Biblioterapia wychowawcza jako metoda kształtowania empatii i zachowań prospołecznych

1. Biblioterapia wychowawcza jako metoda kształtowania empatii i zachowań prospołecznych Program realizowany w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym nr 2 Warszawa ul. Strażacka 57 Autorki programu: Anna Sadowska Grażyna Sobieska-Szostakiewicz

2. Biblioterapia jest zamierzonym działaniemprzy wykorzystaniu książki lub materiałów niedrukowanych (obrazów, filmów, utworów muzycznych), prowadzącymdo realizacji celów: • ogólnorozwojowych • profilaktycznych • rewalidacyjnych • resocjalizacyjnych (E. Tomasik „Czytelnictwo i biblioterapia w pedagogice specjalnej” Warszawa 1994)

3. Historia metody biblioterapii w MOW nr 2: W latach 1991-92 w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym Nr 2 w Warszawie, ul. Strażacka 57, pracownicy naukowi Wyższej Szkoły Pedagogiki Specjalnej oraz Instytutu Bibliotekoznawstwai Informacji Naukowej Uniwersytetu Warszawskiego zaprosili nas do udziału w eksperymentalnym programie biblioterapii. W ramach projektu badawczego „Biblioterapia jako metoda pedagogiki specjalnej” powierzyli nam przeprowadzenie zajęć warsztatowych z wychowankami placówki resocjalizacyjnej. W wyniku przeprowadzonego eksperymentu wprowadziliśmy nową metodę pracy wychowawczej, wykorzystując jej aspekty resocjalizacyjne.

4. Według opinii uczestniczek programu biblioterapii były to ciekawe zajęcia, wypełniające ich czas wolny. Niemałą atrakcję dla grupy eksperymentalnej stanowiła współpraca z osobami spoza Ośrodka,a także ciekawe wyjścia i imprezy organizowanew ramach programu. Zadowoleni z efektów działań, na stałe włączyliśmy biblioterapię do metod pracy z młodzieżą w naszej placówce. Najtrudniejszym zadaniem okazało się znalezienie atrakcyjnego sposobu prowadzania zajęć. Sposób musiał być niekonwencjonalny,nie stosowany wcześniej na innych zajęciach. W czasie kilku lat wypracowaliśmy styl pracy, dzięki któremu wychowanki chętnie przychodziły na zajęcia i aktywnie uczestniczyły w proponowanych działaniach.

5. Główne założenia programu • Literatura, spektakl teatralny, sztuki plastyczne, muzyka mogą kształtować postawy i zmieniać zachowanie człowieka. • Poprzez odpowiednio zaplanowane niekonwencjonalne działania oparte o tekst literacki (zawierający ważny dla uczestników problem) zostają uruchomione osobiste doświadczenia i emocje, które skłaniają do refleksji i mogą motywować do zmiany postaw. • Wspólna działalność i zabawa sprzyja nawiązywaniu satysfakcjonujących kontaktówz innymi, sprzyja pracy nad umiejętnościami społecznymi, potrzebnymi między innymi do konstruktywnego rozwiązywania sytuacji trudnych.

6. Wybrane metody pracy z tekstem literackim wykorzystywane w trakcie zajęć „Biblioterapii wychowawczej jako metody kształtowania empatii i zachowań prospołecznych”: • drama, • zajęcia muzyczno–ruchowe (np. tańce integracyjne), • techniki plastyczne, • elementy treningu twórczości, • techniki teatralne, • zabawy, gry i ćwiczenia o charakterze socjoterapeutycznym.

7. Argumenty uzasadniające prowadzenie programu w naszej placówce: • Wyniki eksperymentu z lat 1991 – 1992 • Praca magisterska Magdaleny Habiery, napisana pod kierunkiem dr Ewy Tomasik „Wpływ biblioterapii na obraz siebie w grupie dziewcząt z MOW nr 2 w Warszawie” , • Praca licencjacka Joanny Słowikowskiej napisana pod kierunkiem dr Grażyny Walczewskiej –Klimczak „Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu. Wykorzystanie tekstu literackiego w pracy z dziewczętami z MOW nr 2 w Warszawie”, • Opinie nauczycieli po zrealizowaniu w ich placówkach projektów uwzględniających program biblioterapii, • Wypowiedzi i opinie uczestniczek zajęć, a także listy absolwentek naszego ośrodka, • Praca licencjacka Doroty Kaczmarek „Wpływ udziału w projekcie animacyjnym Pozytywnie Zakręcone - tańce etniczne w kręgu" na budowanie więzi międzypokoleniowej.

