Infobrokering w praktyce: zasady i metody wyszukiwania informacji w Internecie

1. Infobrokering w praktyce: zasady i metody wyszukiwania informacji w Internecie Sabina Cisek Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ Dąbrowa Górnicza, 16 marca 2009

2. Spis treści • Terminologia – slajd 3 • Infobrokering: mity i rzeczywistość – slajd 4 • Wyszukiwanie informacji w Internecie: zasady i metody – slajd 11 • Kilka przypadków – slajd 29 • Wybrana literatura przedmiotu – slajd 42

3. Terminologia • Broker informacji = infobroker = [czasami] profesjonalista informacji (information professional) ≠ bibliotekarz ≠ wywiadowca gospodarczy • Infobrokering = infobrokerstwo = infobroking

4. Infobrokering: mity i rzeczywistość

5. Mit 1: praca infobrokera polega przede wszystkim na wyszukiwaniu informacji • Rzeczywistość: praca infobrokera polega między innymi na wyszukiwaniu informacji

6. Mit 2: infobroker szuka informacji tylko w Internecie • Rzeczywistość: infobroker szuka informacji w różnych zasobach/źródłach, np. w archiwach, bibliotekach, biurach informacji gospodarczej, w Internecie, u ekspertów …

7. Mit 3: infobroker sprzedaje informację • Rzeczywistość: infobroker sprzedaje usługę informacyjną

8. Na czym polega praca infobrokera? • Kompetentne identyfikowanierzeczywistych potrzeb informacyjnych klientów • Pozyskiwanie informacji ze źródeł różnego typu (Internet – różne narzędzia/usługi, komercyjne serwisy informacyjne, biblioteki, archiwa, wywiadownie gospodarcze etc.) • Wybór – wartościowanie – powtórny wybór zasobów/źródeł/treści = filtracja informacji • Przetwarzanie informacji: analiza, synteza, tworzenie źródeł pochodnych zgodnie z zapotrzebowaniem klienta • Akredytacja informacji: gwarancja jakości • Udostępnianie informacji: odpowiedź na pytanie/zamówienie klienta, lub – lepiej – zaspokojenie jego potrzeb informacyjnych

9. Co sprzedaje broker informacji? Skąd się bierze wartość dodana? • Broker informacji sprzedaje usługę informacyjną polegającą na pośredniczeniu pomiędzy utrwalonym zasobem informacji/wiedzy a jego użytkownikami • Albo: Infobroker sprzedaje usługę informacyjną, polegającą na zaspokojeniu konkretnych, zindywidualizowanych potrzeb informacyjnych jednostek bądź organizacji (głównie firm)

10. Cechy definicyjne brokera informacji (warunki konieczne) • Jest pośrednikiem (information intermediary) pomiędzy zasobami informacyjnymi a ludźmi i organizacjami, którzy informacji potrzebują • Jest niezależny (independent information professional) – prowadzi własną działalność gospodarczą, ewentualnie jest zatrudniony w firmie infobrokerskiej • Swoje usługi oferuje odpłatnie • Sprzedaje NIE informację (w sensie – wiadomość, treść) – ale usługę informacyjną • Posiada odpowiednie umiejętności i wiedzę, kieruje się etyką zawodową, korzysta jedynie z legalnych źródeł informacji

11. Wyszukiwanie informacji w Internecie: zasady i metody

12. Podstawowe zasady • Dostosuj strategię i taktykę wyszukiwawczą do problemu i zindywidualizowanych potrzeb klienta • Nie ufaj a priori wszystkim źródłom – oceniaj serwisy WWW i ich zawartość informacyjną • Nie polegaj wyłącznie na jednym źródle • Google NIE jest jedynym serwisem wyszukiwawczym w Internecie i NIE obejmuje całości Sieci • Poznaj prawo regulujące dostęp do informacji • Miej „po ręką” przydatne uniwersalne i specjalistyczne punkty startowe do poszukiwania informacji w Internecie • Używaj różnych funkcjonalności/narzędzi wyszukiwawczych, jak fraza „…”, operatory boolowskie (AND, OR, NOT), inne operatory +, -, define, info, link, site, wyszukiwanie zaawansowane …

13. Przykłady • Nie polegaj wyłącznie na jednym źródle • co zrobisz, gdy nie będzie działać? • trzeba konfrontować/sprawdzać informację z różnych źródeł

