn Bodo en Ermentrude uit het tekstboek.

4. Veel mensen leefden op deze manier. • Vaak was het land niet hun eigen bezit. • Het land was vaak van de rijke heer of klooster. • De boeren waren dan geen slaven, maar echt vrij waren ze ook niet.

5. Ze woonde op het terrein van de heer: domein. • Ze mogen het domein niet zomaar verlaten. • De boeren heten dan horigen.

6. Wonen op een domein • In de landbouwsamenleving leeft bijna iedereen als horige boer. • Het was niet veilig en dus zochten veel boeren bescherming bij een rijke heer of een klooster. • In ruil daarvoor staan ze hun vrijheid af. • Zo is de horigheid ontstaan.

7. Een domein bestond vaak uit 2 delen: • 1. akkers en moestuinen voor de heer of klooster. • 2. akkers + boerderijen van de horigen die er woonden.

8. Midden op het domein stond de hof. • Daar woonde dan de heer. • Vaak had een heer meerdere domeinen. • Dan had hij daar een plaatsvervanger wonen, een rentmeester. Die was dan de baas van de horigen.

9. Rondom het domein lagen weiden en bossen. • Daar mochten de dieren van de horigen rondlopen bv in ruil voor en stapel hout. • De horige moest dus wel voor alles betalen.

10. Werken voor de heer • De horigen produceerden hun eigen voedsel. • Een deel moesten ze afstaan als belasting. • Ze werken ook op de akkers van de heer. • En ze moeten klusjes doen voor de heer. • Bv hek repareren, boom kappen, kleding spinnen en wezen, enz. • Dit zijn herendiensten.

11. Al die herendiensten kostte veel tijd in de week. • Dit systeem van horigen, heren, herendiensten op een domein noemen we het hofstelsel.

12. Weinig handel • Horigen kwamen eigenlijk nooit van het domein af. • Alles wat ze nodig hadden was aanwezig op het domein: brood bakken, kleding maken, er was een kerkje, een molen, een brouwerij en een vijver om in te vissen. • Ze zorgen dus zelf voor alles dat ze nodig hebben: zelfvoorzienend.

13. Er was dus weinig handel op het platteland. • Geld werd niet meer gebruikt en steden verdwenen compleet. • In Nederland was alleen Dorestad nog een stad met handel.

14. Daar kwamen kooplieden uit Duitsland, Frankrijk, Scandinavië. • Ze namen wijn, zout en aardewerk mee. • Ook handelaren uit Afrika namen ivoor en edelstenen mee.

15. Drie groepen • Er waren in de middeleeuwen 3 groepen mensen: • Boeren • Edelen • De geestelijken • Dit zijn de drie standen.

16. Edelen en geestelijken mochten meer dingen dan de boeren. • Deze standen mochten meer en hadden dus meer privileges. • Ze mochten rechtspreken, belasting heffen en herendiensten eisen. • Zelf betaalden ze geen belasting. • Ze mochten jagen, zelfs als ze dan over de akker van de boer moesten.

17. Iedereen had toen een vaste plaats in de samenleving. • Een zoon of dochter van de edelen, trouwde altijd met iemand uit dezelfde stand. • Ze konden wel ook een hoge functie in de kerk krijgen. • Een zoon van een boer zal nooit edelman worden! • Hij kon wel een eenvoudige monnik worden

18. Einde