750 likes | 1.21k Views
ASTIM. Dr. Haluk Türktaş Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Ankara. Toraks Derneği 4. Kış Okulu, Kayseri - 2005. Tanım, immünpatogenez Tanı Kronik Tedavi Atak Tedavisi. T H 2. Allerjik İnflamasyon. CD4 +. APC. B. IL-4. IL-4 IL-13. IgE switching. IL-5. Eo z ino f il.
E N D
ASTIM Dr. Haluk Türktaş Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Ankara Toraks Derneği 4. Kış Okulu, Kayseri - 2005
Tanım, immünpatogenez • Tanı • Kronik Tedavi • Atak Tedavisi
TH2 Allerjik İnflamasyon • CD4 + APC B IL-4 IL-4 IL-13 IgE switching IL-5 Eozinofil Mast hücresi Mediator salınımı Astım semptomu
Th0 Th1 APC Th2 NK Hücresi GEÇ TİP HİPERSENSİTİVİTE OTOİMMÜNİTE T-bet STAT-4 IFN- IL-2 IL-12 (-) (-) IL-4 IL-4, IL-5 IL-9, IL-13 GATA-3 STAT-6 ALLERJİK İNFLAMASYON Mast Hücresi
Th1 Genetik Faktörler Astım Th2 Th2 Çocukluk çağı enfeksiyonlarının azalması Enfeksiyonlar Endotoksinler İMMÜNDEVİASYON
Th1 yönünde farklılaşmada • rol oynayan faktörler • Birden fazla kardeş • Yuvaya erken başlama • Enfeksiyonlarla erken • karşılaşma (Tbc, Kabakulak, • Hepatit A) • Kırsal bölgede yaşama • Th2 yönünde farklılaşmada • rol oynayan faktörler • Antibiyotiklerin yaygın • kullanımı • Seyrek enfeksiyon • Şehirde yaşam • Diyet IFN- IL-12 IL-4 Koruyucu İmmünite Sitokin dengesi Allerjik hastalıklar (Astım)
Th0 Th1 APC (-) IL-10 IL-10 TGF-β Foxp3 (-) Th2 Treg GEÇ TİP HİPERSENSİTİVİTE OTOİMMÜNİTE T-bet STAT-4 IFN- IL-2 IL-12 IL-4 IL-4, IL-5 IL-9, IL-13 GATA-3 STAT-6 ALLERJİK İNFLAMASYON
B Th2 Treg Mast hücresi AKUT ALLERJİK REAKSİYON IL-10 IL-10 TGF-β IgG IgE Allerjen IL-10 TGF-β KRONİK ALLERJİK İNFLAMASYON IL-10 Eozinofil
Th1 IL-10 TGF-β Th2 Treg IL- 4 IL-12
Astım gelişmesi için hava yolu inflamasyonu yeterli değil • KOAH da inflamatuar bir hastalık • BHR için eozinofilik inflamasyon da yeterli değil • Eozinofilik pnömoni • Eozinofilik bronşit • Crohn hastalığı • Anti IL-5, anti IL-4, anti IgE monoklonal antikor tedavi sonuçları
Astım oluşması için gerekenler • Mukoza inflamasyonu • Duyarlı bir hava yolu Soru • Hava yollarını duyarlı kılan nedir?
İrritanlar, enzimler, viruslar IL-4, IL-13 Th-2 ZEDELENME müküs IL-3, IL-5 GM-CSF IL-9, IL-4 Proteolitik Enzimler IL-3 Dendritikhücre Eosinofil Mast hücresi (myo) fibroblasts Basofil İNFLAMASYON Düz kas Sinirler Vasküler yapı Mediatörler - Lökotrienler, Histamin, Prostaglandinler, Enzimler ÇEVRESEL FAKTÖRLER REMODELLING Hiperreaktivite Bronş obstrüksiyonu Semptomlar
Erken maruziyet Genetik predispozisyon ? Çevresel antijenlere erken tolerans Duyarlı havayolları + Erken sensitizasyon Atopi Mukoza İnflamasyonu Remodelling
TANI 1. Anamnez Bronş hiperreaktivitesi öyküsü Semptomların özellikleri Aile Öyküsü2. Fizik Muayene 3. Solunum Fonksiyon Testleri 4. Akciger grafisi ? 4. Cilt testleri, IgE ?
