http://web.deu.edu.tr/gundem21/index.html

1. AVRUPA BİRLİĞİ KRİTERLERİNDE BÜTÜNLEŞİK ÇEVRE(HAZİRAN 2004 KENT KONSEYİ SUNUŞU)Pınar Tuba Çakıter Rabia RahimbayevaAyşe ÖzdemirDEÜ Kamu Yönetimi Bölümü Yüksek Lisans ProgramıDanışman: Prof. Dr. Zerrin TOPRAK http://web.deu.edu.tr/gundem21/index.html

2. Çevre Kirliliği, Küreselleşen ekonomi, hızla gelişen teknoloji vb. nedenlerden dolayı insanların ihtiyaçlarını karşılamak her geçen gün daha zor hale gelmektedir. • Uzmanlar disiplinler arası çalışarak, söz konusu sorunlara çözüm üretmeye çalışmaktadır. • Disiplinler arası çalışma beraberinde ekip çalışmasını da getirmektedir. • Ekip çalışması aynı konuya farklı bakış açıları kazandırdığında çözüme giden yolu daha da kısaltmaktadır.

3. Avrupa Birliğinde uzmanlar işbirliği yöntemini uzun zamandır uygulamaktadır. • Bu nedenle AB mevzuatında ekip çalışmaları/işbirliğinin yansımalarını rahatlıkla görebilmekteyiz. • Çevre, Sağlık, Eğitim, Ekonomi gibi yönetimin çeşitli alanlarında düzenlemeler bütünleşik değerlendirmeye alınmaktadır.

4. AB Mevzuatında Yer Alan Sözleşmeler: • Avrupa Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarının Korunması Sözleşmesi (Bern, 19 Eylül 1979),TR/RG, 1984 • Avrupa Mimari Mirasını Koruma Sözleşmesi (Granada, 3 Ekim 1985), TR/RG, 1989, • Avrupa Arkeolojik Mirasının Korunması Sözleşmesi (gözden geçirilmiş) (Valetta, 16 Ocak 1992), • Avrupa Sınır Ötesi İşbirliği Sözleşmesi (Madrid, 21 Mayıs 1980) ve ek protokolleri, TR/RG, 2000, • Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı (Strasbourg 15 Ekim 1985), TR/RG, 1992 • Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi (Rio, 5 Haziran 1992), TR/RG, 1996 • Çevresel Konularda Bilgiye Erişim, Karar Verme Sürecinde Halkın Katılımı ve Yargıya Başvuru Sözleşmesi (Aarhus, 25 Haziran 1998) . . . . .

5. ROMA ANTLAŞMASI (1957) Çevre; TAS nin 25. maddesiyle Antlaşmaya 130 R., 130 S, 130 T. maddelerini kapsayan XVI. Başlık Olarak Eklenmiştir (1 Temmuz 1987) M. 130: Çevre Konusunda Topluluk Girişimi: Çevrenin kalitesini korumayı, aynen muhafaza etmeyi ve daha iyileştirmeyi, kişilerin sağlığını korumayı, doğal kaynakların dikkatli ve akılcı kullanımını, dünya bütünü ve bölgesel olarak uluslararası seviyede çevre sorunlarını daha çözümleyici olmayı amaçlar.

6. Önleyici Girişim: Çevreye verilecek zararların kaynağa öncelik verilerek düzeltilmesi ve kirleten öder ilkeleri üzerine kurulmuştur. Çevre korunması konusundaki gerekler, Topluluğun öteki politikalarıyla bir bütünlük halindedir.

7. STOCKHOLM KONFERANSI (1972) Stockholm Deklarasyonu, “çevre hakkı” konusunda uluslar arası düzeydeki ilk ve en önemli belge olma niteliğini taşımaktadır. Konferans’ta kabul gören “sağlıklı ve insan onuruna yaraşır bir çevrede yaşama” ilkesi ile çevre hakkı(1972), sağlık hakkından bağımsız bir şekilde ele alınmıştır.

8. HELSİNKİ NİHAİ SENEDİ 1975 yılında Helsinki’de yapılan zirvede, çevre konusunun ekonomi, bilim ve teknoloji alanlarıyla işbirliği yapılarak ele alınması kararlaştırılmıştır. Ayrıca, bir ülkenin kendi sınırları içerisinde sürdürdüğü faaliyetin diğer ülkeleri de etkileyeceği anlaşılarak, ülkeler arasında da işbirliğin yapılmasının önemi vurgulanmıştır.

9. Bugünün ve geleceğin kuşaklarının çıkarları için çevrenin korunması ve iyileştirilmesi, ülkelerin ekonomik kalkınmaları için önemli olduğundan birçok çevre sorununun, özellikle Avrupa'da, yalnız sıkı bir uluslararası işbirliği yolu ile etkili bir biçimde çözümlenebileceği açıklanmıştır.

