LOJİSTİK SEKTÖRÜNÜN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ Sena Gürsoy , İZKA

1. LOJİSTİK SEKTÖRÜNÜN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ Sena Gürsoy, İZKA 5. İzmir İktisat Kongresi, 01.11.2013

2. Küreselleşme Dünya nüfusunun 7 milyar kişiye, ekonomik büyüklüğünün yıllık 70 trilyon ABD dolarına, ticaret hacminin 18 trilyon ABD dolarına ulaştığı günümüzde, her türlü ekonomik ve sosyal ilişki, ulaşım ve iletişim imkanlarıyla sağlanmaktadır. Küreselleşme süreci ile birlikte tüm dünyada hızla artan mal hareketleri, rekabet üstünlüğü sağlamada lojistik sektörünün daha fazla önem kazanmasına yol açmıştır.

3. Lojistik Sektörü Dünya genelinde hızlı bir gelişme gösteren lojistik sektörü, hem kendi içinde taşıdığı büyüme potansiyeli hem de Türkiye’nin ekonomik hedeflerine ulaşmasında oynayacağı rol itibarıyla büyük öneme sahiptir. Türkiye’nin 2023 Vizyonu kapsamında, lojistik sektörünün yıllık büyüme hızının 2023 yılına kadar ortalama % 10-15’e ve sektör harcamalarının GSMH’nin% 10-12’sine ulaşabileceği öngörülmektedir (Türkiye Ulaşım ve İletişim Stratejisi, 2011).

4. 2023 Hedefleri • 3.500 km yüksek hızlı demiryolu, 8.500 km hızlı demiryolu ve 1.000 km konvansiyonel demiryolu olmak üzere 13.000 km demiryolu yaparak toplam 25.000 km demiryolu uzunluğuna ulaşılması, • 4.400 km’lik hat yenilenmesi yapılarak tüm hatların yenilenmesi • Demiryolu taşımacılık payının; yolcuda % 10 ve yükte % 15’e çıkarılması, • Yük potansiyeli bulunan lojistik merkezleri, fabrika, sanayi, OSB ile limanlara iltisak hattı bağlantılarının artırılarak kombine ve yük taşımacılığının geliştirilmesi • 8.000 km’si otoyol olmak üzere bölünmüş yol uzunluğunun 37.000 km’yeçıkarılması, • Karayolu ağının tamamının Bitümlü Sıcak Karışım asfalta dönüştürülmesi, • Uluslararası yük ve yolcu taşımacılığında, serbestleşme sürecine hız verilmesi ve serbest geçilen ülke sayısının 24’den 40’a çıkarılması, • Havalimanlarının yolcu kapasitelerinin toplam 450 milyon yolcu/yıl’a yükseltilmesi, • Türk sahipli deniz ticaret filosunun tonaj bazında 50 milyon DWT’ e ulaşması ve dünyada ilk 10 ülke arasında yer alması,

5. Lojistik Performans Endeksi Üst-Orta Gelir Düzeyindeki Ülkelerin Lojistik Performans Sıralaması (Kaynak: Dünya Bankası, 2012) Dünya Bankası tarafından 2007 yılından itibaren açıklanan Lojistik Performans Endeksi’ne göre, 2012 yılında Türkiye 3,51 endeks değeriyle 155 ülke içerisinde 27. sırayı almıştır. İlk beş ülke Singapur (4,13), Hong Kong (4,12), Finlandiya (4,05), Almanya (4,03) ve Hollanda (4,02) olarak sıralanmıştır.

6. Lojistik Sektörü ve İzmir Türkiye’nin 3. büyük kenti, Ege Bölgesi'nin merkezi olan İzmir, bu konumu itibariyle ulusal bağlantıların geçişinde yer almaktadır; yoğun bir yolcu ve yük trafiğine sahiptir. İzmir Limanı'nın gerek kruvaziyer limanı gerekse ihracat limanı olarak kullanımı ve Adnan Menderes Havalimanı'nın varlığı sayesinde uluslararası bağlantılara da sahiptir.

