ÇOCUK,ERGEN,KADIN VE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİ BİRİMİ

2. ÇOCUK,ERGEN,KADIN VE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİ BİRİMİ

3. AMAÇ: Anne ve bebek sağlığının korunması, desteklenmesi ve daha iyi seviyelere ulaştırılması ve bu kapsamda Şubemize ait programların yürütülmesinin sağlanması

4. 15-49 YAŞ KADIN İZLEMİ • 6 ayda bir, 15-49 yaş kadın grubuna ulaşılması tespitsiz gebe oranını azaltacaktır. • OCAK-HAZİRAN,TEMMUZ-ARALIK AYLARI OLMAK ÜZERE YILDA İKİ KEZ YAPILIR.

5. DOĞUM ÖNCESİ BAKIM YÖNETİM REHBERİ • Gebelik süresince, doğum sırasında ve sonrasında sağlık hizmetlerine erişilebilirlik, sağlık hizmetlerinden faydalanma, bu hizmetlerin kalitesi ve hizmet sunan sağlık kurumları arasında etkili ve etkin sevk sisteminin bulunması anne ve yenidoğan ölümlerini önlemede önemlidir. • Bu nedenle ortak kullanılan bu rehbere uyularak izlemlerin gerçekleştirilmesi büyük önem arz etmektedir.

6. GEBE İZLEMİ • “Doğum Öncesi Bakım Yönetim Rehberi” ve “Risk Değerlendirme Formu” kullanılarak gebe takipleri yapılmalı • En az “Nitelikli 4 Gebe İzlemi” yapılmalı • Risk durumuna ve/veya isteğe göre izlem sayısı artırılabilir

7. GEBE İZLEMİ • Tespit: İlk 14 hafta içinde • 18-24. haftalar (tercihen 20-22. haftalar) • 30-32. haftalar • 36-38. haftalar

9. Risk değerlendirme formu ilk tespitte düzenlenmeli, her gebe izleminde değerlendirme tekrarlanmalı ve risk tespit edilmesi durumunda Kadın Doğum Uzmanına yönlendirilmelidir.

10. İLK İZLEM (14.HAFTAYA KADAR) • Gebeliğin 14. haftasında veya ilk 14 hafta içerisinde, süresi 30 dakika olmalı • 1.ÖyküAlma(Kişisel bilgileri, Tıbbi öyküsü ,Obstetrik öykü ,Mevcut gebelik öyküsü) • 2. Fizik Muayene:(boy,kilo,tansiyon,Nabız,ÇKS alımı,ödem,varis,anemi kontrolü) • Fizik kontrollerinden sonra risk değerlendirme formundaki sorgulamaları yapınız. • Eğer sorulardan 1 tanesine Evet cevabı gelirse 2.basamağa yönlendiriniz!!!!!

11. 14 HAFTA TESTLER • 3.Laboratuvar Testleri : • İdrar Tahlili, Kan sayımı veya Hb-Hct Ölçümü, HBs Ag ,Kan grubu tayini(İlk izlemde gebenin ve eşinin kan grubuna Rh uygunsuzluğu açısından mutlaka bakınız!!! • 11-14 Hafta İkili Tarama Testi için yönlendirin.

12. GEBE DEMİR DESTEK PROGRAMI • Anemisi yok ise; gebeliğin 4. ayının başından (2. trimestır) itibaren gebelik süresince 6 ay ve doğum sonrası 3 ay olmak üzere toplam 9 ay demir desteği • Günlük 40-60 mg elementer demir verilmelidir. • Her 1 kutu demir preparatı (30 tabletlik kutular) • Sağlık Müdürlüğünden ücretsiz temin edin.

13. BAĞIŞIKLAMA VE DANIŞMANLIK • Tetanoz bağışıklaması 12. haftadan itibaren yapılabilir. Gebenin geç tespit edilebileceği düşünülürse 4.ayda veya ilk izleminde birinci dozun yapılması uygundur. Aşı takvimine uygun olarak diğer dozlar devam edilir. • Bilgilendirme Ve Danışmanlık: • Bir sonraki izlem tarihini 18-24. haftalar (tercihen 20-22.haftalar) olarak belirleyerek randevu kartına yazınız. • 16-18 Üçlü Tarama testi için bilgi ve yönlendirme yapınız.

