حقوق ممتاز دریایی

2. حقوق ممتاز دریایی استاد محترم:جناب دکتر فیضی ارائه:مرتضی قهرمانی،قاسم شجاعی بهار91

3. رئوس مطالب مقدمه تعریف حقوق ممتاز دریایی ویژگی و ماهیت حقوق ممتاز دریایی حقوق ممتازه در کنوانسیون های بین المللی و قانون ایران شمار حقوق ممتازه دریایی(حقوق ممتاز دریایی در قانون ایران) تقدم حقوق ممتاز نسبت به یکدیگر شمول حقوق ممتازه دریایی تشریفات اجرای حقوق ممتازه دریایی مرور زمان اجرای حقوق ممتاز دریایی

4. مقدمه: حقوقی که از آن به عنوان حقوق ممتازه دریایی یاد میشود،حقوقی است که در زمینه حمل ونقل دریایی کالا در رابطه کشتی با اشخاص و اموال مرتبط با آن پیش می آید.عواملی که باعث بوجودآمدن این چنین حقوقی میشوند متنوع هستند،این زمینه هاعبارتنداز:انعقاد قرارداد یا صدمه و خساراتی که از جانب کشتی به اشخاص و اموال مرتبط با آن پیش می آید.

5. تعریف حقوق ممتازه دریایی: اولین بار قاضی جوزف استوری(حق عینی دریایی)را درقضیه به نام نستور به کار برد:حق ممتاز دریایی حق عینی است که حق اقدام علیه شی را تاسیس میکند. همچنین در قضیه کشتی ریپون سیتی تعریفی که ارائه شده است عبارت است از: ((حق عینی ممتاز دریایی عبارت است از طلب ممتاز علیه شی در قبال خدمتی که برای آن انجام شده یا زیانی که به سبب آن بوجودآمده است و این طلب ممتاز با اقامه دعوی قابل اجراست.این حق که برای فرد ایجاد می شود،علیه شی متعلق به دیگری است و دارنده آن با انتقال شی به دیگری،از حق خود محروم نخواهد شد.

6. اعطای نفع مالکانه قابلیت استناد حق تعقیب و تقدم ویژگی حقوق ممتاز دریایی: 1)حقوق ممتازه دریایی نوعی از حقوق عینی است نسبت به کشتی 2)طبکار حقوق ممتازه میتواند کشتی را توقیف کند 3)تغییرمالکیت کشتی به هیچ وجه در حقوق عینی تاثیر نخواهد داشت ماهیت حقوق ممتاز دریایی:

7. حقوق ممتازه در قوانین ایران: پذیرفتن موارد پنچگانه مصرح در ماده 2کنوانسیون بین المللی بروکسل1926با حفظ صدر آن.از مواد29تا41 حقوق ممتاز در قوانین بین المللی: • کنوانسیون های بین المللی یکنواخت کردن برخی از مقررات مربوط به حقوق ممتاز و رهن دریایی(1926 و 1967) • کنوانسیون مربوط به ثبت حقوق بر کشتی در دست ساخت(1967) • کنوانسیون مربوط به حقوق ممتاز و رهن دریایی(1993) از 4 مورد،فقط کنوانسیون 1926 تصویب شده و بقیه قدرت اجرایی ندارند.

8. برخی از اهداف کنوانسیون بروکسل1926 • پیش بینی لیستی از دعاوی مربوط به مطالبه حقوق ممتازه دریایی • مقدم دانستن دعاوی حقوق ممتازه بر رهن دریایی و رهن بر سایر دعاوی • هم عرض ندانستن دعاوی مربوط به حقوق ممتازه و قائل شدن به اصل تقدم میان آنها • قابل اجرا دانستن دعاوی حقوق ممتازه علیه صاحبان بعدی کشتی و نیز علیه کشتی، مستقل از شخصیت مالک آن

9. شمار حقوق ممتازه در یایی(حقوق ممتاز دریایی در قانون ایران) بند1ماده29:هزینه های دادرسی ومخارجی که برای حفظ منافع مشترک طلبکاران به منظور حفاظت کشتی یا فروش آن و تقسیم حاصل فروش به عمل آمده و همچنین حقوق و عوارض بندری که بر طبق فهرست سازمان بنادر و کشتیرانی قانونا باید پرداخت گرددوسایرحقوق وعوارض عمومی مشابه وهمچنین هزینه حفاظت کشتی پس از ورود به آخرین بندر بند2ماده29:مطالبات ناشی از قرارداد استخدام فرمانده،ملوانان و سایر کارکنان کشتی بند3ماده29:اجرت و هرگونه پرداخت مربوط به نجات و کمک در دریا و آن قسمت از خسارات مشترک دریایی که بر عهده کشتی است

10. بند4ماده29:خسارات ناشی از تصادم و سایر سوانح کشتیرانی همچنین خسارات وارده به تاسیسات بندری و کارکاههای تعمیر کشتی و راه های آبی قابل کشتیرانی و خسارات ناشی ازصدمات بدنی وارد شده به مسافرین و کارکنان کشتی و خسارات فقدان یا آسیب دیدن کالای کشتی و اثاث مسافرین بند5ماده29:مطالبات ناشی از قراردادها و عملیاتی که فرمانده در خارج از بندر پایگاه بر طیق اختیارات قانونی خود برای تامین احتیاجات واقعی از نظر حفظ کشتی یا امکان ادامه سفر انجام میدهد خواه فرمانده مالک کشتی باشدیا نباشد اشخاصی که احتیاجات مذکور در این بند را فراهم مینمایندهرگاه اطلاع داشته باشند و یا بتوانندبا توجه و دقت معمولی اطلاع حاصل کنند که فرمانده مجاز در اقدامات مزبور نبوده مطالبات آنها از حقوق ممتاز محسوب نخواهدشد. طبق م89( فصل ششم) فرمانده می تواند برای تهیه وجوه ضروری برای تعمیر کشتی؛ کشتی، کرایه باربری و یا بار آن را به وثیقه گذارد. این موارد می تواند از مصادیق بند5 م29 باشد