16. Przykłady • Google NIE jest jedynym serwisem wyszukiwawczym w Internecie i NIE obejmuje całości Sieci • istnieje niewidzialny Internet / Invisible Web • m.in. zawartość baz danych • to samo pytanie zadane w różnych wyszukiwarkach daje różne wyniki

19. Przykłady • Poznaj prawo regulujące dostęp do informacji • Na przykład: • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu informacji wymaganych do podania do publicznej wiadomości przez komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej. Dz.U. 2002 nr 78 poz. 712

21. Przykłady • Miej „po ręką” przydatne uniwersalne i specjalistyczne punkty startowe do poszukiwania informacji w Internecie

22. Punkty startowe – typologia (1) • Uniwersalne serwisy wyszukiwawcze: katalogi, portale, wyszukiwarki • Przewodniki dziedzinowe, serwisy tematyczne o kontrolowanej jakości, subject gateways, np.: • CIBIE WBP w Krakowie Baza linków http://www.cibie.pl/15.html • Ekonomia on-line http://kangurold.uek.krakow.pl/Biblioteka/Ekonomia/ • Intute http://www.intute.ac.uk/

23. Punkty startowe – typologia (2) • Punkty dostępu do Deep/Invisible Web, np.: • Deep Web Research http://www.deepwebresearch.info/ • Punkty dostępu do zasobów Open Access, np.: • DOAJ http://www.doaj.org/ • OAIster http://www.oaister.org/ • Pełnotekstowe czasopisma elektroniczne w wolnym dostępie http://www.bj.uj.edu.pl/~krosniak/Open_Access_1.htm

24. Punkty startowe – typologia (3) • Punkty dostępu do zasobów Web 2.0, np.: • Google Blog Search http://blogsearch.google.com/ • Technorati http://www.technorati.com/ • Punkty dostępu do informacji • bibliograficznej, np. • http://mak.bn.org.pl/wykaz.htm☺ • faktograficznej, np. • About.com http://www.about.com/, • OneLook Dictionary Search http://www.onelook.com/ • Refdesk http://www.refdesk.com/

25. Punkty startowe – typologia (4) • Specjalistyczne punkty startowe (forma), np. grafika i multimedia, • AltaVista Image Search http://www.altavista.com/image/default • Picsearch http://www.picsearch.com/ • Specjalistyczne punkty startowe (treść), np. biznes i ekonomia • CEOExpress http://www.ceoexpress.com/default.asp • Onet.pl Biznes http://biznes.onet.pl/ • Przetargi.e.Gospodarka.pl http://www.przetargi.egospodarka.pl/

26. Punkty startowe – typologia (5) • … • I są jeszcze bardzo dobre serwisy opracowane przez biblioteki i bibliotekarzy, korzystaj z nich, np.: • ARIANTA http://www1.bg.us.edu.pl/bazy/czasopisma/ • BERA http://www.loc.gov/rr/business/BERA/ • ResourceShelf http://www.resourceshelf.com/

27. Przykłady • Używaj różnych funkcjonalności, narzędzi wyszukiwawczych, jak: fraza „…”, operatory boolowskie (AND, OR, NOT), inne operatory +, -, define, info, link, site, wyszukiwanie zaawansowane …

29. Kilka przypadków

30. Przypadek 1: Klient pyta o dane archiwalne kursu „nietypowej” waluty • Pomysły • Użyć standardowej uniwersalnej wyszukiwarki, np. Google http://www.google.pl/ albo AlltheWeb http://www.alltheweb.com/? • Wykorzystać specjalistyczny wortal informacji finansowej, np. Bankier.pl, Money.pl? • „Udać się” do dedykowanego serwisu, np.: • Oanda.com FX Converter http://www.oanda.com/convert/classic, • XE – Universal Currency Converter http://www.xe.com/ucc/

32. Przypadek 2: Klient pyta o charakterystykę rynku rolnego w Polsce w 2006 roku • Infobroker nie „miota się” po Sieci, bo wie, gdzie takie informacje można znaleźć • Zintegrowany System Rolniczej Informacji Rynkowej http://www.minrol.gov.pl/