Sabah - Akşam Günlük değişkenlik = X100 1/2 (Sabah + Akşam) PEF (L/dk) 700 Tedavi sonrası Sabah Akşam 600 ATAK 500 400 300 200 100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 GÜNLER
PEF metre den haberi var PEF metresi var Haftada bir kullanıyor Hastalarda peakflowmetre kullanımı 80 70 60 50 40 30 20 10 0 % %67 %19 %10 AIRET
ASTIM TEDAVİSİ 3,4
Son 4 haftada astım semptomları 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 % %92 %62 %46 Gece semptomu Gündüz semptomu Günde en az bir kez
AĞIR MI? YOKSA KONTROL ALTINA ALINMAMIŞ MI? 5 KONTROL ALTINDA AĞIR ASTIM 1600 g inhaler steroid Uzun etkili β2 agonist LTRA KONTROL ALTINDA OLMAYAN ORTA ASTIM 400 g inhaler steroid İlaç kullanmıyor A PEF > %80 PEF değişkenliği <%20 Minimal semptomlar B PEF < %60 PEF değişkenliği >%30 Gece ve gündüz semptomları Ekspiratuar ronküs
ASTIM: KRONİK DEĞİŞKEN BİR HASTALIK Yetersiz tedavi Hasta uyumsuzluğu Viral enfeksiyon Allerjen İrritan Viral enfeksiyon AYLAR HAFTALAR GÜNLER Hastalığın ağırlığı Hastalığın aktivitesi Kontrol altında Kontrol kaybolmuş Atak
ASTIM TEDAVİSİNDE AMAÇLAR • Semptomların kontrolü • Solunum fonksiyonlarının normalleştirilmesi • Normal aktivitelerin sağlanması • Yaşam kalitesinin arttırılması • Atakların önlenmesi • İrreversible hava yolu obstrüksiyonu • gelişiminin önlenmesi (Doğal seyir) • Mortalitenin önlenmesi • İlaç yan etkilerinden kaçınılması
ASTIM TEDAVİSİ Tecrübeye dayalı tedavi Kanıta dayalı tedavi
6 HASTA EĞİTİMİ
Mutlaka gerekir İyi olur Gerek yok Astımlı hastalar daha iyi eğitim bekliyorlar 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 % %94 %5 %1 AIRET
Günlük kaydı Kronolog kaydı Milgrom H Allergy Clin Immunol 1996;98:1349-1352
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 ORAL VE İNHALER İLAÇLARDA KOMPLİANS ORANLARI Oral İnhaler %89 %88 Komplians Oranı % %45 %30 1 2 2 4 Doz Kruse W Int J Clin Pharmacol 1994
TEDAVİ • 1. Hasta eğitimi • Hastalığı hakkında genel bilgiler • Peakflow ölçümleriile tedavinin izlenmesi • İnhalasyon teknikleri • 2. Çevre kontrolü • 3. İlaç tedavisi
Hasta yakından izlenmeli Budesonide (n:311) hafif-orta astım n:1041 Plasebo (n:418) Nedokromil (n:312) 1 yıl 4-6 yıl Yıllık hastaneye yatış Oranı (%) CAMP Research Group New Eng J Med 2000:343;1054
Kanıt A Hasta eğitimi hastalığın kontrolünü kolaylaştırıp morbidite ve sağlık kuruluşu başvurularında azalmaya neden olur
KRONİK TEDAVİ • 1. Hasta eğitimi • Hastalığı hakkında genel bilgiler • Peakflow ölçümleriile tedavinin izlenmesi • İnhalasyon teknikleri • 2. Çevre kontrolü (Koruma) • 3. İlaç tedavisi
Kanıt A: Tetikleyici nedenlerin ortamdan uzaklaştırılması astım kontrolünü kolaylaştırır Kanıt A: Aktif ve pasif sigara içimi astım kontrolünü güçleştirir, bu nedenle tüm astımlı hastalara sigara içmemeleri önerilir Kanıt B: Rinit tedavisi astım semptomlarında düzelmeye neden olur Kanıt B: Birlikte GÖR varsa tedavi edilmelidir. Ancak bunun astım kontrolüne etkisi tartışmalıdır Astımda influenza aşısının yararı ve riskleri konusunda yeterli kanıt yoktur
KRONİK TEDAVİ • 1. Hasta eğitimi • Hastalığı hakkında genel bilgiler • Peakflow ölçümleriile tedavinin izlenmesi • İnhalasyon teknikleri • 2. Çevre kontrolü (Koruma) • 3. İlaç tedavisi
