Dierenwelzijn in kleine slachthuizen hoefdieren wetgeving per 1-1-2013

1. Dierenwelzijn in kleine slachthuizen hoefdierenwetgeving per 1-1-2013 Marguérite Biesheuvel Mereveld, 30 januari 2013

2. Op ‘t programma vanavond: 1)Veranderingen wetgeving dierenwelzijn • per 1 januari 2013 ➨ Vo (EG)1099/2009 van kracht • per + 1 juli 2013 (Besluit houders van dieren) 2)Waarom? Achtergronden tot stand komen Verordening 3)Wat betekent dit voor u Zelfslachtende Slager? Voorbeelden van nieuwe eisen • Welkeondersteuning mag u verwachten vanKNS?Gidsen voor goede praktijkenNVWA? Nalevingshulp

3. Wetgeving dierenwelzijn in SH tot 1-1-2013 Europese wetgeving: • Hygiënepakket: Verordeningen 852- 853 -854 -882/2004 • Transportverordening 1/2005 • Richtlijn 93/119 Nederlandse wetgeving: • Gezondheids- en welzijnswet voor dieren (GWWD) • Besluit doden van dieren • Besluit ritueel slachten • Regeling doden van dieren • Regeling dierenvervoer 2007 • Beleidsregels Dierenwelzijn 2009 • Regeling bestuurlijke boetes Gwwd • (Wet Economische Delicten)

4. Wetgeving dierenwelzijn in SH vanaf 1-1-2013 Europese wetgeving: • Hygiënepakket: Verordeningen 852-853-854-882/2004 • Transportverordening 1/2005 • Verordening 1099/2009 Nederlandse wetgeving: • Wet Dieren • Regeling doden van dieren 2012 • Gewijzigd besluit doden van dieren • Gewijzigd besluit ritueel slachten • Besluit Houders van dieren i.o.: hierin is onder meer het Convenant onbedwelmd ritueel slachten opgenomen • Besluit handhaving en overige zaken Wet Dieren i.o.

5. Dierenwelzijn Dieren hebben gevoel… goed welzijn ➨ vleeskwaliteit + ➨ veiligheid medewerkers + ➨ wordt door veel klanten als een kwaliteitskenmerk gezien!

6. Verordening (2009) in plaats van oude Richtlijn (1993)Waarom? • Dierenwelzijn staat nu hoger op maatschappelijke en politieke agenda dan toen  strengere eisen • Voortschrijding (welzijns-)wetenschap • Veel richtlijnen zijn vervangen door verordeningen:Verordening is rechtstreeks van kracht in alle lidstaten veel minder ruimte voor eigen interpretatie • Trend sinds ruim 20 jaar: steeds meer verantwoordelijkheid voor (aantoonbare) beheersing van het proces bij degene die proces uitvoert: nu ook m.b.t. dierenwelzijn

7. Aantoonbare procesbeheersing 1995: goedgekeurd procesbeheerssysteem verplicht voor vleesproductenbedrijven 1998 (+) idem vleesbereidingenbedrijven 2006: voedselveiligheidssysteem (HACCP) ook voor slachterijen en uitsnijderijen& HACCP procedure “welzijn bij aankomst” 2013: “procesbeheerssysteem” welzijn, onder meer: >proces beschrijven (standaardwerkwijzen) > uitvoeren controles (monitoringprocedures)

8. ZEKER ZIJN dat het goed gaat, niet door toeval maar door systematiek LATEN ZIEN dat het goed gaat Op eigen onderneming gericht Naar buiten gericht DOELProcesbeheersingssysteem ~ kwaliteitsborgingssysteem

9. Wat vraagt de Vo 1099/2009 van u? Andere werkwijze? Misschien Investeren in inrichting/apparatuur? Misschien Meer papieren? Ja

10. Verordening 1099/2009inzake de bescherming van dieren bij het doden KERN = artikel 3 lid 1: bij het doden van dieren en daarmee verband houdende activiteiten wordt ervoor gezorgd dat de dieren elke vermijdbare vorm van pijn, spanning of lijden wordt bespaard lid 2: voor toepassing van lid 1 nemen bedrijfsexploitanten de noodzakelijke maatregelen om tewaarborgendat dieren…. lid 3: voorzieningen voor het doden van dieren (…) worden zo ontworpen, gebouwd, onderhouden én gebruikt dat de naleving van de verplichtingen in leden 1 en 2 (…) het hele jaar door gewaarborgdis.

11. HOE waarborgen, ervoor zorgen? Daar gaat de rest van de Verordening over… Vanavond bespreken we enkele opvallende wijzigingen: • Algemeen • Per processtap

12. Eisen Vo 1099/2009 (algemeen - 1) Alleen werken met personeel dat vakbekwaam is én Getuigschrift van vakbekwaamheid heeft; (>1000 GVE/jaar: Functionaris voor het dierenwelzijn) Vastleggen:maximum aantal dieren per uur voor elke slachtlijncategorieën en gewichtsklassen van dieren waarvoor de beschikbare fixatie- en bedwelmingsapparatuur gebruikt mag wordenmaximale capaciteit elke onderbrengvoorziening

13. Eisen Vo 1099/2009 (algemeen - 2) Vastleggen werkwijze in Standaardwerkwijzen (SWW’s)hierbij rekening houden met aanbevelingen/instructies van producent van fixatie- en bedwelmingsapparatuur Vastleggen hoe bepaalde kritische processtappen worden bewaakt in Monitoringsprocedures+ uitvoeren controles i.v.m. met deze bewaking U mag daarbij gebruik maken vanGidsen voor goede praktijken!

