KARAKTERISTIKE FUDBALSKIH NAVIJAČA

1. KARAKTERISTIKE FUDBALSKIH NAVIJAČA Doc. dr Srđan Dušanić NVO Perpetuum mobile Filozofski fakultet

2. Uvod • Povod istraživanja • Navijači kao socijalna grupa • Karakteristike i motivi navijača • Kategorije navijača • Navijači i nasilje

3. Motivi i karakteristike navijača • Grupna pripadnost • Uzbuđenje • Zabava • Porodica • Lojalnost prema klubu • Bijeg od dosade • Samopoštovanje • Estetski dojam sporta • Vrijednosti • Pojedini sportisti • Pripadnost mjestu življenja ili naciji • Navijački rituali • Mitovi i priče o klubu • Asocijalna ponašanja

4. Fudbalski navijači i huliganizam • Svjetski raširen fenomen • Geneza (Peru, Šefild, Hejsel) • Komponente identiteta huligana: • Emocionalno uzbuđenje • Dokazivanje muškosti • Teritorijalni centrizam • Potreba za pripadnošću (solidarisanje) • Očuvanje reputacije • Potreba za autonomijom (samovolja)

5. Problem i zadaci istraživanja • Ispitati specifične aspekte stavova i motiva navijača • Ispitati i evidentirati preliminarnu tipologiju navijača. • Ispitati psihološke korelate tipologije navijača (relacije sa samopoštovanjem, porodičnim odnosima, stavovima prema rodnoj ravnopravnosti, doživljavanje nasilja u djetinjstvu, etnički stavovi).

6. Metod • Osnova istraživanja kvantitativno ispitivanje na podacima sa upitnika (n = 145). Navijači su bili iz banjalučke (43%) i zapadnohercegovačke regije (57%). • 87,4 % muškog pola, a 12,6% ženskog • Prosječni uzrast 22,5 godine • Upitnik sadržavao pitanja o navijačkim stavovima i ponašanjima...ali i skale samopoštovanja, kvaliteta porodične interakcije, etnocentrizma, nasilnih iskustava i rodnih odnosa. • U okviru kvalitativnog dijela, održane 4 fokus grupe, kao i analiza sadržaja navijačkih pjesama (56)

7. Navijačko iskustvo

11. Kategorije navijača

12. Karakteristike kategorija navijača • Huligani u prosjeku češće bili žrtve ili svjedoci nasilja u djetinjstvu, te su manjoj mjeri zadovoljni svojom porodicom. • Nasilni navijači se izdvajaju po naročito izraženim rodnim stereotipima te po etnocentrizmu • Simpatizeri zastupaju nešto egalitarnije rodne odnose i pokazuju niži stepen etnocentričnosti u poređenju sa sebi najsličnijim, vatrenim navijačima.

13. Eksterni korelati tipova navijača p<.01 p<.01 p<.01 p<.01

14. Asocijalna ponašanja

15. Osnovni nalazi iz fokus grupa • Većina ispitanika ističe da su postali navijači zbog uticaja roditelja, vršnjaka, ljubavi prema klubu, povezanosti kluba sa mjestom življenja, a ostali zbog adrenalina. • Većina navijačkih grupa ima podgrupe koje su najčešće formirane na osnovu naselja u kojima žive. Vođe podgrupa biraju glavnog vođu. • Najveći suparnici su obično najmasovnije grupe. • Nasilje je najčešće posljedica ličnih frustracija i problema, ali može biti isprovocirano i spolja, često iz sfere politike. • Sankcije treba više da se odnose na pojedince a ne na cijelu grupu ili klub. • Odnosi sa klubom su uglavnom dobri, što često nije slučaj u odnosima sa policijom i širom javnošću.

16. Najčešće teme i poruke iz navijačkih pjesama • Ljubav i odanost prema klubu • Davanje podstreka igračima • Isticanje hrabrosti i neustrašivosti grupe • Glorifikacija nasilja i alkohola • Socijalne identifikacije navijača • Omalovažavanje protivničke grupe • Značaj stadiona i simbola kluba

17. Zaključci • Stavovi i ponašanja navijača manifestuju postojanje raznih grupnih fenomena koji su prije svega zasnovani na unutargrupnoj favorizaciji i vezanosti te međugrupnom rivalitetu. • Stavovi i ponašanja navijača ukazuju na različite dimenzije navijačkog identiteta (ljubav prema klubu i agresivnost) te opravdavaju postojanje suptilnije tipologije navijača i sofisticiranijeg odnosa prema ovoj populaciji. • Problematični aspekti navijanja nisu izolovana pojava i povezani su sa širim psihološkim i socijalnim faktorima koji uglavnom imaju ''deficitaran''karakter.

18. HVALA NA PAŽNJI