Literaire Ontwikkelingen

1. Literaire Ontwikkelingen Literaire teksten steeds meer als geschreven werk van een individuele auteur. Geleerde (humanistische) Renaissanceliteratuur in de volkstaal Twee hoofdontwikkelingen Belerende literaire teksten die zich baseerden op Klassieke voorbeelden Naam van auteur staat nu onder het literaire werk Ik ben Bredero en mijn Groot Lied-Boeck is een goed voorbeeld van het bovenstaande! Hallo, Ik ben Vondel. Ik baseerde vrijwel al mijn toneelstukken en gedichten op Klassieke voorbeelden. Gijsbrecht van Aemstelis een pure vorm van Aemulatio!

2. Literaire Ontwikkelingen In de Republiek waren schrijvers voornamelijk afkomstig uit de stedelijke elite en de hogere middenklasse van de burgerij Dames en Heren, mijn naam is PC Hooft. Ik was naast een begenadigd schrijver ook belangrijk in de Amsterdamse politiek. Zo was ik o.a. burgemeester. Ik ben Jacob Cats. Ik zag mezelf als volksopvoeder en mijn werken hadden een opvoedkundige functie. Ik schreef voor een groot publiek en gebruikte makkelijke taal zodat veel mensen mij konden volgen! En trouwens, hier op het Muiderslot woonde ik… Ik had veel literaire vrienden en ik vond het vooral belangrijk dat mijn geleerde vrienden mijn literatuur mooi vonden…

3. Literaire Ontwikkelingen Didactische verhalen Emblematiek Renaissanceliteratuur Poëzie: het sonnet Ernstig en komisch toneel Liederen en Liedboeken

4. Literaire Ontwikkelingen • Renaissance literatuur Naar voorbeeld van klassiek Griekse voorbeelden… diepzinnig, raadselachtig, dubbelzinnig en vol verwijzingen… Eigenlijk een geleerd spel met literaire voorbeelden, bronnen, tradities en conventies Hallo, daar ben ik weer… P.C. Hooft… Ik was een typische renaissanceschrijver. Ik kende mijn klassieken. Het petrarkisme bijvoorbeeld… • Ik ben Petrarca, een 14deeeuwse Italiaanse dichter. Ik schreef gedichten over de liefde met vaste kenmerken: • De liefde bleef onvervuld • Mijn gedichten waren vanuit een –ik verteld • De geliefde (eigenlijk altijd Laura) werd op een stereotiepe beschreven • Vaste beelden voor de liefde • Veel tegenstellingen en paradoxen • Eigenlijk waren mijn gedichten vooral een literair spel… Het is niet zo dat ik me altijd zo voelde.

5. Literaire Ontwikkelingen Motto (opschrift) • Emblematiek Een embleem is de uitbeelding van een algemene waarheid of les Pictura (afbeelding) Subscriptio (uitleg) Hallo, Jacob Cats hier. Emblematiek was een belangrijke manier voor mij om mijn morele lessen over te dragen… Het gaat erom dat de relatie tussen motto, pictura en subscriptio wordt ontrafelt  literair spel

6. Literaire Ontwikkelingen • Didactische verhalen Ook didactische verhalen waren mijn ding. Ze zijn bedoeld om op een spannende, ontroerende manier een morele les of algemene wijsheid over te dragen… Ik ben trouwens nog altijd Jacob Cats. Thema’s als het huwelijk stonden vaak centraal in de didactische verhalen. Het huwelijk was volgens de Calvinisten (en Cats) de hoeksteen van de samenleving. Cats’ Trou-ringh (1637) is hiervan een typisch voorbeeld.

7. Literaire Ontwikkelingen • Liederen en liedboeken Wij zijn zeventiende eeuwse liedboeken en wij gaan thematisch allemaal over de (petrarkistische)liefde. Wij zijn vooral bedoeld voor de huwbare, rijke jeugd. Veel teksten uit de zestiende en zeventiende eeuw waren bedoeld om te zingen. Liederen werden verzameld in Liedboeken. Jullie kennen mij nog: Bredero is de naam. Mijn Groot Lied-boeckwas een van de belangrijkste liedboeken. Boertig (komisch) Amoreus (liefdesliederen Aandachtig (religieus)

8. Literaire Ontwikkelingen • Poëzie: het sonnet • Petrarca hier. Ik ben een van de eerste renaissance dichters die met de vaste versvorm van het sonnet ging werken in de 13de eeuw. Ik was een belangrijk bron voor Nederlandse dichters als Huygens, Vondel, Bredero en vooral P.C. Hooft. Gezwinde grijsaard die op wakkre wieken staag* De dunne lucht doorsnijdt, en zonder zeil te strijken* Altijd vaart voor de wind, en ieder na laat kijken, Doodsvijand van de rust, die woelt* bij nacht, bij dag,Onachterhaalbre Tijd, wiens hete honger graag* Verslokt, verslindt, verteert al wat er sterk mag lijkenEn keert en wendt en stort Staten en Koninkrijken; Voor iedereen te snel, hoe valt gij* mij zo traag?Mijn lief, sinds ik u mis, verdrijve* ik met mishagen De schoorvoetige Tijd, en tob de lange dagen Met arbeid avondwaarts; uw afzijn valt te bang. En mijn verlangen kan de Tijdgod niet bewegen*. Maar ‘t schijnt* verlangen daar zijn naam af heeft gekregen, Dat ik de Tijd die ik verkorten wil, verlang*. P.C. Hooft Thematisch gaat een sonnet meestal over (tijdelijk) onvervulde liefde –naar voorbeeld van Petrarca. Zoals het een renaissance gedicht betaamt, worden er veel verwijzingen naar klassieke oudheid gebruikt… Twee strofen van vier regels, rijmschema ABBA ABBA Inhoudelijke wending: vaak van algemeen naar meer persoonlijk Twee strofen van drie regels, rijmschema varieert hier soms…

9. Literaire Ontwikkelingen • Toneel ALGEMENE ONTWIKKELING Drie fasen Rederijkerskamers: De eglentier & Het Wit Lavendel. Bredero en Hooft schrijven hier hun eerste toneelstukken en ze worden hier ook opgevoerd. (duidelijke lessen) Samuel Coster richt De Nederduytsche Academie op. Op de klassieken gebaseerd toneel in de volkstaal. Bouw van de Amsterdamse Schouwburg; tegen betaling opvoeringen van toneel. (tonen van bepaald bedrag, spiegelfunctie) Toneel had een stedelijke functie: opbrengsten vaak naar sociale instellingen. Tegelijkertijd ook een opiniërende functie (passend binnen stadsbestuur. KOMISCH ERNSTIG Komedie Tragedie • Ik ben nog steeds Vondel. Mijn tragedies zijn nog altijd bekend. • Ik ben Bredero en ik schreef veel komedies… • Naar de klassieke vaste regels voor toneel (Aristoteles): • Vijf bedrijven • Ondergang hooggeplaatste figuren • Taalgebruik is verheven • Onderwerp uit de Oudheid • Eenheid handeling-tijd-plaats Meer gericht op het “volk”. Didactisch en vaak gebruik makend van exemplacontraria om het volk een les over gedrag te leren. Wat betreft structuur werd vaak de klassieke vorm gevolgd (vijf bedrijven, eenheid tijd-plaats-handeling) Vaak had een tragedie een didactische functie