14. İKİNCİ İZLEM (Gebeliğin 18-24. Hafta) • İlk izlemin ardından herhangi bir değişiklik olup olmadığını sorgulayınız. • İlk izlemden bu yana oluşan hastalık, kaza, yaralanma, hastaneye yatış varsa sorgulayınız. • İlk izlemden bu yana olan gebelik yakınmalarını sorgulayınız. • (Bulantı kusma, aşırı tükürük salgılanması, toprak vb. yeme, sık idrara çıkma, meme ağrısı, kabızlık, mide yanması, bacaklarda kramplar, nefes darlığı, çarpıntı, halsizlik vb...)

15. İKİNCİ İZLEM(18-24 Hafta) • İlk izlemden bu yana olan gebelik tehlike işaretlerine ait yakınmaları sorgulayınız. • (Vajinal kanama, kasılma nöbeti, baş ağrısı ile beraber görmede bulanıklık, yüksek ateş, karın ağrısı, solunum güçlüğü veya sık solunum, yüz parmak ve bacaklarda şişme, fetus hareketlerinin hissedilmemesi, günlük aktivitelerin gerçekleştirilememesi, suların gelmesi)

16. Sevk Edilecek Durumlar:  • Hemoglobinin 7 gr/dl ve altında olması • Kanama ve lekelenme olması • Preeklampsi belirtileri, hipertansiyon (140/90mmHg üzerinde olması, başlangıç tansiyonunun sistolik 30 veya diastolik 15 mmHg’dan daha fazla yükselmesi) ve/veya proteinüri olması • Uterus yüksekliği değerlendirildiğinde beklenen haftayla uyumlu olmaması (büyük veya küçük)

17. Gebenin fetus hareketlerini hissetmemesi veya el doppleri ile fetal kalp seslerinin duyulmaması • Gebeliğe eşlik eden sistemik hastalıkların varlığı (Kalp Hastalığı, Böbrek hastalığı, Diyabet, Astım, Tiroid Fonksiyon Bzk.luğu vb) • * Sevk edilen vakaların sevk edilen kuruluşa gidip gitmediği mutlaka takip edilmelidir. • Bilgiler Gebe Kartına ayrıntılı yazılacak

18. ÜÇÜNCÜ İZLEM(Gebeliğin30.32 Haftaları Arasında) • İkinci izlemden bu yana ortaya çıkan gebelik tehlike işaretlerine ait yakınmaları sorgulayınız. • (Vajinal kanama, konvülziyon, baş ağrısı ile beraber görmede bulanıklık, yüksek ateş, karın ağrısı, solunum güçlüğü veya sık solunum, yüz parmak ve bacaklarda şişme, fetus hareketlerinin hissedilmemesi, günlük aktivitelerin gerçekleştirilememesi, suyunun gelmesi) • Fetus hareketlerinin varlığını sorgulayınız.

19. İzlemlerini yapın (kilo,TA,ÇKS,lab tetkikleri vs) • Sevk edilecek durumları sorgulayın. • Gebelik yakınmaları ve bilgilendirme yapın • Danışmanlık Hizmeti Verin .(Özellikle Anne Sütü ve Emzirme )konusundan bahsedin. • Bir sonraki izlem tarihini 36-38. hafta olarak belirleyerek randevu kartına yazınız.

20. 4.İZLEM(Gebeliğin 36-38. haftaları Arasında) • Üçüncü izlemden bu yana ortaya çıkan gebelik yakınmalarını sorgulayınız. • (Karın ağrısı, kasılmalar, bulantı kusma, ptializm, pika, sık idrara çıkma, memede hassasiyet, kabızlık, mide yanması, bacaklarda kramplar, nefes darlığı, çarpıntı, halsizlik vb…) • Üçüncü izlemden bu yana ortaya çıkan gebelik tehlike işaretlerine ait yakınmaları sorgulayınız.

