„Bezpieczny wypoczynek dzieci i młodzieży”

1. „Bezpieczny wypoczynek dzieci i młodzieży” Informator dla rodziców, opiekunów, wychowawców i uczniów Opracował: Mirosław Gostomczyk

2. Aktualne przepisy prawne dotyczące wypoczynku dzieci Organizatorzy wypoczynku mając na względzie bezpieczeństwo uczestników powinni zwrócić uwagę na obowiązujące w tym zakresie regulacje prawne: • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 roku w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne (Dz. U. z 1997 r. Nr 57, poz. 358); • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. Nr 6, poz. 69); • Ustawę z dnia 20 czerwca 1997 roku – Prawo o ruchu drogowym.(Dz. U. Nr 108, poz. 908 ze zm.). • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 listopada 2001 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz. U. z 2001 r. Nr 135, poz. 1516); • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 września 1997 r. w sprawie uprawiania żeglarstwa (Dz. U. z 1997 r. Nr 112, poz. 729); • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 listopada 2001 r. w sprawie uprawiania alpinizmu (Dz. U. z 2001 r. Nr 145, poz. 1624); • Ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (tekst jednolity Dz. U. z 1997 r. Nr 223, poz. 2268 ze zm.); • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 września 2001 roku sprawie szczegółowych zasad i warunków prowadzenia działalności w dziedzinie rekreacji ruchowej (Dz. U. z 2001 r. Nr 101, poz. 1095).

3. Odpowiedzialność karna • zgodnie z art. 4 § 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jednolity Dz. U. 2010 r. Nr 33 poz. 178) „każdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, w szczególności naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych, ma społeczny obowiązek odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna nieletniego, szkoły, sądu rodzinnego, Policji lub innego właściwego organu”, w myśl § 2 „każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję”, natomiast zgodnie z § 3 „instytucje państwowe i organizacje społeczne, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję oraz przedsięwziąć czynności niecierpiące zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu”,

4. Odpowiedzialność karna c.d. • zgodnie z art. 304 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z dnia 4 sierpnia 1997 r. Nr 89 poz. 555 ze zm.) „każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję...”, natomiast zgodnie § 2 „instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.”, • zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity Dz. U. 2007 r. Nr 70 poz. 473 ze zm.)zabrania się sprzedaży i podawania napojów alkoholowych osobom do lat 18. Zachowanie takie, zgodnie z art. 43 tejże ustawy, jest przestępstwem,

5. Odpowiedzialność karna c.d. 4. zgodnie z art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z dnia 19 września 2005 r. Nr 179 poz. 1485) „kto, wbrew przepisom ustawy, udziela innej osobie środka odurzającego lub substancji psychotropowej, ułatwia albo umożliwia ich użycie albo nakłania do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”, natomiast zgodnie z ust. 2 „jeżeli sprawca czynu, o którym mowa w ust. 1, udziela środka odurzającego lub substancji psychotropowej małoletniemu lub nakłania go do użycia takiego środka lub substancji albo udziela ich w znacznych ilościach innej osobie, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”,

6. Odpowiedzialność karna c.d. 5. zgodnie z art. 59 ust 1 ww. ustawy „kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, udziela innej osobie środka odurzającego lub substancji psychotropowej, ułatwia użycie albo nakłania do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10”, natomiast zgodnie z ust. 2 „jeżeli sprawca czynu, o którym mowa w ust. 1, udziela środka odurzającego lub substancji psychotropowej małoletniemu, ułatwia użycie albo nakłania go do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3”, 6. zgodnie z art. 60 ww. ustawy „kto, będąc właścicielem lub działającym w jego imieniu zarządcą albo kierownikiem zakładu gastronomicznego, lokalu rozrywkowego lub prowadząc inną działalność usługową, mając wiarygodną wiadomość o popełnieniu przestępstwa określonego w art. 56, 58 lub 59 na terenie tego zakładu lub lokalu, nie powiadamia o tym niezwłocznie organów ścigania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”,

