Afsluiting Hedendaagse sociologische theorieën HEDENDAAGSE NEDERLANDSE SOCIOLOGEN EN HEDENDAAGSE INTERNATIONALE SOCIOL

1. Afsluiting Hedendaagse sociologische theorieën HEDENDAAGSE NEDERLANDSE SOCIOLOGEN EN HEDENDAAGSE INTERNATIONALE SOCIOLOGEN Wout Ultee 17-1-2008

2. TWEE BELANGRIJKE SCHOLEN IN DE NEDELANDSE SOCIOLOGIE DE AMSTERDAMSE SCHOOL OFWEL DE FIGURATIESOCIOLOGIE DIE ZICH VAST LEGDE OP VRAGEN OVER ONTWIKKELINGEN OP LANGE TERMIJN EN HYPOTHESEN OVER DE INDAMMING VAN NEGATIEVE EXTERNE EFFECTEN BIJ BEPAALDE FIGURATIES EN HET ICS OFWEL DE VERKLARENDE OF TOETSENDE SOCIOLOGIE DIE THEORETISCH PLURALISTISCH IS EN UITGAAT VAN EEN SOCIOLOGIE DIE MEERDERE OVERKOEPELENDE VRAGEN KENT

3. VERDER IN DE NEDERLANDSE SOCIOLOGIE TWEE BETREKKELIJKE EENLINGEN LAMMERS, ALS RESTANT VAN DE MODERNE SOCIOLOGIE UIT DE JAREN VIJFTIG - ZESTIG VOORAFGAAND AAN DE VERKLARENDE SOCIOLOGIE EN DE FIGURATIESOCIOLOGIE, DIE ZICH RICHT OP VRAGEN OVER ORGANISATIES EN DE HYPOTHESE DAT NAAKTE MACHT ALS ORGANISATIEMIDDEL NIET EFFECTIEF EN EFFICIËNT IS EN GEZAG BIJDRAAGT AAN EFFECTIVITEIT EN EFFICIËNCY EN ENGBERSEN VAN EEN GENERATIE NA DE AMSTERDAMSE SCHOOL EN DE TOETSENDE SOCIOLOGIE DIE ZICH RICHT OP BELEIDSVRAGEN OVER GROOTSTEDELIJKE PROBLEMATIEK, MET NAME VRAGEN OVER DE ONBEDOELDE EFFECTEN VAN BELEID

4. DE BUITENLANDSE SOCIOLOOG ACHTER DE NEDERLANDSE FIGURATIESOCIOLOGIE: DE DUITS-ENGELSE SOCIOLOOG NORBERT ELIAS, INMIDDELS OVERLEDEN MET EEN BOEK UIT 1939 DE BUITENLANDSE SOCIOLOGEN ACHTER DE TOETSENDE SOCIOLOGIE: DE FRANSE SOCIOLOOG RAYMOND BOUDON WAT BETREFT DE THEORETISCHE IDEE ACHTER ZIJN VERKLARINGEN VAN ONDERWIJSONGELIJKHEID UIT 1974 DE INMIDDELS OVERLEDEN AMERIKAANSE SOCIOLOOG JAMES COLEMAN EN ZIJN BOEK FOUNDATIONS OF SOCIAL THEORY UIT 1990

5. DE BELANGRIJKSTE FRANSE SOCIOLOGEN VAN DIT OGENBLIK: PIERRE BOURDIEU IS ENKELE JAREN GELEDEN GESTORVEN, ER IS IN DE INTERNATIONALE WERELD GEEN DUIDELIJKE FRANSE OPVOLGER MOOI FRANS ONDERZOEK NAAR TRENDS IN SOCIALE MOBILITEIT VERRICHT DOOR LOUIS-ANDRÉ LE VALLET MOOI FRANS ONDERZOEK NAAR DE GEVOLGEN VAN ONREGELMATIGE WERTTIJDEN VAN OUDERS OP DE AANDACHT DIE ZE VOOR HUN KINDEREN DOORBRENGEN DOOR LAURENT LESNARD

6. VRAGEN NAAR SOCIALE MOBILITEIT EN ONDERWIJSONGELIJKHEID ZIJN INMIDDELS LANDENVERGELIJKENDE VRAGEN GEWORDEN EEN DERGELIJKE VRAAGVERSCHUIVING DEED ZICH HET EERST VOOR IN DE STRATIFICATIESOCIOLOGIE EEN DERGELIJKE VERSCHUIVING DOET ZICH NU OOK VOOR IN DE GODSDIENSTSOCIOLOGIE DOOR TOEDOEN VAN DE AMERIKAAN RONALD INGLEHARFT EN DE BRITSE GRACE DAVIE

