Pedagogika społeczna

1. Pedagogika społeczna Dr hab. Hanna Solarczyk-Szwec

2. Prekursorzy i dyscypliny pomocnicze • Henryk Pestalozzi, Robert Owen, Mikołaj S. Grundtvig, Paul Natorp, Stanisław Staszic, Hugo Kołłątaj, Stanisław Szacki, Zygmunt Mysłakowski, Helena Radlińska, Józef Czesław Babicki, Kazimierz Korniłowicz • Dyscypliny pochodzenia: socjologia, psychologia społeczna, polityka społeczna

3. Definicja pedagogiki społecznej • H. Radlińska unikała zdefiniowania ped. społ.; podała jej cechy charakterystyczne, zakres i problematykę. • R. Wroczyński: nauka o środowiskowych uwarunkowaniach procesów wychowawczych i problemów wychowania poza szkołą” • A. Kamiński: Ped. społ. stanowi teorię zmierzającą do uogólnienia wychowawczego aspektu warunków społecznych i środowiskowych ludzkiego życia oraz praktyki instytucji powoływanych do ich ulepszenia: kulturalno-oświatowych, opiekuńczych oraz rekreacyjnych. • Franz Hamburger: Ped. społ. zajmuje się konfliktami uwarunkowanymi strukturalnie i instytucjonalnie, które pojawiają się w socjalizacji dzieci i młodzieży: konfliktami między subiektywnymi pobudkami a społecznymi wymogami stawianymi przez rodzinę, szkołę, świat zawodowy i społeczność. • B. Sliwerski: Ped. społ. należy do nauk praktycznych, które zajmują się badaniem i przekształcaniem rzeczywistości.

4. Geneza pedagogiki społecznej • Okres międzywojenny • Twórczyni – Helena Radlińska (1879-1954) • Wybrane publikacje: Kto to był Mickiewicz? Warszawa 1987. Podstawy wychowania narodowego, Lwów 1910. Rozwój społeczny Polski, Kraków 1911. (red.) Praca oświatowa, jej zadania, metody, organizacja. Kraków 1913. Studium pracy kulturalnej, Warszawa 1925. Książka wśród ludzi, Warszawa 1929. Dzieje oświaty pozaszkolnej, Warszawa 1934. Społeczne przyczyny powodzeń i niepowodzeń szkolnych, Warszawa 1937. (współautor J. Wojtyniak) Sieroctwo. Zasięg i wyrównywanie, Łódź 1946. Oświata dorosłych. Zagadnienia – dzieje – formy – pracownicy – organizacja. Warszawa 1947. Egzamin z pedagogiki społecznej, łódź 1951. Pisma pedagogiczne – wstęp Ryszard Wroczyński i Aleksander Kamiński, Wrocław 1961, 1964

5. Praca oświatowa… – podręcznik opracowany staraniem Uniwersytetu Ludowego im. A. Mickiewicza, 1913r., ss. 501. • Praca oświatowa = społeczna = oświata pozaszkolna • Treści: 6 działów – geneza, zadania, czytelnictwo, instytucje, praca oświatowa za granicą „Zadaniem wychowania jest wydobycie z narodu sił, skierowanie ku świadomej pracy nad budowaniem kultury rodzimej”. „Praca oświatowa jest nierozłączna z walką, z podwójną walką: czytelnikami, co światło zasłaniają w obawie, by nie rozświeciło ono zbyt jaskrawo nędzy ludowej i walką z przesądami i biernością, śpiączką mas ciemnych, które światła nie dostrzegają, często dostrzec nie mogą…8-godzinny dzień roboczy, spokojna o jutra myśl proletariusza i jasna lampa w chacie chłopskiej, są tak samo koniecznym warunkami jak nędza, troska, ciemnota, przytłaczająca masy ludowe – przeszkodami, o które rozbija się praca oświatowa.

6. Ryszard Wroczyński (1909-1987) • Kierownik pierwszej Katedry Pedagogiki Społecznej na Uniwersytecie Warszawskim • Autor podręcznika „Wprowadzenie do pedagogiki społecznej” (1966); Pedagogika społeczna (1974) - podział środowisk na naturalne i intencjonalne, - opieka i wychowanie po szkole, na osiedlu…, • stworzył podwaliny dla pedagogiki opiekuńczej (sytuacje wychowawcze, które wymagają pomocy społecznej) • edukacja ustawiczna

7. Aleksander Kamiński (1903-1978) • Współpracownik Heleny Radlińskiej w Uniwersytecie Łódzkim, • Publikacje: • „Kamienie na szaniec”, „Zośka i Parasol” • „Nauczanie i wychowanie metodą harcerską” • „Czas wolny i jego problematyka społeczno-wychowawcza” (1965) • „Funkcje pedagogiki społecznej” (1972, 1974, 1980) – analizował poglądy osób i doktryn (marksistowskiej, katolickich, uczonych (zachodnio)niemieckich), - 1972: Samorząd młodzieży jako metoda wychowawcza

8. Współcześnie • Stanisław Kawula: Studia z pedagogiki społecznej • Andrzej Radziewicz-Winnicki „Identyfikacja z zawodem, grupą roboczą i zakładem pracy”, 1979) • Tadeusz Pilch, Irena Lepalczyk; Pedagogiakspołęczna. Wychowanie i środowisko), 1993 • Jacek Piekarski, Tadeusz Pilch, WioesławTheiss, Danuta Urbaniak-Zając, Edukacja spoęłczna wobec problemów współczesnego człowieka i społeczeństwa, Łódź 2010.

9. Podstawowe pojęcia • środowisko życia (jednostka-środowisko), uczestnictwo społeczne, przestrzeń społeczna (relacyjny charakter) • pokolenie, • wiek społeczny, • poszukiwanie i wspomaganie sił, • normy, wzorce, mierniki, • diagnoza, • praca społeczna/socjalna

10. Podstawowe środowiska wychowawcze • rodzina • środowisko lokalne • grupa rówieśnicza • środowisko społeczno-wychowawcze szkoły • organizacje społeczne i pozarządowe • zakład pracy

11. Podmioty pedagogiki społecznej • Różne grupy wiekowe w kontekście uwarunkowań społecznych • Grupy o specjalnych potrzebach (defaworyzowani społecznie) • ubodzy, • sieroty, • bezrobotni, • seniorzy, • Niepełnosprawni, • mniejszości, • kobiety

12. Problemy społeczne • bezrobocie • starzejące się społeczeństwo • agresja i nietolerancja • choroby cywilizacyjne, • subkultury, sekty

13. Zadania pedagogiki społecznej • Diagnoza • Koncepcja zmiany • Interwencja Lub • relacja między jednostką a społeczeństwem traktowana jako konflikt, • analiza uwarunkowań konfliktu • koncepcje rozwiązywania konfliktów Przykład: emancypacja kobiet

14. Pedagogika społeczna a praca socjalna • praca społeczna = praca socjalna • praca socjalna zawiera się w pedagogice społecznej, dostarcza jej teoretycznych przesłanek, • praca socjalna uwzględnia pracę opiekuńczą, psychosocjlaną, kulturalno-oświatową i socjalno-wychowawczą.