34. Przypadek 3: Klient poszukuje „wszystkich” pełnych tekstów artykułów naukowych i innych wypowiedzi, także mniej formalnych, opublikowanych w XXI wieku, w języku angielskim, dostępnych online, na temat zastosowania metody delfickiej w bibliotekarstwie i bibliotekoznawstwie • Etap 1: identyfikacja publikacji spełniających zadane kryteria • Bazy i serwisy abstraktowe/bibliograficzne uniwersalne, np.: • IngentaConnect, w wolnym dostępie • Scopus (Elsevier), dostęp komercyjny

37. Przypadek 3: Klient poszukuje … • Etap 1 c.d.: identyfikacja publikacji spełniających zadane kryteria • Bazy abstraktowe/bibliograficzne specjalistyczne, np.: • LISTA EBSCO http://web.ebscohost.com/ehost/search?vid=1&hid=104&sid=f3607d8c-06d9-406a-b822-02a99a21af67%40sessionmgr102 • Serwisy bibliograficzne typu social bookmarking i publication-sharing, najlepiej – naukowe, np.: • Bibsonomy http://www.bibsonomy.org/ • CiteULike http://www.citeulike.org/

39. Przypadek 3: Klient poszukuje … • Etap 2: poszukiwanie pełnych tekstów • E-LIS http://eprints.rclis.org/ • DL-Harvest http://dlharvest.sir.arizona.edu/index.php • dLIST http://dlist.sir.arizona.edu/ • Citebase http://www.citebase.org/ • Google Scholar http://scholar.google.com • OAIster http://www.oaister.org/ • Scirus http://www.scirus.com/

40. Przypadek 3: Klient poszukuje … • Etap 3: poszukiwanie wypowiedzi nieformalnych, prezentacji, filmów, nagrań … w blogach, knowledge-sharing communities, sharing-sites, serwisach typu wiki, np.: • Knol http://knol.google.com/k/ • Research Blogging http://researchblogging.org/

41. Przypadek 3: Klient poszukuje … • Etap 4: eliminacja duplikatów, ustalenie wersji, selekcja • Etap 5: sporządzenie listy, zestawienia bibliograficznego …

42. Wybrana literatura przedmiotu Cisek, Sabina (2007). Broker informacji: istota zawodu. Dostęp: http://eprints.rclis.org/archive/00012296/01/Cisek_broker_informacji_istota.pdf. Wersja skrócona: Cisek, S. (2008). Broker informacji: Istota zawodu. Ibinacja, numer specjalny Materiały z Ogólnopolskiej Konferencji Kół Naukowych „Od bibliotekarza do infobrokera – teoria i praktyka zawodu”, nr 10, s. 3-5. Cisek, Sabina; Sapa, Remigiusz (2007). Komunikacja naukowa w Internecie – mity i rzeczywistość. W: Lubaszewski, W. red. Komputer – Człowiek – Prawo. Kraków: Wyd. UJ, s. 39-49. Preprint opublikowany w Internecie: Cisek, S.; Sapa, R. (2006) [dok. elektr.]. Komunikacja naukowa w Internecie – mity i rzeczywistość. Dostęp: http://eprints.rclis.org/archive/00009035/ Cisek, Sabina (2008). Narzędzia, technologie i zasoby internetowe w działalności brokera informacji: wybrane aspekty. Dostęp: http://149.156.160.7/~cisek/broker%20_informacji/Cisek%20internet%20w%20dzial%20brokera%20informacji.doc lub http://eprints.rclis.org/13105/1/Cisek_internet_w_dzial_brokera_informacji.pdf Infobrokerstwo (2009). Dostęp: http://www.infobrokerstwo.pl/ Materska, Katarzyna (2007). Informacja w organizacjach społeczeństwa wiedzy. Warszawa: Wydawnictwo SBP Nowak, Elżbieta Paulina (2006). Broker informacji – odpowiedź na zapotrzebowanie XXI wieku. Zagadnienia Informacji Naukowej nr 1 (87), s. 51-63 Pastuszka, Bartosz (2007). Infobroker w świecie biznesu – kiedy i do jakich zadań przedsiębiorstwa potrzebują usług brokera informacji? W: III Seminarium z cyklu Infobroker: Efektywne wykorzystanie zasobów informacyjnych sieci (2007). Warszawa: Centrum Promocji Informatyki