7. DE BELANGRIJKSTE DUITSE SOCIOLOGEN VAN DIT OGENBLIK ULRICH BECK DIE HET BEGRIP, BETER DE TERM, RISICOMAATSCHAPPIJ MUNTTE WALTER MÜLLER MET DE VRAAG NAAR TRENDS IN ONDERWIJSONGELIJKHEID REINHARD POLLAK MET DE VRAAG IN HOEVERRE TOEGENOMEN VADER-ZOON MOBILITEIT IN JAARTABELLEN EEN GEVOLG IS VAN GENERATIEVERVANGING OF EEN ALGEHEEL LOSSER WORDEN VAN DE SAMENHANG TUSSEN BEROEP VADER EN BEROEP ZOON KARL-ULRICH MAYER EN HANS-PETER BLOSSFELD DIE VRAGEN OVER TWEE-MOMENT MOBILTEIT ACHTERHAALD ACHTEN EN VRAGEN OVER LOOPBAANGEBEURTENISSEN EN LOOPBAANONTWIKKELINGEN VERKIEZEN

8. DE BELANGRIJKSTE BRITSE SOCIOLOGEN VAN DIT OGENBLIK ANTHONY GIDDENS DIE EEN LEERBOEK ZONDER CUMULATIE SCHREEF, DE KLASSIEKEN VAN DE SOCIOLOGIE ONTTROONDE DOOR TE ZEGGEN DAT HUN THEORIEËN OP VOORBIJE TIJDEN SLAAN ZELF BEWEERDE DAT MODERNITEIT TOT EEN TRANSFORMATIE VAN INTIMITEIT LEIDDE EN ZICH AAN DE LABOUR PARTIJ VERKOCHT DOOR EEN DERDE WEG TUSSEN STAAT EN MARKT TE PREDIKEN: DE GEMEENSCHAP ZYGMUNT BOUMAN DIE BEWEERDE DAT DE HOLOCAUST NIET HAAKS OP MODERNITEIT STAAT MAAR ER EEN BIJNA LOGISCH GEVOLG VAN IS

9. DE BELANGRIJKSTE BRITSE SOCIOLOGEN VAN DIT OGENBLIK JOHN GOLDTHORPE, ANTHONY HEATH EN RICHARD BREEN VAN NUFFIELD COLLEGE IN OXFORD DIE ZICH RICHTEN OP DE NA-OORLOGSE TREND IN VADER-ZOON MOBILITEIT, ONDERWIJSONGELIJKHEID EN KLASSENGEBONDEN STEMGEDRAG ZIJ ONWIKKELDEN EEN SCHEMA OM BEROEPEN TOT KLASSEN SAMEN TE NEMEN, DAT ALGEMEEN INGANG HEEFT GEVONDEN HUN ONDERZOEK IS ‘JAN-KLAASSEN EN KATRIJN POPPENSPEL’: IEDERE HYPOTHESE WORDT VERWORPEN, VOORAL DE THESE DAT DE SAMENLEVING MERITOCRATISCHER WORDT MAAR EIGEN HYPOTHESEN ZIJN ER NIET OF HET MOET DE WEINIGZEGGENDE HYPOTHESE ZIJN DAT FLUCTUATIES TRENDLOOS ZIJN

10. DE BELANGRIJKSTE SOCIOLOGEN UIT ANDERE EUROPESE LANDEN KORPI EN PALME UIT ZWEDEN MET DE HYPOTHESE DAT EEN STAAT HAAR BURGERS MEER VERZORGT BIJ EEN STERKERE SOCIAAL-DEMOCRATISCHE PARTIJ EN EEN STERKERE VAKBOND EN DEZE PARTIJEN BIJ BEGROTINGS- EN BETELAINGSBALANSTEKORTEN MINDER OP DE SOCIALE ZEKERHEID BEZUINIGT ERIKSON EN JONSSON UIT ZWEDEN MET VRAGEN OVER SOCIALE MOBILITEIT EN ONDERWIJSONDELIJKHEID HUN ANTWOORDEN TONEN EEN MERITOCRATISCHE TREND VOOR ZWEDEN