10. YENİ BİR AVRUPA İÇİN PARİS ŞARTI (1990) • “… Çevre sorunlarının acil olarak üstesinden gelinmesi gereğini ve bu alanda tek tek ve birlikte çaba gösterilmesinin taşıyacağı önemin farkındayız. • Hava, su ve toprakta sağlam bir ekolojik dengenin yeniden tesisi ve sürdürülebilmesi için çevremizi korumak ve geliştirmek maksadıyla çabalarımızı yoğunlaştırmayı taahhüt ederiz…”

11. KOPENHAG KRİTERLERİ (1993) AB katılım sürecinde, adaylık için başvuruda bulunan ülkelerin tam üyeliğe kabul edilmeden önce karşılaması gereken kriterlerdir. • “Topluluğun tarım, iletişim ve bilgi teknolojileri, çevre, ulaşım, enerji, taşımacılık, tüketici hakları, adalet ve içişleri, işgücü ve sosyal haklar, eğitim ve gençlik, vergilendirme, istatistik, bölgesel politikalar, genel dış ve güvenlik politikası gibi alanlardaki her türlü düzenlemesine uyum sağlanması.”

12. AARHUS SÖZLEŞMESİ (2001)(çevresel bilgiye erişme hakkı) Çevre Konusunda Sözleşmenin Amacı: • Sözleşme, herkesin çevreyle ilgili bilgilere ulaşma, • Çevre ile ilgili konularda karar alma sürecine katılma, • Yargı yoluna başvurma hakkının güvence altına alınması. Bu amaca ulaşmak için taraf devletler, çevre ile ilgili verileri derleme ve bu verileri dileyen herkese sunmakla yükümlüdür.

13. 2004 yılı Nisan ayı itibariyle yürürlüğe giren “Bilgiye Erişme Hakkı Kanunu” çevresel bilgiye erişmeye bir açılımdır.Ancak Aarhus Sözleşmesi’ni imzalamaya hazır olma anlamında yeterli değildir.Türkiye Aarhus Sözleşmesi’ni henüz imzalamamıştır.

14. AVRUPA GÜVENLİK ŞARTI (İstanbul-1999) Madde5: • Ağır ekonomik sorunlar ve sağlıksız çevre koşulları güvenliğimize ciddi etkiler yapabilir. • Ekonomi, bilim ve teknoloji ve çevre alanlarındaki işbirliği çok büyük önem arz etmektedir. Madde 31: • Çevresel tahribatın ve doğal kaynakların hızla tüketilmesinin güvenliğe yönelttiği riskler gibi, AGİT bölgesinde refah ve demokrasi ile güvenlik arasındaki bağlantı da daha gözle görünür bir hale gelmiştir. • Ekonomik bağımsızlık, sosyal adalet ve çevresel sorumluluk refah için vazgeçilmez unsurlardır.

15. AVRUPA DAĞLIK BÖLGELER ŞARTI (taslağı) • Dağlık bölgeler, sürdürülebilir kalkınma ilkelerine göre özel bir politika uygulanmasını gerektirir. Bu tür bir politikanın, tüm ekonomik, toplumsal, kültürel ve çevresel sorunları muhatap alması gereklidir. • İnsan kaynaklarının ve doğal kaynakların genel bir değerlendirilmesinin sonucu olarak çevreye saygı gösterilip, korunarak; ekonomik kalkınma ve doğal çevrenin korunması arasındaki genel tercih terkedilerek insan faaliyetleriyle çevresel gerekler arasında denge sağlanarak gerçekleştirilecektir.

16. AB’nin “TÜRKİYE 2003 YILI İLERLEME RAPORU” Başlık 22: Çevre • Çevre korumanın diğer politikalarla bütünleştirilmesi konusunda herhangi bir GELİŞMEGERÇEKLEŞMEMİŞTİR. • Genel olarak müktesebatın UYUMLAŞTIRILMASI DÜZEYİ BİRÇOK SEKTÖRDE DÜŞÜKTÜR. İlgili mevzuat , hava kalitesi, atık yönetimi, su kalitesi, doğanın korunması, endüstriyel kirlilik ve risk yönetimi, veri toplama sistemi olmak üzere Avrupa Çevre Ajansı’na üyelik koşulları yerine getirilmelidir.

17. Sonuç olarak • Çevre koruma ve kullanma dengesi, disiplinlerarası bir yaklaşım gerektirir • Çevresel konular bir bütündür ve konusu ne olursa olsun, demokratik kriterlerin aslını oluşturmaktadır • Avrupa mevzuatı bütünleşik bir şekilde ele alınmaktadır • Aslında doğal çevreye saygı duyan, insana ve diğer tüm değerlere de saygı duyar