7. Odpowiedzialność karna c.d. 7. zgodnie z art. 62 ust. 1 ww. ustawy „kto, wbrew przepisom ustawy, posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”, natomiast w myśl ust. 2 „jeżeli przedmiotem czynu, o którym mowa w ust. 1, jest znaczna ilość środków odurzających lub substancji psychotropowych, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”, 8. zgodnie z art. 37 ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (Dz. U. z dnia 29 czerwca 2001 r. Nr 67 poz. 679) „kto sprzedaje wyroby pirotechniczne, wyłączone spod koncesjonowania lub broń, na posiadanie której nie jest wymagane pozwolenie, osobom niepełnoletnim, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”,

8. Odpowiedzialność karna c.d. 9. zgodnie z art. 160 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z dnia 2 sierpnia 1997 r. Nr 88 poz. 553) „kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”, w myśl § 2 „jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”, § 3 „jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”. Natomiast zgodnie z § 4 „nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo”, a w myśl § 5 „ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego” (pozostałe czyny są więc ścigane z urzędu).

9. Odpowiedzialność karna c.d. 10. zgodnie z art. 162 § 1 ww. Kodeksu „kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”, w myśl § 2 „nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej”, 11. zgodnie z art. 191 § 1 ww. Kodeksu „kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”,

10. Odpowiedzialność karna c.d. 12. zgodnie z art. 207 § 1 ww. Kodeksu „kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”, natomiast w myśl § 2 „jeżeli czyn określony w § 1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10”, natomiast zgodnie z § 3 „jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12”,

11. Zagrożenia zdrowotne • miejsca niebezpieczne: z których można spaść (drabiny, uszkodzone i niezabezpieczone schody, otwory do zrzucania słomy i siana, wysokie drzewa owocowe) lub do których można wpaść (nieprzykryte szamba, zbiorniki na gnojowicę, kanały, doły na wapno, otwarte studnie); • maszyny i narzędzia, szczególnie znajdujące się w złym stanie technicznym (wykonane we własnym zakresie piły tarczowe, tzw. „krajzegi”, młocarnie, kombajny, kosiarki, prasy do słomy, ciągniki, przyczepy, maszyny z wirującymi i niezabezpieczonymi częściami) powodujące możliwość przejechania, przygniecenia, pochwycenia, uderzenia lub obcięcia części ciała; • wchłanianie poprzez skórę, wdychanie lub spożycie szkodliwych substancji chemicznych (stosowanych podczas oprysków, zabiegów dezynsekcji, deratyzacji, zaprawiania nasion zbóż, często przechowywanych w nieoznakowanych pojemnikach); • zagrożenia porażenia prądem elektrycznym („gołe” i niewłaściwie połączone przewody elektryczne, leżące na ziemi w mokrym środowisku, brak sprawnie działającej ochrony przeciwporażeniowej gwałtowne - „watowane” bezpieczniki) i spowodowane warunkami atmosferycznymi (burze z wyładowaniami podczas przebywania dzieci na otwartej przestrzeni, np. polu, gwałtowne opady deszczu, gradu); • rozpalanie palenisk i obsługa parników, kotłów do gotowania (zagrożenia wybuchu, pożaru, poparzeń). • obsługa bądź kontakt ze zwierzętami (gospodarskimi: buhaje, ogiery, knury; dzikimi: dziki, lisy, sarny lub borsuki chore na wściekliznę; zdziczałymi: bezpańskie psy, koty), narażenia na kleszcze (możliwość zachorowania na boreliozę, zapalenie opon mózgowych) i użądlenia niebezpiecznych owadów (osy, szerszenie, pszczoły) lub ukąszenia żmij; • zagrożenia pożarowe (wypalanie trawy, podgrzewanie lepiku i smoły) i powodziowe (w trakcie pobytu na obszarach zalewowych większych rzek);