21. (Vajinal kanama, konvülziyon, baş ağrısı ile beraber görmede bulanıklık, yüksek ateş, karın ağrısı, solunum güçlüğü veya sık solunum, yüz parmak ve bacaklarda şişme, fetus hareketlerinin hissedilmemesi, kostovertebral açı hassasiyeti günlük aktivitelerin gerçekleştirilememesi, suların gelmesi) • Fetus hareketlerinin varlığını sorgulayınız.

22. DOĞUM • Doğum Acilleri Hakkında Bilgi Verin • Doğumu Nerede Yapacağı Hakkında Konuşun • Gerekirse Müdürlükle İrtibata Geçin • Doğumun Hastane Koşullarında Yapılmasını Sağlayın.

23. ELVERİŞSİZ HAVA VE YOL KOŞULLARINDA RİSK ALTINDAKİ GEBE FORMU • Amaç:Evde Doğumların Önlenmesi !!!! • Özellikle 36 haftadaki tüm gebelerle konuşulacak doğumu nerede yapacaklar planlama yapılacak. • Sosyal güvencesi olmaması nedeni ile EVDE doğum yapma riski olan gebelere Analık Hakkı konusunda bilgi verilecek. • Ulaşım zorlukları nedeni ile EVDE doğum yapma riski olan gebelere Konuk Evi hakkında bilgi verilecek. • Hastanede Doğumun Gerçekleşmesi Sağlanacak.

24. Doğum sonrası bakım • Doğum öncesi bakım kadar önem arz etmektedir. • “Doğum Sonrası Bakım Yönetim Rehber”i standartlarına göre yapılmalı

25. Doğum sonrası bakım aralıkları • Doğum sonrası ilk gün : 0-1. saatler (doğumhane takibi) • Doğum sonrası ilk gün : 1-6. saatler (servis takibi) • Doğum sonrası ilk gün : 6-24. saatler (servis takibi) • Doğum sonrası 2-5. günler (AH takibi) • Doğum sonrası 2. hafta (AH takibi) • Doğum sonrası 6. hafta (AH takibi)

26. Doğum Sonrası Tehlike İşaretleri: • Vajinal kanama: • Pıhtılı kanama, sürekli kan gelişi ya da renginin parlak kırmızıya dönüşmesi, Kanamanın azalmayarak artması • Konvülsiyon (nöbet) geçirme • Solunum güçlüğü ve hızlı solunum • Ciddi karın ağrısı • Ateş ,Kötü kokulu Akıntı,İdrar yaparken ağrı veya idrar kaçırma • Şiddetli baş ağrısı, bulanık görme • Memelerde ağrı, ısı artışı v.b  

27. 2-5 Günler • Doğum sonu taburcu olan lohusanın ilk bakımı doğumu takip eden 2.-5. günler arasında ev veya sağlık kuruluşu gerçekleştirilmelidir. • Annenin genel durumunu değerlendiriniz. • Anneye yakınmalarını sorunuz: Kanama, idrar problemleri, meme ve emzirme problemleri, depresyon , bacaklarda ağrı, şişlik ve ısı farkı vb. • Danışmanlık hizmeti veriniz. • Emzirme konusunda danışmanlık verilir. Bebeğin anne Sütü alması sağlanır.

28. 2.Hafta • Doğum sonu taburcu olan lohusanın ikinci bakımı doğumu takip eden15. gündeev veya sağlık kuruluşu gerçekleştirilmelidir. • Annenin Genel Durumu Değerlendirilir. • Kanama: Doğum sonrası ilk 2 gün kırmızı-vişne çürüğü renkte bir akıntı olağandır. 2-10 günler arası renk pembe-kahverengi hale döner. Lekelenme tarzında kanama doğumdan sonra özellikle emziren kadınlarda 6. haftaya kadar devam edebilir.

29. İdrar problemleri, Ağrı,Çarpıntı ve Nefes Darlığı,Bağırsak Faaliyetleri, Psikolojik durum değişikliklerini sorgula • Normal Doğum ise Epizyo yerini kontrol Et. • Sezaryen ise İnsizyon yerini kontrol et bilgi ver. • Emzirme,kişisel hijyen,aile planlaması vs.danışmanlık ver.