7. Lojistik Sektörü ve İzmir İzmir Ticaret Odası’na kayıtlı olarak; • 44. Uluslararası Taşıma ve Antrepo Grubu’nda 215, • 45. İç Taşımacılık Hizmetleri Grubu’nda 1.380, • 46. Posta ve Kurye Faaliyetleri Grubu’nda 254, • 50. Lojistik ve Gümrük Müşavirliği Grubu’nda 508 faal üye olmak üzere toplam 2.357 firma faaliyet göstermektedir. Lojistik alanında İzmir’de gerçekleştirilen faaliyetler ağırlıklı olarak taşımacılık,taşımacılığı destekleyici faaliyetler ve depoculuk faaliyetleridir. Lojistik faaliyetler genellikle mevcut limanlarda ve çevresinde yoğunlaşmıştır.

8. Lojistik Sektörü ve İzmir İstanbul Ticaret Odası tarafından hazırlanan bir çalışmaya göre, Türkiye’de toplam 1.326 antrepo bulunmakta olup bunun 372’si Ege Bölgesi’nde, 107’si ise İzmir’de yer almaktadır. İzmir, antrepo sayısı açısından tüm iller arasında İstanbul ve Kocaeli’den sonra 3. sıradadır. Antrepoların tipleri ve sayıları, İzmir ve çevresindeki toplam antrepo ihtiyacının büyük çoğunluğunun firmaların kendileri tarafından karşılandığını ve üçüncü parti lojistik (3PL) hizmet sağlayıcılığın henüz yerleşmediğini göstermektedir.

9. Lojistik Eğitimi İzmir, lojistik eğitimi konusunda da güçlü bir bölgedir. İzmir Ekonomi Üniversitesi İİBF bünyesinde yer alan Lojistik Yönetimi Bölümü, Türkiye’de bu isimle açılan ilk lisans programıdır. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Gemi İnşaatı ve Denizcilik Fakültesi, Yaşar ve Gediz Üniversiteleri Meslek Yüksekokulları bünyesinde yer alan lojistik programları, sektörün ihtiyaçlarına yönelik eğitim ve öğretim gerçekleştirmektedir.

10. 2010-2013 İzmir Bölge Planı Dönemi • 5 anahtar sektörden biri • İEÜ İİBF Lojistik Yönetimi Bölümü ile birlikte Sektör Araştırması • İZTO ile birlikte Sektör Çalıştayı

11. İzmir Kümelenme Analizi • 2010 yılında yapılan İzmir Kümelenme Analizi kapsamında 3 yıldız alan 14 sektörden ikisi, lojistik sektörü ile ilgili olan 60-Kara ve boru hattı taşımacılığı ve 63-Destekleyici ve yardımcı ulaştırma faaliyetleri sektörleridir. • Aynı çalışma kapsamındaki 6 saha analizinden biri de lojistik sektöründe gerçekleştirilmiştir.

12. İzmir Kümelenme Analizi Sektörün kümelenme potansiyeli değerlendirildiğinde; istihdam düzeyi, firma büyüklüğü, iç pazarda etkinlik ve sektörel örgütlenme konularında daha güçlü olduğu; ancak uluslararası pazarlama, Ar-Ge, genel yönetim ve işbirliği alanlarında geliştirilmesi gerektiği ortaya çıkmıştır.

13. İzmir Kümelenme Analizi

14. İzmir Girdi-Çıktı Analizi 2008 yılı rakamlarına göre, çalışma kapsamındaki 36 sektörden; • İzmir'de en yüksek üretim payına sahip (% 17,7) • En yüksek gayrisafi katma değeri yaratan (% 19,1) • Net işletme artığı payı en yüksek olan (% 20,9) ve • İzmir'den Türkiye'ye net satışlar bakımından en yüksek paya sahip sektör, Kara, su, hava ve boru hattı taşımacılığı ve iletişim sektörüdür. Toplam ileri bağlantı etkisi en yüksek olan 5 sektör arasındadır: Toptan ve perakende ticaret : 6,872 Diğer hizmetler : 6,727 Ana metal sanayi : 5,075 Kara, su, hava ve boru taşımacılığı ve iletişim : 4,860 Kimyasal madde ve ürünlerin imalatı : 4,538