14. De processtappen: • Aanvoeren • Afladen • Verplaatsen • Onderbrengen • Fixeren • Bedwelmen/niet-bedwelmen • Snijden/steken • Verbloeden • Eerstvolgende slachthandeling/broeien

15. Aanvoeren en afladen Eisen grotendeels in transportverordening en hygiëne-verordeningen Vo 1099/2009: Beoordelen welzijnsomstandigheden van ELKE partij dieren:wel/niet speciale zorg nodig  Altijd iemand aanwezig bij afleveren dieren

16. Dieren die niet kunnen lopen mogen niet naar de slachtplaats worden gesleept, maar moeten ter plaatse worden gedood Verplaatsen

17. Onderbrengen en verzorgen Ruimte, licht, drinkwater, ventilatie… allemaal niet nieuw Huisvesten i.o.m. normale gedrag Op hok aanduiding: • maximum aantal dieren dat erin past • datum + tijd van aankomst Bij overnachten of >12 uur: • voedervoorziening • strooisel of gelijksoortig materiaal

18. Doel fixeren = doeltreffende bedwelming mogelijk makenof onbedwelmd slachten Daarvoor is niet altijd een toestel nodig wél bij onbedwelmde slacht …dier wordt elke vermijdbare vorm van pijn, spanning of lijden bespaard duurt zo kort mogelijk antislip vloer geen letsel, kneuzingen, worstelingen, geloei… Fixeren- 1

19. Fixeren - 2 Bij ieder fixatieapparaat: • Gebruiksinstructie metsoorten, categorieën, aantallen en/of gewichtsklassen van dieren waarvoor apparatuur is bedoeld • Onderhoudsinstructie • Onderhoudsregister Gebruiksinstructie en onderhoudsinstructie moet geleverd worden door fabrikant van het apparaat

20. Bedwelmen algemeen - 1 Bijlage I van Vo 1099/2009: • Welke methoden zijn toegestaan>mechanisch>elektrisch>gas • Welke “cruciale parameters” zijn er per methodebijvoorbeeld: spanning, sterkte, frequentie stroom • Enkele normenbijvoorbeeld: minimale stroomsterkte 1,3 A bij bedwelming varkens Bijlage II: Aan welke specifieke eisen moet apparatuur voldoen (overgangsbepaling!)

21. Bedwelmen algemeen - 2 Ook hier weer bij ieder apparaat: - Gebruiksinstructie metsoorten, categorieën, aantallen en/of gewichtsklassen van dieren waarvoor apparatuur is bedoeldaanbevolen/cruciale parametersmethode om efficiëntie van apparaat te kunnen bewaken - Onderhoudsinstructie - Onderhoudsregister Gebruiksinstructie en onderhoudsinstructie moet geleverd worden door fabrikant van het apparaat

22. Zie brief d.d. 19-11-2012 “Oude” eisen: Apparaat staat in verbinding met toestel waarmee voltage en stroomsterkte bij belasting worden aangegeven; zichtbaar voor bedwelmer (…) Nieuwe eisen onder meer: cruciale parameters tonen én registreren… = spanning, stroomsterkte, frequentie, tijdsduur…. Bedwelmen - elektrisch

23. Bedwelmen penschieten - 1 Cruciale parameters o.m.: • plaatsing en richting schot • lengte en diameter pen • slagkracht patroon  snelheid pin

24. Bedwelmen – penschieten - 2

25. Bedwelmen?? – penschieten - 3

26. Onbedwelmd slachten Mechanischefixatie, nu ook schapen en geiten (Checklijsten fixatievoorzieningen beschikbaar) Controle op afwezigheid tekenen van bewustzijn vóór opheffen fixatie beschreven in monitoringprocedure Controle op afwezigheid tekenen van leven vóór vlgd slachthandeling beschreven in monitoringprocedure

27. Doorsnijden beide halslagaders of toevoerende bloedvaten Ook bij bedwelmde slacht: controle afwezig zijn van tekenen van leven vóór volgende slachthandeling Snijden/steken & verbloeden

28. Ondersteuning bij toepassen Vo - 1 KNS maakt GIDS VOOR GOEDE PRAKTIJKEN Art 13 Vo: … teneinde toepassing van deze vo te vergemakkelijken = basisdocument met standaardwerkwijzen monitoringsprocedures registratie formulieren Dit basisdocument vult u aan/in met bedrijfseigen gegevens zoals bijv. gebruiks- en onderhoudsinstructies apparatuur

29. Ondersteuning bij toepassen Vo - 2 NVWA • beoordeelt KNS-GIDS voor goede praktijken • geeft NALEVINGSHULPvragen over nieuwe eisen?  bedrijvenbeheerder nvwa • voert welzijns-CONTROLES/INSPECTIESuit- tijdens am-keuring- tijdens doden*- 1x/jaar uitgebreide systeeminspectie* (nieuw!) * Dan géén rekening voor toezicht op welzijn (min EZ betaalt), wél rekening voor herinspectie na constateren overtreding

30. Extra: iets over de “Speerpuntenactie” Zie brief d.d. 4-1-2013 (“Inventarisatie werkwijze”) Vanthemsche nulmetingkleine+middelgrote bedr speerpuntenactie: (2008 en 2011) (2011+2012, 41 bedr) (2013, overige 140 bedr) 6 onderwerpen, waarvan 2 dierenwelzijn (alléén elektrische bedwelmingsapparatuur en onderbrengvoorzieningen) Voor aantal nieuwe eisen dierenwelzijn geldt dat in 1e kwartaal vooral nalevingshulp wordt geboden; dit betreft vooral administratieve eisen (SWW, monitoringsinstructies, gebruiksinstructies, Getuigschriften vakbekwaamheid, e.d.) Als dierenwelzijn in gedrang komt  wel handhaving in 1e kw

31. Vragen