Wpływ środowiskowych czynników ryzyka na stan zdrowia psychofizycznego nastolatków WARSZTATY

1. Wpływ środowiskowych czynników ryzyka na stan zdrowia psychofizycznego nastolatków WARSZTATY Prof. Witold Lukas Zakład Medycyny Rodzinnej, Śląski Uniwersytet Medyczny

2. Środowisko domowe stanowi najczęstsze źródło czynników ryzyka, nie tylko ze względu na to, że jest bezpośrednio lub pośrednio związane z zagrożeniami dla zdrowia jakimi są "choroby cywilizacyjne”, ale ponieważ koreluje również z różnymi nałogami i nawykami behawioralnymi. Agresywnie promowany tzw. „nowoczesny” styl życia bardzo często jest przyczyną zaburzeń relacjach między ludźmi.

3. PRZYPADEK: 15-letni chłopiec przyprowadzony do lekarza rodzinnego w celu zbadania z powodu bólu, utrzymującego się od dwóch tygodni – ból ma charakter kłujący przechodząc w mrowienie – zlokalizowany w prawym barku, ramieniu i ręce. • Jego matka twierdzi, że chłopiec cierpi na bezsenność oraz że jego wyniki w szkole się pogorszyły w ciągu ostatnich kilku miesięcy. • Od tego momentu, pogorszyła się u niego ostrość widzenia, co stopniowo osłabia możliwości czytania. • Chłopiec skarży się na ból w nadgarstku i okolicy dłoniowej. • Dotychczasowy wywiad chorobowy jest bez znaczenia, z wyjątkiem skrzywienia bocznego kręgosłupa. • Nie bierze leków i nie ma alergii na leki. • Wywiad rodzinny jest również nieobciążony. • Parametry życiowe w normie.

4. Dyskusja plenarna • Problemy pacjenta i ich możliwe przyczyny.

5. Praca w grupach Grupa I – kryteria diagnostyczne uzależnienia od Internetu. Grupa II – strategie profilaktyczne i terapeutyczne związane z nadużywaniem Internetu. Grupa III – (1) zaburzenia somatyczne u osób uzależnionych od Internetu; (2) badanie kliniczne i dodatkowe testy umożliwiające rozpoznanie zespołu cieśni kanału nadgarstka.

6. Uzależnienie od Internetu • Prezentacja wyników pracy grupowej.

7. Patologiczne korzystanie z mediów elektronicznych • Prezentacja plenarna

8. Internet wywiera ogromny wpływ na świat i daje wiele korzyści swoim użytkownikom. Jednakże, w tym samym czasie, pojawia się coraz więcej negatywnych aspektów związanych z Internetem.Jako wyjaśnienie niekontrolowanego, destrukcyjnego stosowania tej technologii pojawiła się koncepcja "uzależnienia od Internetu".Lekarze podstawowej opieki zdrowotnej i lekarze rodzinni często nie są odpowiednio przygotowani, aby poradzić sobie z tym problemem, zwłaszcza dlatego, że objawy uzależnienia od wirtualnej rzeczywistości mogą być zamaskowane.

9. Patologiczne korzystanie z mediów elektronicznych (ang. PUEM - pathologicaluse of electronic media) • Uzależnienie od TV, telefonów komórkowych lub Internetu. • Uzależnienie od treści informacji z cyberprzestrzeni • Skala korzystania z Internetu (2004 – 26%, 2008 - 45%) > 15 r.ż. • Skala korzystania z Internetu (2004 – 58%, 2008 - 80%) < 15 r.ż.

10. OBJAWY UZALEŻNIENIA OD INTERNETU: • Nadmierna ilość czasu spędzanego w sieci. • Częściowa lub całkowita utrata kontroli nad czasem spędzanym w sieci oraz redukcja podstawowych aktywności dnia codziennego. • Niemożność zapanowania nad nagłą chęcią „wejścia do sieci”. • Uczucie lęku, frustracji i/lub napięcia utrzymujące się po skorzystaniu z Internetu.

11. Częste patologie, które można spotkać w sieci: • Cyberprzemoc • Pedofilia • Przestępstwa wirtualne – kradzież tożsamości • Stowarzyszenia internetowe promujące akty samobójcze lub kluby narkotykowe • Pornografia • Wirtualne (drugie) życie

12. Problemy zdrowotne związane z nadużywaniem Internetu • Somatyczne: • Pewne zaburzenia wrodzone (mogą być nasilane) • Problemy okulistyczne • Ból gałek ocznych • Zaburzenia widzenia, np. podwójne widzenie • Zaburzenia postawy i funkcji ruchowych • skolioza i skrzywienia boczne kręgosłupa • bóle mięśniowe • bóle głowy • zawroty głowy • zespół cieśni kanału nadgarstka • bezsenność • ogólne zmęczenie

13. Problemy zdrowotne związane z nadużywaniem Internetu • Psychiczne: • Desensytyzacja • Utrata rozgraniczenia między rzeczywistością a fikcją • Utrata tożsamości osobowej • Substytucja tożsamości osobowej za pomocą jednej z tożsamości wirtualnych • Utrata kreatywności • Rozpacz, bezradność i uczucie dezorientacji • Zaburzenia komunikacji • Sfera zainteresowań ograniczona wyłącznie do tematów związanych z Internetem • Depresja (spowodowana ograniczeniem kontaktów personalnych) • Zwiększenie stopnia agresji • Bezsenność (kanały IRC między godziną 23:00 a 3:00).