8. W ramach programu realizujemy następujące projekty: • Jestem fajna, bo pomagam – działania w placówkach opiekunczo-wychowawczych, • Czytaj dzieciom całym sercem – działaniaw przedszkolach, szkołach, placówkach opiekuńczo –wychowawczych, w akcjach „Polskiego Stowarzyszenia Pedagogówi Animatorów KLANZA” oraz w „Centrum Wolontariatu”, • Piękno młodości, mądrość starości – działania w Domach Pomocy Społecznej, na spotkaniach z seniorami w Domach Kultury (w tym „Pozytywnie zakręcone – etniczne tance w kręgu”), • W pracowni filozofa – warsztaty ze studentami lub wspierającymi dorosłymi oraz działania z rówieśnikami z poza placówki.

9. Spodziewane korzyści dla wychowanki biorącej udział w zajęciach z biblioterapii • Oswajanie z książką i innymi dziełami kultury (film, teatr, muzyka, sztuki plastyczne). • Uczenie formułowania myśli, wzbogacanie słownictwa • Poznanie siebie i innych. • Dowartościowanie m.in. poprzez otrzymywanie pozytywnych wzmocnień od rówieśników i dorosłych. • Budowanie pozytywnego obrazu siebie, rozumienie siebie (jaka jestem, jaka mogę być, jaka chcę być). • Budowanie empatii. • Uczenie współpracy w grupie, poprzez działania przy realizacji zadania. • Poznawanie konstruktywnych sposobów wyjściaz trudnej sytuacji (budowanie motywacji do zmiany). • Kształtowanie postaw prospołecznych – uczenie pomagania poprzez wolontariat. • Rozwijanie kreatywności. • Przełamywanie nieśmiałości, nawiązywanie dobrych relacji z innymi. • Relaks, odreagowanie napięcia. • Przygotowanie do pełnienia roli matki.

10. Wypowiedzi i opinie uczestniczek zajęć: • „Nigdy nie przejdę obojętnie obok drugiego człowieka, który potrzebuje pomocy.” • „Nauczyłam się pomagać dzieciom i niektórym starszym osobom. Dzięki zajęciom uwierzyłam, że nie jestem sama na świecie i że mogę liczyć pomoc tak jak i ja mogłam pomagać innym.” • „W czasie zajęć zrozumiałam dlaczego popełniałam błędy życiowe i dlaczego źle postępowałam. Polubiłam czytanie książek.” • „Nauczyłam się, że nie muszę się wstydzić. Jestem mało rozmowna, ale te zajęcia pomogły mi w tym, że teraz potrafię porozmawiać odważnie z osobami dorosłymi.” • „Nauczyłam się szacunku do ludzi.” • „Już wierzę w siebie.”

11. „Jestem fajna, bo pomagam”- zajęcia biblioterapeutyczne z dziećmi z Zespołu Szkół Specjalnych nr 98 w Warszawie

12. Nasz pomysł na „Dzień Dziecka” w Przedszkolu w Ząbkach

13. Zabawa w „teatr z gazet”– Przedszkole w Ząbkach

14. Zajęcia biblioterapeutyczne w Przedszkolu w Ząbkach

15. Bal karnawałowy w Przedszkolu

16. Animacje Polskiego Stowarzyszenia Pedagogów i Animatorów KLANZA w Stowarzyszeniu Rodzin Zastępczych – wychowanki jako wolontariuszki.

17. Piknik rodzinny w bibliotece.Wychowanki jako wolontariuszki Polskiego Stowarzyszenia Pedagogów i Animatorów KLANZA

18. Udział w akcji społecznej z seniorkami„Na Mikołajki włącz książkę, włącz czytanie” Zabawa z fotografowaniem „Portret - dama z czytnikiem”

19. Udział w akcji społecznej„Na Mikołajki włącz książkę, włącz czytanie” Zabawa w fotografowanie „Portret - dama z czytnikiem”

20. „Pozytywnie zakręcone” uroczyste „Mikołajki” - wychowanki obdarowały seniorki własnoręcznie wykonanymi upominkami.

21. Impreza integracyjna „Powitanie lata”w Domu Pomocy Społecznej w Mieni

22. Zajęcia biblioterapeutyczne w Zespole Szkół Specjalnych Nr 98 w Warszawie

23. Udział w akcji społecznej „Na Mikołajki włącz książkę, włącz czytanie” w Zespole Szkół Specjalnych nr 98, dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim i umiarkowanym oraz z autyzmem.

24. W Zespole Szkół Specjalnych nr 98 w Warszawie – zajęcia ruchowe w sali gimnastycznej

25. W Zespole Szkół Specjalnych nr 98 - po przeczytanej opowieści wspólne rysowanie

26. W Zespole Szkół Specjalnych nr 98 – ciekawe rekwizyty powodują, że dzieci są bardzo zainteresowane naszymi zabawami.

27. W Zespole Szkół Specjalnych nr 98 w Warszawie - po przeczytanej opowieści wspólnie rysujemy