30. 6. HAFTA • Her ne kadar lohusanın bu bakımının klasik olarak doğumu takip eden 6. haftada yapılması önerilse de, doğum sonu 4–8. haftalar arasında yapılabilir. • Kanama kontrolu ve diğer şikayetlere yönelik danışmanlık yapılır. • Aile Planlaması Yöntemi uygulanır.

31. Bebek izlemi • “Bebek ve Çocuk İzlem Protokolü”ne göre izlemler yapılmalı

32. Bebek ve çocuk izlem aralıkları • Yenidoğmuş bebeğin izlenmesi • İlk 48 saat izlemi • 15. gün • 41. gün • 2. 3. ve 4. ay • 6. 9. ve 12. ay izlemleri • 13-36 ay izlemleri (6 ayda bir) • 4-6 yaş izlemleri (yılda 1 kez)

33. 48 SAAT İZLEMİ • Bebeğe Sistemik Muayene(Göbek Muayenesi,Baş Çevresi,Boy;Kilo,Vücut Isısı,Gelişimsel Kalça displazisi yönünden değerlendir problem var ise USG yönlendirme,Üreme organları muayene edin) • Yenidoğan İşitme Taraması Yapıldı mı sorgula yapılmadı ise Yapılmasını sağla. • Ücretsiz D Vit Veriniz. • Aile Planlaması yöntemleri hakkında danışmalık ver

34. D Vit. YETERSİZLİĞİNİN ÖNLENMESİ ve KEMİK SAĞLIĞININ PROJESİ • Her bebeğe 15 günlükten itibaren 400 Ü/gün D Vit. 1 yıl süre ile verilmeli • Günde 3 damla1 yaşına kadar devam edilir. • Yan etkiler nedeniyle doz aşılmaması konusunda aileler bilgilendirilmeli !!! • Bir şişe yaklaşık 3 ay yeterli gelmektedir.

35. 15-41.Gün ve 2.AY İZLEMLERİ Bebeğe Sistemik Muayene(Baş Çevresi,Boy;Kilo,Vücut Isısı,Gelişimsel Kalça displazisi yönünden değerlendir problem var ise USG yönlendirme,Üreme organları muayene edin,) Anneye Danışmanlık Verin(Emzirme,Gaz Çıkarma Vs.) Aile planlaması yönteminde kararını sorgula ve uygulama için uygun zamanı tesbit ederek randevu ver Aşıları Kontrol Et

36. KİLO ÖLÇÜMÜ • Zamanında doğan bebekler ortalama 3300 gr (2500- 4000 gr) ağırlığındadır. • Erkek bebeklerin doğum ağırlığı kızlardan 150-200 gr daha fazladır. • Doğum ağırlığı 2500 gr altında olan yenidoğanlara düşük doğum ağırlıklı bebek denir, • 4000 gr üstünde olması ise annede şeker hastalığını düşündürür.

37. BOY ÖLÇÜMÜ • Yenidoğanın boyu sırt üstü yatar pozisyonda iken ölçülür • Boy ölçümü için bir kenarında mezurası olan ve bebeğin ayak tabanına dayanacak hareketli bir bölümü bulunan özel ölçüm masası kullanılır. Bebek, başı boy ölçüm masasının sabit ucuna değecek şekilde tutulur ve dizleri bastırılarak baş-topuk uzunluğu ölçülür. • Yenidoğan fleksiyon pozisyonunda olduğu için boy ölçülürken tamamen düz tutulması önemlidir.

39. BAŞ ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ • Zamanında doğan bir bebeğin baş çevresi 33-37 cm(ortalama 35 cm) olup, sıklıkla göğüs çevresinden 2 cm daha büyüktür. • Baş çevresi için oksipito-frontal çevre ölçülür. Esnek olmayan bir şerit mezura, bebeğin başın arkasında oksipital kemiğin en çıkıntılı yerinden, yanda kulaklar üzerinden ve önde kaşların üzerinden geçirilerek ölçüm yapılır. • Baş çevresi 37 cm’ den büyük, 33 cm’ den küçük olan yenidoğanın nörolojik yönden incelenmesi gerekir.