14. Problemy zdrowotne związane z nadużywaniem Internetu • Psychospołeczne: • Fobie społeczne • Ucieczka do wirtualnej rzeczywistości • Pogorszenie lub utrata relacji z rodziną i przyjaciółmi • Uwolnienie od struktur społecznych (anonimowość) • Uwolnienie od przepisów prawnych

15. Problemy zdrowotne związane z nadużywaniem Internetu • Edukacyjne: • Ograniczenie słownika i częste stosowanie slangu • Słaba koncentracja • Pogorszenie pamięci • Czytanie tekstu bez zrozumienia • Trudności w wykonywaniu poleceń • Powolne pisanie

16. Problemy związane z nadużywaniem Internetu • Profilaktyka: • Prowadzenie dzienniczka czasu spędzanego codziennie w sieci • Monitorowanie i ograniczanie czasu spędzanego na różnych czynnościach w Internecie. • Skoncentrowanie się na wykonywaniu wyłącznie koniecznych zadań w sieci. • Organizowanie przerw co 30 minut. • Zorganizowanie jednego dnia w tygodniu wolnego od komputera.

17. Zespół cieśni kanału nadgarstka (ang. CTS – carpal tunnel syndrome)

18. Zespół cieśni kanału nadgarstka

19. Zespół cieśni kanału nadgarstka (CTS) – stwierdza się u około 1% populacji

20. Przyczyny: • Wrodzone anomalie – dodatkowe ścięgna • Zmiany zapalne – zapalenie pochewek ścięgien (synovitis), zapalenie ścięgien (tendonitis), zapalenie ścięgien i pochewek ścięgnistych (tenosynovitis). • Reumatoidalne zapalenie stawów • Dna moczanowa • Neuropatia cukrzycowa lub alkoholowa • Akromegalia • Ciąża • Otyłość • Nabyte zaburzenia funkcjonalne – powtarzane ruchy i nadmierne zginanie nadgarstka i palców spowodowane: - graniem na instrumencie muzycznym (np. pianinie) - używaniem kul łokciowych • - pisaniem na klawiaturze • - ćwiczeniami gimnastycznymi • - złamaniem kości promieniowej • - jeżdżeniem na rowerze • - narażeniami zawodowymi związanymi z nadmiernym zgięciem nadgarstka

21. Objawy CTS • Mrowienia i osłabienie pierwszego, drugiego i trzeciego palca • Wypuszczanie przedmiotów z rąk • Zanik mięśni kciuka • Mrowienia w promieniowo-dłoniowej części ręki • Ból zlokalizowany w nadgarstku i okolicy dłoniowej • Dodatnie testy prowokacyjne – objaw Tinela i Phalena.

22. Dodatkowe testy diagnostyczne • Elektromiografia i ocena prędkości przewodnictwa nerwowego pomaga oszacować lub potwierdzić neuropatię i udokumentować uszkodzenie pojedynczego nerwu, oraz rozróżnić który rodzaj włókien jest uszkodzony (włókna czuciowe czy ruchowe). • Testy te wskazują również stopień ucisku nerwu pośrodkowego na dłoniowej części nadgarstka. • Wyniki badań są najbardziej miarodajne, gdy wykonuje się je z samego rana lub po pracy. • Tomografia komputerowa (CT) i rezonans magnetyczny (MRI).

23. Zespół cieśni kanału nadgarstka Metoda badania mięśnia odwodziciela krótkiego kciuka. Dłoń pacjenta jest unieruchomiona przez dłoń osoby badającej. Pacjent porusza swoim palcem utrzymując paznokieć kciuka skierowany przez cały czas ku górze. Lekarz badający testuje siłę palca.

24. Zespół cieśni kanału nadgarstka • Metoda badania siły mięśniowej mięśnia przeciwstawiacza kciuka. Dłoń pacjenta jest unieruchomiona przez dłoń osoby badającej. Pacjent rusza kciukiem tak aby opuszka dotykała dłoniowej powierzchni stawu palca tak blisko do piątego palca jak to tylko możliwe. Podczas ostatniej fazy ruchu paznokieć kciuka powinien być skierowany ku górze. Lekarz badający sprawdza siłę wywieraną podczas tego ruchu.

25. Zespół cieśni kanału nadgarstka • Objaw Tinela Opukiwanie miejsca przebiegu nerwu pośrodkowego w dystalnej części przedramienia, między nadgarstkiem a dłonią, wywołuje ból i mrowienie.

26. Zespół cieśni kanału nadgarstka • Objaw Phalena. Pozycja zgięciowa nadgarstka wywołuje ucisk na nerw pośrodkowy, co prowadzi do wywołania objawów zespołu cieśni kanału nadgarstka. Ból i mrowienie pojawiają się po upływie kilku sekund.

27. Leczenie: • Unieruchomienie nadgarstka za pomocą ortezy lub łuski na 2-3 tygodni w ciągu nocy lub jeżeli to konieczne również w ciągu dnia. • Odbarczenie chirurgiczne (tenektomia) • Miejscowe podanie steroidów – (jednorazowa dawka) • Wit. B6 50 mg 1x dziennie