Doç. Dr. Burhan Akpınar 11-15 Şubat 2013 ANKARA

1. MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME Doç. Dr. Burhan Akpınar11-15 Şubat 2013ANKARA

2. Sunum Planı • Mesleki ve Teknik Eğitimde Program Geliştirme • Kazanımlara Dayalı Program Geliştirme • Meslek /İş Analizi Süreci-Program Geliştirme

3. Program nedir? MTE’de program, öğrenciye, bir meslekle ilgili yeterlikler kazandırmak için gerekli olan yaşantıları içeren plandır. Program, kazanımlara ulaşmak için yapılan etkinliklerin düzenlendiği süreçlerin tümünü gösteren belgedir. Program, bireye iş piyasasının talep ettiği yeterlikleri kazandırmayı amaçlayan planlı etkinliklerin tümüdür.

4. Program Unsurları 1)Kazanımlar (Hedefler) 2) İçerik (Modüller) 3) Öğretme-öğrenme süreci (Metod, ortam, araç-gereç) 4)Sınama Durumu (Ölçme-Değerlendirme)

5. Program Evrimi Öğretim programının tarihi süreçte geçirdiği aşamalar: 1) Programın ders kitabı ile sınırlandırılması. 2) Programın bir merkezde hazırlanması. 3) Öğretmenler tarafından hazırlanan programlar. 4) İlgililerin katılmasıyla hazırlanan programlar (En ileri aşama).

6. Program geliştirme nedir? MTE’de program geliştirme, var olan bir öğretim programının revize edilmesi çalışmasıdır. MTE’de program geliştirme, yeni bir mesleğin öğretimine ilişkin olarak kazanım, içerik, eğitim durumu ve sınama durumları ihdas ederek program hazırlamadır.

7. PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ ve İLKELERİ  Program geliştirme sistematik, dinamik ve devamlı bir süreçtir.  Program geliştirme çalışmaları ülkenin yasal, politik ve ekonomik vizonuna (uzak hedeflere) uygun olmalıdır.  Program geliştirme pedagojik ilkeleri göz önünde bulundurmalıdır.  Program geliştirme faaliyetleri iş yaşamına dönük olmalı, iş piyasasının talep ve beklentilerini dikkate almalıdır.  Program geliştirme öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarına uygun ve onların yeteneklerini geliştirecek şekilde olmalıdır.

8. Program Geliştirme ModelleriTaba Modeli

9. Tyler Modeli

10. Tyler Modeli Meslek İş Piysası Öğrenci

11. Program Geliştirme Süreci; Tasarlama Deneme  Değerlendirme ve düzeltme  Programa süreklilik kazandırma aşamalarını kapsar

12. Program Tasarım Süreci Tasarım sürecinde; Birey, İş piyasası ve İlgili meslek analiz edilir. Tasarım sürecinin temel amacı, programın en önemli öğesi olan kazanımlara zemin hazırlamaktır. .

13. Program Tasarım Desenleri1)Konu Merkezli Tasarlama Kolay yönetilip uygulanır, seçme ve yerleştirme sınavlarına uygundur, planlanması ve uygulanması kolaydır. Bu desende mantıksal yaklaşımın lehine, psikolojik yaklaşımın aleyhine aşırı bir ağırlık verilmektedir. Esneklikten yoksun katı bir örgütlemedir, öğrenme-öğretme süreci öğretmen merkezlidir. Bundan dolayı öğrenciler zihinsel olarak pasif duruma düşmektedirler.

14. Program Tasarım Desenleri2)Birey Merkezli Tasarlama Peşinen hazırlanmış bir program yoktur; program, faaliyetler süresince gelişir. • Programın merkezinde çocuğun ilgi ve ihtiyaçları vardır. • Öğrencinin sürece aktif katılımı esastır. Süreç, öğrencilerle birlikte planlanır ve uygulanır. • Öğrenciyi aktif kılan işbirlikli öğrenme, grup çalışması, problem çözme yöntemi kullanılır. • Öğretmen; pedagog, rehber ve psikolog rolündedir.  Öğretmen danışman ve yol gösterici olup, katılımı sağlayıcı ortam düzenlemekle sorumludur.

15. Program Tasarım Desenleri3)Sorun Merkezli Tasarlama Bütün öğrencilerin öğrenmeleri gereken ortak öğrenim tecrübelerini merkeze alır. Bu desen öğrenciler okula gelmeden planlanır. G erçek hayat problemleri realize eden bu yaklaşım, toplumun yeniden yapılanmasına odaklıdır. İçerik, problemlere bağlantılıdır. Hem içerik hem de öğrenci gelişimini öne çıkararak diğer yaklaşımlardan ayrılır.

16. Program Tasarım Sürecindeİhtiyaç Analizi Program geliştirme süreci, ihtiyaçlara göre kazanımların saptanması, kazanımlara göre içerik seçimi ve düzenlenmesi, kazanımlara ve içeriğe göre öğrenme-öğretme sürecinin belirlenmesi ve son olarak da sınama durumlarının saptanması aşamalarından meydana gelir. Bu sürecin birinci aşaması olan kazanımların belirlenmesi için öncelikle çeşitli kaynakların analizi yapılarak ihtiyaçların belirlenmesi gerekir.

17. İhtiyaç (Meslek) Analizi Nedir?  İhtiyaç analizi, program geliştirmede, mevcut durumla ulaşılması planlanan hedefler arasındaki farkın belirlenip, programa dönüştürülmesidir.  İhtiyaç analizi, birey ve iş piyasasının beklentilerini ve mesleğin (işin) katkılarını belirlemek amacıyla yapılır.  İhtiyaç analizi, “Programa nereden başlanmalıdır?” sorusuna cevap arar.  Meslek analizi; kazanımlara kaynaklık etmek üzere, birey, iş piyasası ve meslek /iş hakkında veri toplama işlemidir.

