“Studeren is voor mietjes”

1. Gendersensitieve verklaringen voor het differentieel presteren van jongens & meisjes in het onderwijs “Studeren is voor mietjes” Wendelien Van TieghemWendelien.vantieghem@ugent.beProf. Dr. Mieke Van Houtte

2. Cijfergegevens Zittenblijven: Bron: statistisch jaarboek Departement Onderwijs

3. Cijfergegevens Aantal jaar achterstand:

4. Cijfergegevens Bron: Van Landeghem, Goos & Vandamme, 2010 Genderjaarboek, 2007

5. Oorzaken • Jongens: • Slechtere schoolattitudes • Minder studiemotivatie • Vaker onaandachtig • Vaker storend klasgedrag • Minder gedisciplineerd • Wijten succes aan talent niet aan hard werk

6. Oorzaken OK… Maar WAAROM hebben jongens zo’n houding? En waarom pas vanaf het middelbaar?

7. Processen • Processen in de puberteit: • Opnemen genderrollen • Toenemend belang van peers • Identiteitsontwikkeling

8. Genderrollen • Opnemen genderrollenspecifieke geslachtsculturen • Druk tot genderconform gedrag sterker bij jongens •  crossgender gedrag meer aanvaard bij meisjes • Filmfragment

9. Jongerencultuur • (heteroseksuele) populariteit bepaalt status • Peerculture: • Socialisatie • Sociale druk •  linkt met studiecultuur? • Maar wat maakt iemand populair? • Geslachtsspecifieke jongerenculturen

10. Jongerencultuur Jongens vs meisjes:

11. Jongerencultuur • Jongens: •  groepsgericht, imago • ‘having a laugh’ • Uitdagen van autoriteit • Ingaan tegen doelen vd school • Nadruk op het fysieke • Meisjes: • intiem, BFF

12. Jongerencultuur • Jongens: •  groepsgericht, imago  machomannelijkheid • ‘having a laugh’ • Uitdagen van autoriteit  anti-school • Ingaan tegen schooldoelen • Nadruk op het fysieke  anti-feminien & homofoob • Meisjes: • intiem, BFF • Studieprestaties minder invloed op populariteit

13. Jongerencultuur • Concrete impact op schoolleven: • Afkeer van ‘vrouwelijke’ vakken • Afkeer school & studiegedrag • Pestgedrag • Compenseren met masculien gedrag • Cultuur van ‘effortlessattainment’ • =bewust evenwicht zoeken tss schoolprestaties & masculinity culture

14. Genderidentiteit • OK, jongens doen het gemiddeld slechter… • MAAR intra-seksuele verschillen! • Goed presterende jongens • Laag presterende meisjes •  Vaak onzichtbaar in onderzoek EN beleid!

15. Genderidentiteit • Procrustes: • Focus op genderidentiteit • = hoe mannelijk/vrouwelijk voel je je? • Koppeling aan typisch mannelijke/vrouwelijke studiestijlen •  Vrouwelijke jongens: beter? Mannelijke meisjes: slechter? • = kijken naar intra-seksuele verschillen

16. Genderidentiteit • Aerts, S. (2012) • Homojongens >= heterojongens • Lesbische meisjes < heteromeisjes

17. Genderidentiteit • Aerts, S. (2012)

18. Genderidentiteit • Aerts, S. (2012) • Homojongens >= heterojongens • Lesbische meisjes < heteromeisjes • = impact genderidentiteit? • Lesbische meisjes = kwetsbare positie voldoen niet aan studentenrol & vrouwelijke rol • Procrustes: • Niet alleen holebi’sMaar ALLE jongeren!

19. Genderidentiteit • Eerste resultaten: • Atypische meisjes = lesbische meisjes • Ook kwetsbare positie atypische jongens • = identitystruggle? opm: homojongens springen eruit

20. Genderidentiteit Academische self-efficacy Gender identiteit

21. Genderidentiteit • Eerste resultaten: • Typische meisjes steken erboven uit •  overeenkomst tss vrouwelijke & studentenrol • = versterkend proces? • Belangrijke impact van welbevinden! • = werken op aanvaarding

22. Beleid • Wat kunnen we doen aan: • Genderconformiteit • Machocultuur • Identiteit • ?

23. Genderidentiteit • Genderidentiteit: • Valt wrsch zelf niet te veranderen • Wel belangrijke impact welbevinden! • Dus werken op aanvaarding!

24. Druk tot genderconform gedrag • Druk tot genderconform gedrag- sterker bij jongens • - crossgender gedrag meer aanvaard bij meisjes •  werken op meer aanvaarding

25. Machocultuur • = complex probleem • Anti-feminien & homofoob • Machomannelijkheid • = anti-schools • Werken aan aanvaarding • Veranderen van traditionele visie op mannelijkheid?

26. Conclusie • Terugkeren naar jongensscholen? • Neenwant: • Intraseksuele variantie! • + sterkere antischoolcultuur Bron: Demanet, 2013

27. Conclusie • Werken aan aanvaarding •  MAAR is samenlevingsprobleem niet enkel aanpakken op school • = werk van lange adem…

28. Conclusie • Wel:kwaliteitsvol onderwijs voor • Structuur • Veilig klimaat • Persoonlijke aandacht & zorgstructuur • Verhogen motivatie • Meta-cognitieve vaardigheden • Focus op jongens leidt vaak tot: • Stereotypering • Vergeten meisjes Bron: Kohnstamm-onderzoek, 2013

29. Wat nu? • Wat kan je als leerkracht doen? •  Vaak niet bewust van genderspecifiek lesgeven •  MAAR moeilijk proces!

30. Leerkracht

31. Leerkracht Wees je bewust van je eigen kijk Praat tegen iedereen gelijk Gendernormatief pestgedrag zult gij bestrijden Taken toekennen op basis van geslacht zult gij vermijden Spreek met beide ouders over genderexpressie Creëer een sfeer van openheid & acceptatie Wees creatief en vier diversiteit Laat jongeren in hun eigenheid Steun elke interesse die jongeren tonen Jongens & meisjes zult gij op gelijke wijze straffen en belonen

32. Leerkracht-reflectie… • Geef ik jongens en meisjes om dezelfde reden complimentjes? • Verwacht ik van jongens en meisjes dat ze zich in gelijke mate aan de afspraken houden? • Geven de beelden in het educatief materiaal dat ik gebruik een gelijke indruk van vrouwen en mannen? • Leer ik leerlingen kritisch kijken naar beelden op vlak van gelijkwaardigheid? • Apprecieer ik jongens en meisjes zowel om hun vrouwelijke als mannelijke eigenschappen? • Geef ik zowel jongens als meisjes de opdracht om op te ruimen/uit te delen/banken verzetten/...? • Werk ik roldoorbrekend bij het geven van voorbeelden? • ...

33. Beleid: toekomst