11. DE BELANGRIJKSTE SOCIOLOGEN UIT DE VERENIGDE STATEN RONALD INGLEHART MET VRAGEN OVER DE OORZAKEN EN GEVOLGEN VAN DE OVERGANG VAN MATERIALISTISCHE NAAR POST-MATERIALISTISCHE WAARDEN DAVID GRUSKY MET DE ARMOEDEVRAAG TOM DI PRETE MET ONDERZOEK NAAR DE HOUDBAARHEID VAN THEORIEËN VOLGENS WELKE DE ARBEIDSMARKT NIET VRIJ IS GEORG RITZER MET DE McDONALDISERINGTHESE MANUEL CASTELLS, OORSPRONKELIJK UIT SPANJE, MET DE LOGICA-VAN-DE-MEDIA HYPOTHESE

12. RITZERS McDONALDISERINGTHESE UIT 1993 NIET: ER KOMEN IN STEEDS MEER LANDEN McDONALDS TE STAAN, ER KOMEN IN ÉÉN LAND STEEDS McDONALDS, EN ÉÉN PERSOON EET STEEDS VAKER BIJ McDONALDS WEL: ALLERLEI ORGANISATIES GAAN STEEDS MEER OP EEN McDONALDS LIJKEN EN VOORAL: HET IS VOOR ELKE AFZONDERLIJKE ORGANISATIE RATIONEEL OM TE McDONALDISEREN, MAAR DEZE McDONALDISERING HEEFT ONBEDOELD COLLECTIEF IRRATIONELE GEVOLGEN

13. McDONALDISERING IS EEN HEDEN TEN DAGE AANSPREKENDER WOORD DAN DE TERM RATIONALISERING UIT WEBERS OVERKOEPELENDE VRAAG WELKE ZIJN DE KENMERKEN VAN EEN GEMcDONALDISEERDE ORGANISATIE? ZIE DE TEKST WELKE ZIJN DE BELANGRIJKSTE IRRATIONALE ONBEDOELDE MACROGEVOLGEN VAN McDONALDISERING? HIER BLEEF RITZER TE VAAG OVER WOUT ULTEE: McDONALDISERING LEIDT TOT DE OVERGANG VAN MASSACONCUMPTIE- NAAR OVERCOMSUMPTIEMAATSCHAPPIJEN

14. VOLGENS MARX’ KLASSIEKE HISTORISCH MATERIALISME LEEFT DE OVERGROTE MEERDERHEID VAN DE BEWONERS VAN SAMENLEVINGEN MET KAPITALISTISCHE PRODUCTIEVERHOUDINGEN (DE VRIJE MARKT) OP DE RAND VAN HET BESTAAN DEZE SAMENLEVINGEN ZIJN PRODUCTIEMAATSCHAPPIJEN NA DE TWEEDE WERELDOORLOG WERDEN SAMENLEVINGEN MET VRIJE MARKTEN DOOR DE STIJGING VAN HET INKOMEN PER HOOFD VAN DE BEVOLKING, BLIJKEND UIT TELEVISIES, IJSKASTEN EN WASMACHINES EN UIT DE OVERGANG VAN EEN ZESDAAGSE NAAR EEN VIJFDAAGSE WERKWEEK EN UIT DE OVERGANG VAN EEN WERKJAAR MET ÉÉN-WEEK-VAKANTIE THUIS NAAR EEN DRIE-WEKEN-VAKANTIE NAAR HET STRAND IN HET VLIEGTUIG VOLGENS SOCIOLOGEN ALS INKELES EN ZWEIG ZIJN DE SAMENLEVINGEN MASSACONSUMPTIEMAATSCHAPPIJEN

15. DE MCDONALDISERINGTHESE LEERT DAT ER NIET ALLEEN WEDIJVER OP DE VRIJE MARKT KAN ZIJN TUSSEN DE PRODUCENTEN VAN GOEDEREN LEIDEND TOT LAGERE LOONKOSTEN EN DERGELIJKE MAAR OOK WEDIJVER TUSSEN PRODUCENTEN BIJ DE AFZET VAN GOEDEREN OM DE GUNST VAN CONSUMENTEN DOOR MIDDEL VAN STEEDS AGRESSIEVERE RECLAME, ALLERLEI MARKETINGTECHNIEKEN EN VERGAAND MARKTONDERZOEK DEZE WEDIJVER OM DE GUNST VAN DE CONSUMENT LEIDT NIET ALLEEN TOT MINDER SPAREN MAAR OOK TOT ALGEHELE OVERCOMSUMPTIE BLIJKEND UIT ZAKEN ALS DE AANSCHAF VAN EEN NIEUW BANKSTEL ALS HET OUDE NOG GOED IS DE AANSCHAF VAN EEN NIEUWE ELECTRONICA ALS DE BATTERIJEN OP ZIJN EN MEER ETEN DAN VOOR IEMAND GEZOND IS OVERCONSUMPTIEMAATSCHAPPIJEN