18. Meslek Analizi Neden Yapılır? • Program kazanımlarının yerindeliğini ortaya koyma ihtiyacı • Program geliştirme çalışmasında “Programa nereden başlanmalıdır?” sorusuna cevap bulmaya yardımcı olma  Programın dayanaklarını belirleme ihtiyacı

19. Meslek Analizi Yaklaşımları Farklar Yaklaşımı: Mevcut durum ile olması gerekenler arasındaki farktan hareketle ihtiyaç belirlenir. Demokratik Yaklaşım: Kazanımlara kaynaklık yapan ihtiyaç, iş piyasasının çoğunluğu veya belirli baskın grupların isteklerine göre belirlenir. Analitik Yaklaşım: İhtiyaçlar, gelecekte ortaya çıkması olası durumlardan (varsayımlar) yola çıkarak belirlenir. Betimsel Yaklaşım: İhtiyaç, yeterliğin yokluğundaki zararla, bu yeterliğin varlığının sağlayacağı yararın kıyaslanmasıyla belirlenir

20. İhtiyaç Belirleme Teknikleri • Delphi Tekniği (Anket) • Progel (Dacum) Tekniği 3. Gözlem 4. Meslek (İş) Analizi 5. Ölçme Araçları-Testler 6. Görüşme (Mülakat-Grup Toplantıları) Tekniği 7. Kaynak (Literatür) Tarama

21. Program Kazanımları Öğretim programın dört temel öğesi vardır (Kazanım, Modüller, Öğretme-öğrenme süreci ve Ölçme-değerlendirme). Bunlardan en önemlisi ve ilk inşa edileni kazanımlardır. Kazanımlar programda “Niçin yetiştiriyoruz?” sorusuna cevap arar. PG sürecinde kazanımlar belirlendiğinde programın ana doğrultusu ortaya çıkmış olur. PG sürecinde, meslek analizi sonucunda kazanımlar belirlendikten sonra, diğer program öğeleri kazanıma göre belirlenerek program hazırlanır. MTE’de meslek analizi kazanımları ve dolayısıyla da programın ana omurgasını oluşturan çok kritik bir süreçtir.

22. Program kazanımı nedir? Kazanımlar, program yoluyla kazandırmak istediğimiz yeterliklerdir (bilgi, beceri , tutum, değerler) Kazanım (hedef), öğrenme süreci içerisinde planlanmış ve düzenlenmiş yaşantılar sayesinde öğrencilerde görülmesi beklenen yeterliklerdir. Program kazanımlarının, öğrenciler tarafından gerçekleştirilecek etkinlikler aracılığıyla elde edilmesi beklenmektedir (Öğretmensiz öğrenme saatleri).

23. Programın Kalitesi Programın dayanakları, kalite güvence sisteminin göstergeleridir. Bunlar; • Felsefi temel (program küresel trendlere uygun mu?), • Toplumsal temel (Program ülkenin ekonomik-sanayi gerçeklikleri ile uyumlu mu?), • Bireysel temel (Program, bireyin ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerine uygun mu ve iş ve yükselme imkanları sağlıyor mu?), • Konu alanı temeli (Programın ilişkili olduğu mesleğin doğası programa doğru olarak yansıtılmış mı?), • Ekonomik temel (Program, işgücü arz-talep dengesini gözetilmiş mi?)

24. Programın Sahip Olması Gereken Nitelikler • Amaçlara Uygunluk: Program, iş piyasası, Devlet (MYK), Sağlık Bakanlığı) ve MEB amaçlarına duyarlı olmalıdır. Program, toplum ve iş piyasasının istek ve beklentilerine cevap verebilmelidir. 2. İşlevsellik:Programın öğrencilere kazandırmayı öngördüğü yeterlikler (bilgi, beceri, tutum) gerçek yaşamda geçerli ve işe yaraması; iş piyasasına uygun olmalıdır. 3. Esneklik: Program, bireysel farklılıklar ile iş piyasasındaki değişme ve gelişmeleri dikkate alacak şekilde esnek olmalıdır. 4. Uygulayıcılara Yardımcı Olma: Programın hazırlanması kadar uygulanması da önemlidir. Çünkü en iyi bir program bile yetersiz ve kötü bir uygulama ile verimliliğini kaybedebilir. Bundan dolayı, iyi bir program, onu uygulayacak (işletecek) olan öğretmene kılavuzluk ve rehberlik yapmalıdır. Bunun için program açık, anlaşılır ve kolayca uygulanabilir olmalıdır.

25. Programın Sahip Olması Gereken Nitelikler 5. Bilimsellik: Program, geçerli ve güncel konulardan oluşmalı ve bu konular programın ilgili olduğu yaş grubunun özelliklerine uygun, öğretilebilir, anlamlı olmalıdır. 6. Ekonomiklik: Programın temel amacı olan öğretme işini, en az maliyetle yerine getirebilmesidir. Ayrıca bir program, uygulanabilir maliyette olmalı ve piyasadaki ekonomik işleyişe de uygun olmalıdır. • Değişmez ve Genel Olma: Program, Milli Eğitim Bakanlığı, YÖK, MYK ve ilgili diğer Bakanlık /Kurum /Kuruluşların yasal çerçevesi ile çelişmemelidir.

26. Sabır ve ilginizden dolayı teşekkürler