TÜRKİYE’DE EĞİTİM VE İKTİSADİ BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİNİN VAR MODELİ İLE ANALİZİ

1. TÜRKİYE’DE EĞİTİM VE İKTİSADİ BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİNİN VAR MODELİ İLE ANALİZİ Yrd.Doç.Dr. Ceyda ÖZSOY Anadolu Üniversitesi Eskişehir 2007 ceydae@anadolu.edu.tr

2. Amaç: Türkiye’de çeşitli eğitim düzeyleri ile iktisadi büyüme arasındaki ilişkinin yönünü ve büyüklüğünü analiz etmek. Yöntem: VAR Modeli Türkiye’de Eğitim ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin VAR Modeli ile Analizi Ceyda ÖZSOY

3. Beşeri Sermaye Üretime katılan bireyin sahip olduğu ve genel anlamda insanın niteliğini vurgulayan bilgi, beceri, deneyim ve dinamizm gibi pozitif değerler beşeri sermaye (human capital) olarak kabul edilmektedir. Beşeri sermaye yatırımları: Eğitim, Sağlık, Beslenme ve Göçtür. Türkiye’de Eğitim ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin VAR Modeli ile Analizi Ceyda ÖZSOY

4. Harbison ve Myers’e göre eğitimden kastedilen: • İlk, orta ve yükseköğretimi kapsayan formal eğitim, • iş başında yetiştirme (informal eğitim) • kişinin kendi kendini yetiştirmesidir. Türkiye’de Eğitim ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin VAR Modeli ile Analizi Ceyda ÖZSOY

5. Eğitimin Önemi ve Amaçları Eğitimin en temel özelliği; birey, firma ve toplumların geleceğine yatırım yapmasıdır. Bu nedenle eğitim, ekonomik ve sosyal yaşamdaki dönüşümde, başka bir deyişle refah düzeyi ve yaşam kalitesinin artırılmasında kritik bir rol üstlenmektedir. Türkiye’de Eğitim ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin VAR Modeli ile Analizi Ceyda ÖZSOY

6. Eğitimin Ekonomik Boyutu • Ekonomik büyüme • Verimlilik • Rekabet gücü • Teknolojik değişme • Nitelikli insan gücü yetiştirme • Gelir dağılımı • Refah Türkiye’de Eğitim ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin VAR Modeli ile Analizi Ceyda ÖZSOY

7. Eğitimin Özellikleri • Eğitim yatırımlarında artan verimler yasası geçerlidir. • Değişik alanlara yapılan eğitim ve araştırma yatırımları birbirine sıkı sıkıya bağlıdır. • Öte yandan eğitim, hem bir tüketim malıdır hem de bir yatırım malıdır. Türkiye’de Eğitim ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin VAR Modeli ile Analizi Ceyda ÖZSOY

8. Türkiye’de Eğitimin İktisadi Büyümeye Etkisinin İncelenmesi • Birim kök testi • Eş bütünleşme testi • Granger Nedensellik Testi • Hata düzeltme modeli ile VAR modelinin tahmin edilmesi. Türkiye’de Eğitim ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin VAR Modeli ile Analizi Ceyda ÖZSOY

9. Veri Aralığı (1923-2005) Daha fazla veriyle çalışılması ve dolayısıyla serbestlik derecesinin artması, ölçüm hatalarının oluşmasını engelleme ve daha güvenilir sonuçlar elde etme olanağı sağlanmaktadır. Bu nedenle çalışmada 82 adet yıllık veri kullanılmıştır. Türkiye’de Eğitim ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin VAR Modeli ile Analizi Ceyda ÖZSOY

10. Veri Seti • Reel GSYİH (GSYİH, 1987 Fiyatlarıyla) • Öğrenci Sayıları: • İlköğretim (İLK) • Ortaöğretim (ORT) • Mesleki ve Teknik Eğitim (MESL) • Yükseköğretim (YÜK) Türkiye’de Eğitim ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin VAR Modeli ile Analizi Ceyda ÖZSOY

11. Birim Kök Testi Sonuçları GSYİH, İLK, ORT, MESL ve YÜK serileri için yapılan ADF birim kök testi sınaması sonucu, serilerin düzeylerinde durağan olmadıkları ancak, birinci farkları alındığında durağan hale geldikleri görülmektedir. Türkiye’de Eğitim ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin VAR Modeli ile Analizi Ceyda ÖZSOY

12. Eş Bütünleşme Testi Sonuçları GSYİH, İLK, ORT, MESL ve YÜK değişkenleri arasında uzun dönemli ve istikrarlı bir ilişki vardır. Türkiye’de Eğitim ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin VAR Modeli ile Analizi Ceyda ÖZSOY

13. Granger Nedensellik Testi Sonuçları • İlköğretim ile GSYİH arasında çift yönlü nedensellik vardır. İLK GSYİH • GSYİH’dan ortaöğretime doğru tek yönlü nedensellik vardır. GSYİH ORT • Mesleki eğitimden GSYİH’ya doğru tek yönlü nedensellik vardır. MESL GSYİH • Yükseköğretim ile GSYİH arasında bir nedensellik ilişkisi yoktur. YÜK GSYİH Türkiye’de Eğitim ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin VAR Modeli ile Analizi Ceyda ÖZSOY

14. Varyans Ayrıştırması

15. Sonuç Çalışmadan elde edilen bulgulara göre, Türkiye’de ekonomik büyüme ile eğitim arasında pozitif yönde bir ilişki bulunmaktadır. Bu durum, Türkiye’nin sürdürülebilir bir ekonomik büyüme için eğitime önem, öncelik ve ağırlık vermesi gerektiğini göstermektedir. Türkiye’de Eğitim ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin VAR Modeli ile Analizi Ceyda ÖZSOY