16. Samenvattend: Samenlevingen met vrije markten zijn Eerst productiemaatschappijen, Dan massaconsumptiemaatschappijen En weer daarna overconsumptiemaatschappijen De toekomst: niet consumeren, maar consuminderen en de soberheidmaatschappij?

17. CASTELLS LOGICA-VAN-DE-MEDIA HYPOTHESE: IN DE WEDIJVER TUSSEN DE MASSAMEDIA, ZIJN DE HANDELINGEN VAN ELK AFZONDERLIJK MEDIUM RATIONEEL, MAAR COLLECTIEF ZIJN DEZE GEVOLGEN ONBEDOELD IRRATIONEEL WELKE ZIJN DIE ONBEDOELDE IRRATIONELE MACROGEVOLGEN VAN DE WEDIJVER TUSSEN DE MEDIA?

18. DE VRAAG DIE CASTELLS UITEINDELIJK WIL BEANTWOORDEN IS DE VRAAG NAAR DE NEERGANG VAN TRADITONEEL LINKS EN TRADITIONEEL RECHTS PARTIJEN SINDS DE OLIECRISES VAN DE JAREN 1970 IN NEDERLANDSE TERMEN: DE OPKOMST VAN GROEN-LINKS EN SP LINKS NAAST DE PvdA EN DE OPKOMST VAN DE LPF EN WILDERS RECHTS NAAST DE VVD EN HET CDA DE DESBETREFFENDE BESCHRIJVINGSVRAAG BEANTWOORDT CASTELLS MET FIGUUR 6.4 OP BLZ. 347

19. CASTELLS NEEMT VEEL AANLOOPJES MET ZIJN ANTWOORD OP DIE VRAAG BIJVOORBEELD BLADZIJDE 310 EN 311 THE TRANSFORMATION OF POLITICS, AND OF DEMOCRATIC PROCESSES, IN THE NETWORK SOCIETIES IS EVEN DEEPER THAN … THE DIRECT CONSEQUENCES OF NEW INFORMATION TECHNOLOGIES ON THE POLITICAL DEBATE AND POWER-SEEKING STRATEGIES THIS TECHNOLOGICAL SHARING INDUCES NEW RULES OF THE GAME THAT … DRAMATICALLY AFFECT THE SUBSTANCE OF POLITICS WOUT ULTEE: DAT ZIJN NOG GEEN VOLGROEIDE UITSPRAKEN

20. CASTELLS NEEMT VEEL AANLOOPJES MET ZIJN ANTWOORD OP DIE VRAAG BIJVOORBEELD BLADZIJDE 312 THIS FRAMING OF POLITICS BY THEIR CAPTURE IN THE SPACE OF THE MEDIA (A TREND CHARACTERISTIC OF THE INFORMATION AGE) IMPACTS NOT ONLY ELECTIONS, BUT POLITICAL ORGANIZATION, DECISION-MAKING, AND GOVERNANCE, UTIMATELY MODIFYING THE NATURE OF THE RELATION BETWEEN STATE AND SOCIETY DIT IS OOK NOG GEEN FALSIFIEERBARE UITSPRAAK

21. HET ALS-GEDEELTE VAN DE UITSPRAKEN VAN CASTELLS HEBBEN BETREKKING OP VERANDERINGEN IN DE MEDIA EN LUIDT: ALS HET AANTAL SOORTEN MASSAMEDIA TOENEEMT EN ALS DE WEDIJVER TUSSEN AL DEZE MEDIA STIJGT, DAN … AL DEZE MEDIA: EERST KRANT EN WEEKBLAD, DAN RADIO, DAN TELEVISIE (VERGELIJK FIGUUR 6.1 OP BLZ. 315) VOOR NEDERLAND HIERAAN TOEVOEGEN: NA DE VERZUILDE PUBLIEKE TELEVISIE, MET DE KOMST VAN ‘DE KABEL’, DE COMMERCIËLE ZENDERS