41. Göğüs çevresini ölçün • Yenidoğanın göğüs gelişimini ve akciğerleri değerlendirmek amacıyla göğüs çevresinin ölçülmesi önemlidir. • Yenidoğanda baş ve göğüs çevresi hemen hemen birbirine eşittir ya da baş çevresinden 2 cm azdır. • Yenidoğanda göğüs çevresi ortalama 33 cm’dir. • Göğüs çevresi bebek sırt üstü yatarken, mezura arkada skapula kemiklerinin alt ucundan, önde meme çizgisinden geçirerek ölçülür. • Göğüs çevresinin küçük kalmasının en sık nedenlerinden birisi D vitamini eksikliğidir.

42. 3-4 Ay • Sistematik muayene • Anneye danışmanlık verilmelidir.(giysiler,ev kazaları vs) • D-vit kullanımı sorgulanmalı • Bebeğin işitmesini kontrol edin, • Bebeğin görmesini değerlendirin, • Baş ve boyun muayenesini yapın,

43. Reflekslerini kontrol edin, • Fizik muayene bulgularınızı çocuk istismarı yönünden de değerlendirin. • Her izlemde yapılacağı gibi emzirme, emzik ve biberon kullanmama, gaz çıkarma ,bebek hijyeni , bebeğin giysileri ve kazalardan korunma vb.konularda anneye eğitim verin • Boy,baş,kilo ve göğüs çevresi ölçümleri her izlemde tekrar yapılmalı • Anemi yönünden değerlendir. 4.ayından itibaren ücretsiz demir desteğine başlanmalı 12. aya kadar devam edilmelidir

44. DEMİR GİBİ TÜRKİYE • Anemi: Hb < 11g/dl ve Htc < %33 olmasıdır

45. Demir proflaksisi Bebek 4 aylık olduğunda; • 10 mg/gün dozla ve günde bir kez proflaksi amacıyla Fe başlanmalı • 12. aya kadar devam edilmelidir

46. Demir Proflaksisi Dikkat Edilecek Noktalar • 10 mg proflaksi dozu için; 9 damla/günolacak, • 1 şişe; 90 gün kullanım için yeterli • 4. Ayında proflaksisi başlanan bebeğe • 7. ayında yeni şişe, • 10. Ayında tekrar yeni şişe verilecek

47. 6-9-12 Ay • Sistematik Muayene • Dişler çıkmaya başlar • Ek gıdaya 6.aydan itibaren bardak ve kaşıkla başlanacak • Ve anneye eğitim verilecek

48. 13-36 Ay (6 ayda Bir) • Sistematik Muayene • Danışmanlık Hizmetleri(Ek gıdalarla birlikte Emzirme Gibi.) • 3 yaşında çocuğun kan basıncını ölçün • 3 yaşında görme keskinliği muayenesi yapın • Çocuğun dil ve motor gelişimini değerlendirin. • Uygun zamanda tuvalet eğitimi başlanmalı • İyotlu tuz kullanımı sağlanmalı

49. 4-6 Yaş Arası(yılda 1 Kez) • Sistematik Muayene • Anneye eğitim

50. ANNE ve BEBEK ÖLÜMLERİ • BEBEK ÖLÜMÜ NEDİR: • Doğumdan sonraki 365 gün içinde tüm nedenlerle meydana gelen ölümler . 22 hafta veya 500 gr üzerinde doğup ölen tüm bebekler bebek ölümü kabul edilir. • ANNE ÖLÜMÜ NEDİR:Ölüm nedenine bakılmaksızı gebelik ,doğum,doğum sonrası 42 günlük süreçte meydana gelen kadın ölümlerine denir. • Geç Anne Ölümü ; Doğumdan veya isteyerek ve kendiliğinden düşüklerden sonra 42. gün ile 1 yıla kadar olan zaman diliminde doğrudan veya dolaylı nedenlerden dolayı meydana gelen ölümlere denir.