12. Zagrożenia zdrowotne c.d. • zagrożenia komunikacyjne (zły stan nawierzchni dróg, częste użytkowanie pojazdów znajdujących się w złym stanie technicznym i przez osoby nie posiadające wymaganych uprawnień bądź znajdujące się w stanie nietrzeźwości, podejmowanie przez dzieci zajęć zarobkowych w miejscach niebezpiecznych- sprzedaż płodów rolnych, owoców leśnych na zakrętach i skraju dróg, mycie szyb samochodów przy przejazdach kolejowych); • zagrożenia związane z nie zabezpieczanymi placami budów, złym stanem technicznym obiektów (niedokończone i pozostawione same sobie budowy, groźba zawaleniem istniejących i nie konserwowanych obiektów), niszczejącym, azbestowym pokryciem dachów (nie konserwowane i często stosowane na wsiach pokrycie dachów z wyrobów azbestowych, tj. jednego z najbardziej niebezpiecznych czynników rakotwórczych, którego szkodliwe działanie może ujawnić się dopiero po kilkunastu latach od czasu kontaktu z nim); • zagrożenia związane z wykonywaniem ciężkich prac ręcznych i przenoszeniem ciężarów (załadunek i rozładunek drewna, nawozów mineralnych, pielenie, zbiór ziemniaków, kamieni, truskawek); • zagrożenia na hałas (emitowanego przez „krajzegi”, ręczne pilarki spalinowe) i na szkodliwe promieniowanie (naświetlanie podczas procesu spawania); • zagrożenia wynikające z użytkowania komputera i dostępu do internetu (z reguły mniejsza kontrola rodziców nad czasem spędzanym przez dzieci wiejskie w porównaniu do miejskich, przy powszechnym już dostępie do internetu na wsiach powoduje zwiększone dla tych dzieci, wcześniej „zarezerwowane” dla mieszkańców miast, zagrożenia wynikające z użytkowania komputera, tj.: choroby oczu i kręgosłupa, wady sylwetki, zwyrodnienia stawów, otyłość, zaburzenia emocjonalne i interpersonalne – dostęp do niebezpiecznych stron w internecie, uzależnienia).

13. 10 Zasad Bezpieczeństwa Młodzieży w wakacje 1.Wyjeżdżając, zawsze pozostaw najbliższym informację, gdzie i z kim będziesz spędzać czas. Zostaw wszystkie możliwe numery telefonów – swoje i przyjaciół. Umów się na określone hasło, które wypowiedziane przez Ciebie będzie oznaczało, że czujesz się zagrożony i potrzebujesz natychmiastowej pomocy. To nie przesada – to podstawowe zasady bezpieczeństwa! 2. Nie afiszuj się zbytnio posiadanymi dobrami – nigdy nie wiesz, kto może Cię obserwować. Podczas płacenia staraj się nie pokazywać zawartości portfela. Dobrym wyjściem jest np. noszenie przy sobie drobnych sum. Natomiast sposobem na natrętnych „wyłudzaczy” jest posiadanie w kieszeni drobnych „na odczepne”. Korzystaj z takiego rozwiązania, gdy sytuacja staje się napięta. Dobrze jest się wtedy oddalić obserwując, czy napastnik nie podąża za Tobą. 3. Podróżując pociągiem zawsze zajmuj miejsca z dala od podejrzanych osób i – jeśli to możliwe – blisko konduktora, bądź służby ochrony kolei. Nie siadaj samotnie w przedziałach i trzymaj się blisko ludzi. Często to wystarczy, aby odstraszyć potencjalnego napastnika. Staraj się nie podróżować nocą. Pamiętaj – napastnik lub złodziej zawsze korzysta z okazji. Nigdy też nie podróżuj autostopem sam – zawsze w gronie przyjaciół. Nie wsiadaj do auta jeżeli kierowca od razu nie wzbudzi Twojego zaufania lub będziesz mieć jakiekolwiek wątpliwości. Wracając z imprezy nocą nigdy nie korzystaj z ofert podwiezienia przez obcych.

