SĄDOWNICTWO ADMINISTRACYJNE W KRAJACH UE

1. SĄDOWNICTWO ADMINISTRACYJNE W KRAJACH UE Dr Anna Konert

2. Projekt : „Odpowiedź na wyzwania gospodarki opartej na wiedzy: nowy program nauczania na WSHiP”. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

3. Modele sądownictwa administracyjnego • MODEL TRADYCYJNY („rozwiniętej kodyfikacji”), np. Polska • MODEL ZWIĘZŁEJ REGULACJI RAMOWEJ, np. Grecja • MODEL REGULACJI ZŁOŻONEJ, np. Hiszpania • MODEL WIELOWARSTWOWOŚCI, np. Francja

4. STANDARDY PROCEDURY ADMINISTRACYJNEJ • Prawo strony do złożenia wyjaśnień (wysłuchania); • Zapewnienie stronie dostępu do informacji urzędowej; • Możliwość ustanowienia pełnomocnika i korzystania z pomocy prawnej; • Obowiązek uzasadnienia przez organ administracji podjętego rozstrzygnięcia oraz pouczenia o środkach jego zaskarżenia; • Prawo do zainicjowania kontroli zapadłego rozstrzygnięcia w trybie administracyjnym i sądowym.

5. SĄDOWNICTWO ADMINISTRACYJNE W POLSCE .

6. RYS HISTORYCZNY • 1921 rok – Konstytucja Marcowa, która w art. 73 przewidziała utworzenie w Polsce sądów administracyjnych. • 1922 rok – Ustawa o Najwyższym Trybunale Administracyjnym. • 1932 rok – Rozporządzenie Prezydenta RP z mocą Ustawy o NTA, zastąpiono Ustawę z 1922 roku.

7. RYS HISTORYCZNY c.d. • II wojna światowa • 31 styczeń 1980 rok – Ustawa o Naczelnym Sądzie Administracyjnym i Ustawa o zmianie Kodeksu administracyjnego. Ta ustawa weszła w życie 01.09.1980 roku. • 1990 rok – przełom ustrojowy w Polsce (1989 rok) • 1995 rok – nowa Ustawa o NSA. • 1997 rok –Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997

8. STRUKTURA SĄDOWNICTWA • WSA – WOJEWÓDZKIE SĄDY ADMINISTRACYJNE • NSA – NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY

9. WOJEWÓDZKIE SĄDY ADMINISTRACYJNE • Prezes sądu • Zgromadzenie ogólne • Kolegium sądu

10. Zgromadzenie ogólne • Skład – sędziowie wsa • Posiedzenie – co najmniej 1 w roku • Uchwały – obecność ponad połowy członków; bezwzględna większość głosów • Zadania - * przedstawienie KRS kandydatów na sędziów wsa; * opinia w sprawie powołania i odwołania prezesa wsa; wybór członków kolegium itp.

11. Kolegium sądu • Skład – liczba członków oraz ich wybór – zgromadzenie ogólne • Organ kadencyjny – 3 lata • Uchwały – obecność co najmniej połowy członków; bezwzględna większość głosów • Zadania - * ustalenie podziału czynności w sądzie * określenie szczegółowych zasad przydziału spraw poszczególnym sędziom itd.

12. NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY • Prezes NSA • Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA • Kolegium NSA

13. Prezes NSA • Powołuje Prezydent RP na 6 lat spośród dwóch kandydatów wybranych przez Zgromadzenie Ogólne NSA • Zadania: * zwoływanie posiedzeń Zgromadzenia i Kolegium i przewodnictwo; * występowanie do TK z wnioskiem o stwierdzenie zgodności ustawy, umowy lub innego aktu z Konstytucją, ust i umową międzynar; * informacje na temat działalności sądów administr. * przyjmowanie interesantów w sprawach petycji, skarg itd.

14. Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA • Skład – sędziowie NSA • Posiedzenie – co najmniej 1 w roku • Uchwały – obecność co najmniej połowy członków; bezwzględna większość głosów • Zadania: * ustala skład liczbowy Kolegium, wybór członków; * wybiera kandydatów na stanowisko Prezesa NSA, * wyraża zgodę w spr powołania i odwołania wiceprezesów NSA itd.

15. Kolegium NSA • Skład – liczba członków oraz ich wybór – Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA • Organ kadencyjny – 3 lata • Uchwały – obecność co najmniej połowy członków; bezwzględna większość głosów • Zadania - * ustalenie podziału czynności w NSA * określenie szczegółowych zasada przydziału spraw poszczególnym sędziom, * opinia o kandydatach na sędziów, * zgoda na tworzenie i znoszenie wydziałów w NSA itd.

16. STRUKTURA WEWNĘTRZNA NSA • 3 Izby: 1) Izba Finansowa – nadzór nad orzecznictwem wsa w spr podatkowych i innych zobow. pieniężnych; 2) Izba Gospodarcza – nadzór nad orzecznictwem wsa w spr działalności gospod., ochrony własności przemysłowej, bankowość, ubezpieczenia, cła, dewizy itd. 3) Izba Ogólnoadministracyjna – nadzór nad orzecznictwem wsa w spr niezastrzeżonych dla 1) i 2), zwłaszcza gospod. wodna, leśnictwo, rolnictwo, ustrój samorządu terytor. zatrudnienie, ochrona środowiska itd.

17. SĄDOWNICTWO ADMINISTRACYJNE WE FRANCJI .

18. Wyraźny podział na: • Jurysdykcję sądową (juridiction judiciare) • Jurysdykcję administracyjną (juridiction administrative)

19. Organizacja sądownictwa administracyjnego(w obrębie władzy wykonawczej!)

20. Rada stanu (Conseil d’Etat) Kompetencje: • Sądowe (rozstrzyganie sporów) • Opiniodawcze (zwłaszcza w ramach procesu legislacyjnego) • Administracyjne

21. Rada stanu (Conseil d’Etat) c.d. Prezesem RS jest Premier Republiki Faktycznie przewodzi jej Wiceprezes 7 sekcji Tylko jedna – Sekcja Sporna sprawuje funkcje sądowe

22. Rada stanu (Conseil d’Etat) c.d. 1. około 300 członków: • Prezes • Wiceprezes • Radcowie Stanu • Referendarze (maîtres des requêtes) • Audytorzy (1 i 2 klasy)

23. Rada stanu (Conseil d’Etat) c.d. 2. Brak statusu sędziego, ale duża niezależność 3. Rekrutacja spośród absolwentów Ecole nationale d’administration (ENA) lub z kadry urzędniczej

24. Rada stanu (Conseil d’Etat) c.d. Rozpoznaje: • Kasacje od wyroków sądów i trybunałów niższego szczebla • Apelacje od niektórych wyroków apelacyjnych sądów administracyjnych • Niektóre sprawy w I instancji

25. KOGNICJA 2 rodzaje skarg: • Skarga o uchylenie zaskarżonego aktu (contentieux d’annulation) • Skarga „pełnej jurysdykcji” (contentieux de pleine juridiction)

26. Spory o uchylenie zaskarżonego aktu • Kontrola legalności • Akty indywidualne i generalne • Podstawy uchylenia aktu • niewłaściwość organu • brak wymaganej formy • naruszenie prawa • détournement de pouvoir (obejście celu przyznanych uprawnień, Organ działa zgodnie z prawem, ale w innym celu, niż przewidziany prawem)

27. Spory „pełnej jurysdykcji” • Konsekwencja zakazu rozpoznawania przez sądy powszechne (jurysdykcję sądową) sporów, w których stroną jest Państwo, administracja • „Sprawy cywilne”, które gdyby stroną nie było Państwo, administracja, rozpoznawałby sąd powszechny

28. Na przykład: • Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez organ administracji lub funkcjonariusza • Roszczenia z tytułu kontraktów administracyjnych

29. POSTĘPOWANIE • Wspólny kodeks sądownictwa administracyjnego (Code de la justice administrative) 931 artykułów • 1 część – przepisy ustawowe (partie legislative, nr art. z literą L) • 2 część – przepisy wykonawcze (partie reglementaire, nr art. z literą R) • Wszedł w życie 1 stycznia 2001 r.