İLAÇ TEDAVİSİ Bronkodilatör (semptom giderici) Antiinflamatuar (kontrol edici)
SEMPTOM GİDERİCİLER • Inhaler steroidler • Budesonid • Fluticasone • Beclomethasone • 1.Kısa etkili 2-agonistler • Terbutalin • Salbutamol 2.Antikolinerjikler Ipratropium bromür • 2.LT reseptör antagonistleri • Montelukast • Zafirlukast • 3.Uzun etkili 2-agonistler • Formoterol • Salmeterol 3.Teofilin Kanıt A Semptom giderici olarak ilk seçenek ilaç kısa etkili beta-2 agonistlerdir.Formoterol’ün semptom giderici olarak kullanılması için yeterli kanıt yoktur 4.Yavaş salınan Teofilin 5.Kromonlar KRONİK TEDAVİ KONTROL EDİCİİLAÇLAR
Inhaler steroidler • Budesonid • Fluticasone • Beclomethasone • 2.LT reseptör antagonistleri • Montelukast • Zafirlukast • 3.Uzun etkili 2-agonistler • Formoterol • Salmeterol 7 4.Yavaş salınan Teofilin 5.Kromonlar KRONİK TEDAVİ KONTROL EDİCİİLAÇLAR
Semptom giderici Diğer kontrol ediciler İnhaler steroid Son 4 haftada hastaların kullandığı ilaçlar 80 70 60 50 40 30 20 10 0 % %61 %36 %14 AIRET
İNHALER STEROİDLERİN ASTIM KONTROLÜNDEKİ ROLLERİ • Semptom skoru • Solunum fonksiyonları • Bronş hiperreaktivitesi • Yaşam kalitesi • Atak sayısı ve ağırlığı • Hospitalizasyon • Mortalite • Doğal seyir ? Kanıt A
2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0 5 4 3 2 1 0 Yüz milyon doz Astım mortalitesi 100.000 de 1973 75 77 79 81 83 85 87 89 91 93 Yıl 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0 Suissa S N Engl J Med 2000:343;332 Suissa S J Clin Epidemiol 1997:50;1079 Astım ölüm oranı 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yıllık inhaler steroid kullanımı (kutu) İNHALER STEROİDLERİN ASTIM MORTALİTESİNE ETKİSİ • Suissa S Thorax 2002;57:880 • İnhaler steroidlerin düzenli • kullanılması astım nedeniyle • Hastane yatışında %31 • Mükerrer yatışlarda %39 azalmaya neden oluyor
50 40 30 20 10 0 140 120 100 80 60 40 20 0 Erken inhaler steroid Geç inhaler steroid PEF (L/dk) PEF de değişme (L/dk) Birinci hafta Altıncı hafta Onikinci ay Sabah Akşam Sabah Akşam Sabah Akşam <6 ay 6-12 ay 1-2 yıl 2-5 yıl 5-10 yıl >10 yıl Tedavi öncesi astım semptomlarının süresi Haahtela T N Engl J Med 1994; 331: 700 Selroos O Chest 1995: 108; 1228 ERKEN BAŞLANAN İNHALER STEROİDLERİN ASTIMIN DOĞAL SEYRİNE ETKİSİ
Hasta özellikleri: • Astım tanısı yeni konmuş, 5-66 yaş • grubunda 7200 hafif persistan astımlı hasta • İki yıldan daha kısa süreli semptomu olması ve daha • önce inhaler steroid kullanmamış olması • çalışmaya almak için ön koşul Early intervention with budesonide in mild persistent asthma: a randomised, double-blind trial (START) Romain Pauwels, Soren Pedersen, William Busse, Wan Tan, Yu-Zhi Chen Lancet2003:361;1071-1076 Amaç: • Erken başlanan inhaler steroidin • Ağır atak riskine • İrreversibl SFT değişikliklerine etkisini araştırmak • (Hastalığın prognozu)
Kullandığı tedavi + Budesonid (200 ve 400 g) Kullandığı tedavi + Plasebo YIL 0 1 2 3 4 5 Çalışma Protokolü Çift kör, randomize plasebo kontrollü
SONUÇLAR Üç yıllık tedavi sonrası Pauwels R, Lancet2003:361;1071-1076