14. 10 Zasad Bezpieczeństwa Młodzieży w wakacjeC.D. 4. Kiedy ktoś Cię zaczepia, nie wdawaj się w rozmowy – czasami lepiej udać, że się nie słyszy i iść dalej. Kiedy zaczepki się nasilą, odpowiadaj pewnie, krótko, bez wdawania się w dyskusję. Nie obrażaj napastnika. Kiedy ktoś Cię celowo potrąci, nie odwracaj się i idź dalej. Można również przeprosić – dla własnego dobra. 5. Przebywając na plaży, pływalni czy w wakacyjnym tłumie, uważaj na swoją torbę, portfel, telefon. Nie noś portfela i dokumentów razem i nigdy nie wkładaj ich do tylnej kieszeni. Dokładnie zapinaj plecaki i torby. Torebkę trzymaj, obejmując ją całą od spodu, pamiętając przy tym, aby zawsze była zamknięta. Wartościowe rzeczy noś tylko w zamykanych kieszeniach. Jeśli bawisz się na imprezie, nigdy nie pozostawiaj swoich rzeczy bez opieki – kradzieże torebek, portfeli, telefonów komórkowych zdarzają się w klubach niezwykle często. Złodziej prowadzi wnikliwą obserwację wybierając swoje ofiary. 6. Zawsze i wszędzie pilnuj swoich napojów. Przypadki dosypywania i dolewania różnych specyfików są coraz większym problemem. Po takich substancjach nabierasz niewyobrażalnej ochoty na seks, tracisz samokontrolę, łatwo jest Cię nakłonić do robienia różnych rzeczy, a nazajutrz niczego nie pamiętasz. Nigdy nie przyjmuj napojów od nieznanych lub mało znanych Ci osób. Jeśli idziesz na parkiet, napoje zostaw pod opieką osoby zaufanej.

15. 10 Zasad Bezpieczeństwa Młodzieży w wakacjeC.D. • Nigdy nie wybieraj się na dyskotekę sam – zawsze w gronie znajomych. Nie wychodź z dyskoteki samotnie – staraj się wracać do miejsca zamieszkania w towarzystwie przyjaciół. Wychodząc z dyskoteki włóż wierzchnie okrycie i wygodne obuwie – bardzo „swobodny” strój często prowokuje agresję. Dobrze jest również nosić przy sobie miotacz gazu lub żel obezwładniający. Pamiętaj jednak, że jest to przedmiot służący do obrony, więc stosuj go zgodnie z przeznaczeniem! • Wakacje to okres wzmożonej działalności dealerów narkotykowych. Pamiętaj, że mitem jest, iż „dopalacze” pomagają w dobrej zabawie. Narkotyki zrobią Ci z mózgu kogel - mogel . Naucz się być asertywnym! Naucz się odmawiać. PAMIĘTAJ – NIE ISTNIEJE BEZPIECZNE BRANIE NARKOTYKÓW! 9. Wakacje to czas relaksu i zabawy, ale nie każdy pomysł na zabawę jest dobry. Nierzadko ostatni szkolny dzwonek czy ostatni egzamin na studiach jest dla młodych ludzi sygnałem rozpoczynającym wielkie pijaństwo, a wraz z nim – wielkie ryzyko. Nie daj szans, aby wakacyjne picie powiększyło związane z tym statystyki tragicznych wydarzeń. Alkohol wzmaga agresję, a jednocześnie nietrzeźwy nastolatek jest łatwiejszą ofiarą przestępstwa. Nadmiar alkoholu nierzadko też prowadzi do ryzykownych zbliżeń seksualnych, a ryzykowny seks to groźba zakażenia chorobami wenerycznymi lub HIV. Alkohol, zwłaszcza w nadmiarze, potęguje też ryzyko stosunków z pogranicza gwałtu, przypadkowe inicjacje i niechciane ciąże. 10. Okres wakacji to również intensywny werbunek prowadzony przez sekty. Nie opowiadaj nowo poznanym ludziom o swoich kłopotach czy marzeniach. Możesz być zaproszony na „bardzo ważne spotkanie”. Jeżeli osoba jest bardzo życzliwa, ale nie chce odpowiedzieć na Twoje pytanie o cel spotkania i osoby lub instytucje je organizujące: „bo tam się wszystkiego dowiesz”, bądź ostrożny. Nie idź, jeżeli wcześniej nie sprawdzisz, kim są ludzie, którzy Cię zapraszają i o co im chodzi.