22. OP BLADZIJDE 317 DUIKT DE TERM ‘LOGICA VAN HET MEDIA SYSTEEM’ OP OP BLADZIJDE 321 WORDT HET DUIDELIJK DAT DE TERM STAAT VOOR WEDIJVER EN DE GEVOLGEN VAN WEDIJVER TO UNDERSTAND THE FRAMING OF POLITICS BY THE LOGIC OF THE MEIDA WE MUIST REFER TO THE OVERARCHING PRINCIPLES GOVERNING THE NEWS MEDIA: THE RACE FOR AUDIENCE RATINGS, IN COMPETITION WITH ENTERTAINMENT; THE NECESSARY DETACHMENT FROM POLITICS, TO INDUCE CREDIBILITY MAAR DIT IS NOG GEEN INFORMATIEVE UITSPRAAK, WANT DE CONSEQUENTIES WORDEN NOG NIET DUIDELIJK OMSCHREVEN

23. EEN STERKERE WEDIJVER OM DE GUNST VAN LEZERS, LUISTERAARS EN KIJKERS TEZAMEN MET HUN VOORKEUR VOOR VERMAAK BOVEN NIEUWS HEEFT ALS GEVOLG DAT NIEUWS WORDT VEREENVOUDIGD TOT TWEE OPTIES, DAT POLITIEKE STELLINGEN VEREENVOUDIGD WORDEN TOT VOOR – TEGEN DAT NIEUWE PARTIJEN EN NIEUWE POLITICI MEER ZENDTIJD KRIJGEN DAT MINDER OVER POLITIEKE STELLINGEN WORDT GEZEGD EN MEER OVER POLITIEKE PERSONEN EN DAT KWESTIES OVER HET HANDELEN VAN POLITICI TOT CORRUPTIESCHANDALEN WORDEN OPGEBLAZEN DIT IS EEN VOLGROEIDE, FALSIFIEERBARE EN INFORMATIEVE UITSPRAAK

24. BIJVOORBEELD BLADZIJDE 337 SCANDAL POLITICS IS THE WEAPON OF CHOICE OFR STRUGGLE AND COMPETITION IN INFORMATIONAL POLITICS MAAR HEEFT DE UITSPRAAK OP DE VORIGE DIA BETREKKING OP ZOWEL DE UITKOMST VAN VERKIEZINGEN ALS DE POLITIEKE ORGANISATIE, ALS HET VELLEN VAN POLITIEKE BESLISSINGEN, ALS DE WIJZE VAN REGEREN EN DE AARD VAN DE SAMENHANG TUSSEN STAAT EN SAMENLEVING?

25. EEN MOOIE MOGELIJKE OPDRACHT VOOR HET TENTAMEN: FORMULEER ONDER VERWIJZING NAAR PASSAGES IN CASTELL’S BETOOG EEN UITSPRAAK DIE IN HET DAN-GEDEELTE NAAR AL DEZE ZAKEN VERWIJST EN DIE INFORMATIEF IS

26. TOEGIFT: IS DE THEMATIEK VAN DE ONBEDOELDE IRRATIONALE COLLECTIEVE GEVOLGEN NIEUW? NEEN ELIAS HAD DIE THEMATIEK: DE ETIQUETTEBOEKJES ZIJN GELEIDELIJK AAN, ZONDER VOOROPGEZET PLAN, VERNADERD BOUDON EN BOURDIEU HADDEN DIE THEMATIEK: DE ONDERWIJSEXPANSIE MOET DE SOCIALE MOBILITEIT VERGROTEN, MAAR DOET DAT NIET ALS DE WET OP STUDIEBEURZEN ER TOE LEIDT DAT IEDEREEN, NIET ALLEEN KINDEREN UIT DE LAGERE KLASSEN, LANGER GAAN STUDEREN WEBER HAD DIE THEMATIEK: ECONOMISCHE GROEI ALS ONBEDOELD GEVOLG VAN VLIJT DIE DOOR EEN GODSDIENST IS INGEGEVEN DURKHEIM HAD DIE THEMATIEK: EEN HOGER ZELFDODINGCIJFER ALS ONBEDOELD GEVOLG VAN VRIJE MARKTEN