11. حقوق ممتازه سازمان بنادر و کشتیرانی در مورد هزینه انتقال بقایای کشتی(م 37) این مورد با توجه به بند2 مقاوله نامه منضم به کنوانسیون، در راستای وظایف و اختیارات سازمان بنادر(ماده18 آئین نامه بندرها)، اضافه شده و طبق م 37 ق.دریایی در آخرین مرحله مطالبات حقوق ممتازه قرار می گیرد. تقدم حقوق ممتازه نسبت به یکدیگر ماده36:حق تقدم مطالبات مطالبات مختلف مربوط به یک واقعه همزمان فرض می شود.مطالبات ممتاز ناشی از آخرین سفر مقدم بر مطالبات سفرهای قبلی است ولی مطالبات ناشی از یک قرارداد استخدامی که برای چندین سفرمنعقدشده باشد با مطالبات مربوط به آخرین سفر ازحیث امتیاز مساوی خواهدبود.مطالبات مذکور در بندهای ماده29در یک ردیف هستنددارای حقوق ممتاز متساوی می باشندو در صورت عدم کفایت برای تادیه وجوه مطالبات به نسبت طلب بین بستانکاران تقسیم خواهدشد.مواردمندرج در هر یک از بندهای3و5ماده29به ترتیب عکس تاریخ ایجاد پرداخت خواهد شد.

12. نکات موجود در ماده36 • هم زمانی مطالبات مختلف مربوط به یک واقعه • تقدم مطالبات ممتاز آخرین سفر بر مطالبات ممتاز سفرهای قبلی (استثناء:مطالبات فرمانده،ملوانان و کارکنان کشتی) • ترتیب طولی در مطالبات مندرج در بندهای م29 • هم عرض بودن مطالبات مذکور در هر یک از بندهای م29 به استتثنای بندهای 3و5 ترتیب تاریخ تأخر در پرداخت مطالبات مندرج در بندهای 3و5

13. شمول حقوق ممتاز دریایی: صدر ماده29قانون دریایی ایران و ماده2کنوانسیون 1926 موارد شمول حقوق ممتازه را بیان کرده است. شمول حقوق ممتازه طبق کنوانسیون1926 1)کشتی:به عموم کشتی ها اطلاق می شود ازجمله باربری،مسافربری،گردشگری.....با هرمیزان ظرفیت و با هر درجه ای 2)کرایه حمل:وجوهی که بابت حمل بار در همان سفرپرداخت شود تا مادامیکه این وجوه در تصرف مالک قرار نگیرد. 3)ملحقات کشتی:غرامت قابل مطالبه به مالک بابت خسارت مادی وارد به کشتی،سهم مالک کشتی بابت خسارات مشترک دریایی 4)ملحقات کرایه حمل:غرامتی است که بابت ضرر و زیان مربوط به از دست دادن کرایه حمل به کشتی تعلق میگیرد

14. تشریفات اجرای حقوق ممتازه: اجرای این حقوق مستلزم اقامه دعوی نزد دادگاه است. قانون ایران مواد32و33 خود را به اجرای حقوق ممتازه اختصاص داده است. رای دادگاه به جز در مورد فروش کشتی قطعی است. صاحبان حقوق ممتازه در قانون دریایی ایران همانند طلبکار عادی محسوب میشوند.

15. مرور زمان حقوق ممتازه دریایی: در قانون دریایی ایران ماده 39 و درکنوانسیون1926 بروکسل ماده9 به مسئله مرور زمان پرداخته است. مدت مرور زمان یکساله است البته در خصوص تهیه مایحتاج کشتی مرور زمان6ماهه است. در مورد نجات و کمک در دریا مدت مرور زمان 2ساله است.

16. شروع مدت مرور زمان ها: 1)در مورد حق الزحمه مربوط به نجات و کمک در دریا.(از روزی که عملیات خاتمه یافته است) 2)در مورد خسارات ناشی از تصادم و سایر سوانح و آسیب جانی.(از روزی که خسارت وارد شده) 3)در مورد فقدان یا خسارات محموله و اثاث(از روزی که محموله ها و اثاث تحویل داده شده است یا میبایستی تحویل داده میشد.

17. فهرست منابع: • امید، هوشنگ، حقوق دریایی، جلد اول، مدرسه عالی بیمه ایران، خرداد 1353 • ایوامی، هاردی، حقوق دریایی: حقوق حمل و نقل دریایی کالا،(ترجمه دکتر منصور پورنوری)، تهران، مهد حقوق، 1384 • بوآیه، آلبر، حقوق دریایی، (ترجمه دکتر حسینقلی حسینی نژاد)، 1379 • مافی، همایون، مجموعه قوانین و مقررات دریایی، تهران، بهنامی،1387 • پورنوری، منصور، حقوق دریائی در دادگاه دریائی، مهد حقوق، 1383 • نجفی اسفاد، مرتضی، حقوق دریایی، تهران، سمت،1387