15. Potansiyel Yatırım Konuları Araştırması

16. Altyapı Yatırımları • İzmir Limanı Yenileme Yatırımları ve Yaklaşım Kanalı Taraması • Çandarlı Limanı • Kemalpaşa Lojistik Köyü • Adnan Menderes Havalimanı Yeni İç Hatlar Terminali • İzmir-İstanbul Otoyolu • İzmir-Ankara YHT Hattı • İzmir-Ankara Otoyolu Projesi • Kırsal alan ulaşım bağlantıları • Aliağa Nemrut Limanı yatırımları

17. 2014-2023 İzmir Bölge Planı GÜÇLÜ EKONOMİ YÜKSEK YAŞAM KALİTESİ GÜÇLÜ TOPLUM

18. Erişilebilir İzmir HEDEF 1: İzmir'in ulusal ve uluslararası ulaşım ağı ve erişilebilirliği güçlendirilecektir. İzmir ekonomisinin canlandırılması ve İzmir'in bölgesel, ulusal ve uluslararası düzeyde rekabet edebilirliğinin artırılması için İzmir’e olan erişilebilirlik kolaylaştırılacaktır. Bunun için İzmir'in çevre illerle, özellikle diğer metropoller olan İstanbul ve Ankara'yla olan bağlantıları iyileştirilecek, İzmir'den yurtdışına direkt uçuş gerçekleştirilen ülke ve şehir sayısı ile sefer sıklığı artırılacak, mevcut denizyolu potansiyelinin etkin kullanılması sağlanacaktır.

19. Erişilebilir İzmir HEDEF 7: İzmir Limanı'nın ulaşım bağlantıları, altyapısı ve hizmet olanakları güçlendirilecektir. İzmir Limanı’na rekabet gücünü yeniden kazandırmak amacıyla yapılan yenileme yatırımları ve limana daha büyük gemilerin yanaşmasını sağlayacak yaklaşım kanalı taraması tamamlanarak limanın yıllık konteyner kapasitesi artırılacaktır. Limanın karayolu ve demiryolu bağlantıları iyileştirilerek kombine taşımacılık imkanı geliştirilecektir.

20. Erişilebilir İzmir HEDEF 8: Ulaşım yatırımlarında lojistik sektörünün gereksinimleri göz önünde bulundurularak demiryolu ve deniz taşımacılığına öncelik verilecektir. Yapımı devam eden Kuzey Ege (Çandarlı) Limanı ve Kemalpaşa Lojistik Köyü yatırımları, olası bölgesel etkileri de göz önünde bulundurularak tamamlanacaktır. Mevcut ve yapımı devam eden limanların ve lojistik merkezlerin karayolu ve demiryolu bağlantıları, kombine taşımacılığı destekleyecek şekilde güçlendirilecek, özellikle Çandarlı Limanı'na ve Nemrut Körfezi'nde bulunan iskelelere erişim kolaylaştırılacaktır. Çeşme ve Dikili limanlarının yük ve yolcu taşımacılığında daha etkin kullanılması için önlemler alınacaktır.

21. Sonuç İzmir konumu, tarihten gelen ticaret ve liman kenti rolü, mevcut ve yapımı devam eden ulaştırma altyapısı, uygun yatırım alanları ve eğitimli işgücüyle lojistik sektörü için potansiyel bir üs özelliğini taşımaktadır. Sektörü geliştirecek ulaşım ve altyapı yatırımlarının tamamlanması, sektörel kümelenmenin gerçekleştirilmesiyle sadece Ege Bölgesi ve Türkiye değil, Akdeniz ve Dünya ölçeğinde söz sahibi olacaktır.

22. Teşekkür ederim. Sena GÜRSOY Uzman İzmir Kalkınma Ajansı sena.gursoy@izka.org.tr www.izka.org.tr www.izmiriplanliyorum.org