30. POSTĘPOWANIE c.d. • Przymus adwokacki – adwokaci Rady Stanu • Udział komisarza rządu (Commissaire du gouvernement) • jeden z Radców Stanu • wyznaczany do sprawy obok składu orzekającego • przedstawia konkluzje co do stanu faktycznego, prawego i proponowanego rozstrzygnięcia • uczestniczy w naradzie z głosem doradczym

31. SĄDOWNICTWO ADMINISTRACYJNE W HISZPANII .

32. Akty prawne • Ustawa 30/1992 reżim prawny administracji publicznej oraz wspólnej procedury administracyjnej (zmieniona ustawą 4/1999) • Ustawa 6/1997 o organizacji i funkcjonowaniu administracji państwowej • Ustawa 29/1998 o jurysdykcji sądowo-administracyjnej

33. KONTROLA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ - SĄDOWNICTWO • art. 117 ust.5 Konstytucji – zasada jedności wymiaru sprawiedliwości • Ustawa z 1985 r. o władzy sądowniczej – ustanawia system sądów w ES (sprawy cywilne, karne, socjalne, sądowo-administracyjne) • Kontrola – dokonywana przez sądy powszechne z zastosowaniem odrębnej procedury z ustawy z 1998 r. o jurysdykcji sądowo-administracyjnej

34. KONTROLA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ - SĄDOWNICTWO 5 ETAPÓW: • Sądy ds. administracyjnych (Juzgados de lo Contencioso – administrativo) - właściwy dla obszaru prowincji • Sąd Centralny ds. Administracyjnych (Juzgados Centrales de lo Contencioso – administrativo) - właściwy dla całego kraju; siedziba - Madryt

35. 3) Izby administracyjne w wyższych Trybunałach Sprawiedliwości (Sala de lo Contencioso – administrativo de los Tribunales Superiores de Justicia) – właściwe dla terytoriów wspólnot autonomicznych; 4) Izba Administracyjna Trybunału Krajowego (Sala de lo Contencioso – administrativo de la Audiencia Nacional) – cały kraj; siedziba -Madryt 5) Izba Administracyjna Sądu Najwyższego (Sala de lo Contencioso – administrativo del Tribunal Supremo) cały kraj; siedziba -Madryt

36. SĄDOWNICTWO ADMINISTRACYJNE W GRECJI .

37. Kodeks postępowania administracyjnego • Ustawa nr 2690/1999 z 9 marca 1999 r. zatwierdziła w trybie art.76 ust. 6 Konstytucji KPA • Składa się z 6 rozdziałów • 33 artykuły

38. STRUKTURA SĄDOWNICTWA • Sądy administracyjne I instancji (skład 3 osobowy) • Administracyjne sądy apelacyjne (j.w.) • Rada Stanu – 5 lub 7 sędziów

39. RODZAJE SPORÓW • OBIEKTYWNE – tylko ocena legalności zakwestionowanego aktu administ. bez wnikania w sferę faktów; • SUBSTANCJONALNE – sąd bada także fakty

40. Sądy I instancji – spory substancjonalne • Sądy apelacyjne – a) odwołania od orzeczeń sądów I inst. b) niektóre spory substancjonalne (mocą uregulowań szczególnych) c) niektóre spory obiektywne • Rada Stanu – a) spory obiektywne b) odwołania od orzeczeń sądów apelacyjnych

41. Projekt : „Odpowiedź na wyzwania gospodarki opartej na wiedzy: nowy program nauczania na WSHiP”. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.