I. ULUSLAR ARASI ENTELEKTÜEL SERMAYENİN ÖLÇÜLMESİ VE RAPORLANMASI SEMPOZYUMU

1. I. ULUSLAR ARASI ENTELEKTÜEL SERMAYENİN ÖLÇÜLMESİ VE RAPORLANMASI SEMPOZYUMU Entelektüel Sermayenin Raporlanmasında Projeler ve Kılavuzlar: Karşılaştırmalı Bir Çalışma Prof. Dr. İdil Kaya

2. Entelektüel Sermaye • Kurumsal rekabet üstünlüğü ve büyümeyi sağlayan en önemli unsurlar  görünmez nitelikte (EFFAS, 2008). • Bunlardan bazıları: • Yönetim ve çalışanların becerileri, • AR-GE, • Yazılım, • Markalar, patentler, süreçler, • Müşteriler ve tedarikçilerle ilişkiler.

3. Entelektüel Sermayenin Ölçülmesi ve Raporlanması • 1990’larda OECD konferansları  Maddi Olmayan Varlıkların Raporlanması • İsveçli Sigorta ve Finansal Hizmet Şirketi Scandia’nın 1994 Faaliyet Raporu, • Dengeli Kart (Kaplan ve Norton, 1996), • Teknoloji Brokeri (Brooking, 1996), • Maddi Olmayan Varlıklar Monitörü (Seveiby, 1997), • Entelektel Sermaye (Stewart, 1997), (Edvinsson ve Malone, 1997) ve • Skandia Navigator.

4. Entelektüel sermaye raporlarının geliştirip yaygınlaştırılmasını hedefleyen başlıca projeler : • MERITUM Projesi, • Danimarka Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Bakanlığı Entelektüel Sermaye Tabloları Projesi, • Incas, RICARDA ve RICARDIS gibi Avrupa Birliği projeleri, • OECD Projesi, ve • Bilgi teknolojileri üreten firmalara yönelik olarak Kuzey Avrupa ülkelerinde gerçekleştirilen Nordika projesidir. • Bu projelerin özelliği, entelektüel sermayenin yönetilmesi ölçülmesi ve raporlamasında işletmelere yol gösterecek raporlar ve kılavuzlar yayınlamış olmalarıdır.

5. MERITUM, 2001. • (Measuring Intangibles To Understand and Improve Innovation Management) “İnovasyon Yönetimini Anlamak ve Geliştirmekiçin Maddi Olmayan Unsurların Ölçülmesi” başlıklı bir Avrupa projesidir. • Avrupa Birliği tarafından finanse edilen bu projede Danimarka, Fransa, Finlandiya, İspanya, İsveç’ten araştırmacılar görev almıştır. • Projenin Amacı: Entelektüel sermayenin ölçülmesi ve raporlanmasında rehber ilkeleri oluşturmak • Bilimsel araştırma yönü ağır basan bir çalışma olduğu söylenebilir.

6. MERITUM’da Entelektüel Sermaye Raporlaması

7. Örnek Göstergeler

8. Danimarka Kılavuzu, 2000 ve 2003 • Entelektüel Sermaye Tablosu • işletmelerde değer yaratmak için kullanılan hem bir yönetim aracıdır; • hem de çalışanlar, müşteriler, ortaklar ve yatırımcılara, onlar için nasıl değer yaratıldığını anlatan bir iletişim aracıdır. • Finansal tablolara benzer olarak şirketin kaynaklarını doğru yönde geliştirip geliştirmediğini gösterir ve bu alanda başlatılan girişimler ve elde edilen sonuçların izlenmesini sağlar. • Şirketin bilgi yönetimi stratejisinin bütüncül bir parçası kabul edilir. • Bilgi kaynakları yönetimive gelişimindeki ilerlemeyi gösterir.

9. ŞİRKETLER neden ENTELEKTÜEL SERMAYE TABLOSU DÜZENLER ?Danimarka Kılavuzuna Göre: İçsel Hedefler Dışsal Hedefler • Stratejiyi desteklemek; • Bilgi birikiminin yenilenmesini sağlamak; • Bilginin sistematik paylaşımını sağlamak; • Sistematik bilgi yönetimini uygulamaya geçirmek; • Kontrol göstergelerini belirlemek; • Yetkinliklerin yönetimi ve raporlanmasını sağlamak; • Yenilik (inovasyon) yaratmak. • İnsan kaynaklarının en önemli varlık olduğunu göstermek; • Örgütün yenilikçi olduğunu göstermek; • Yeni işe alınacaklar için şirketi çekici kılmak; • Bilginin en önemli varlık olduğunu göstermek; • Örgütün esnek olduğunu göstermek; • Şirketin ürünlerinin tanınmasını sağlamak; • Finansal tablolara ek bilgi oluşturmak; • Rakipler karşısında pozisyon almak; • Yeni müşteriler çekip eskilerini de elde tutmak.

10. Danimarka Kılavuzunda Bilgi Kaynakları:

11. Danimarka Kılavuzunda Entelektüel Sermaye Tablosu

12. Nordika ProjesiKuzey Endüstri Fonunun (Nordic Industrial Fund) kamu ve özel sektör temsilcileri ile işbirliği içersinde Kuzey Avrupa ülkelerinde gerçekleştirdiği bir entelektüel sermaye projesidir. • Nordika Projesi dışsal entelektüel sermaye raporu için bir format vermek yerine raporu düzenleyen firmaların dikkate alması gereken referans noktaları sunar. • Bilgi birikiminin genel işleyişi • Fırsatlar, hedefler ve rekabet üstünlüğü yaratan uğraşlar • Kaynaklar • Eylemler • İlişkiler • Finansal Olmayan Odak • Göstergeler

13. Entelektüel Sermaye Tablosu- Made in Germany (2007) Almanya Ekonomi ve Çalışma Federal Bakanlığı desteğiyle, Incas – Made in Europe (2009) projensinin pilot çalışması (14 KOBİ katılmış) • Mevcut durumun tespitti, • Performans süreçlerinin tespiti –(Kalite Yönetiminden yaralanılabilir.) Etkileme faktörleri. • E.S.nin değerlendirilmesi: Etkileme faktörleri kalite, miktar ve sistem açısından değerlendirilir. • Göstergelerin belirlenip değerlendirilmesi; • E.S.nin iletişimi: İçsel ve dışsal raporlama • E.S.unsurlarının karşılıklı etkileşiminin analiz edilmesi.

14. Değerlemede Kullanılan ÖlçekMade in Germany • %0 – Kalite, miktar ya da sistem hassas bir biçimde ölçülemez; %30 - Kalite, miktar ya da sistem kısmen etkin; %60 - Kalite, miktar ya da sistem oldukça etkin; %90 - Kalite, miktar ya da sistem (her zaman/kesinlikle) etkin; %120 - Kalite, miktar ya da sistem gereğinden fazla iyi. • Üzerinde çok çalışılmış ve çok başarılı neticeler alınan etkileme faktörlerini belirlemek amacıyla ölçeğe %120 ölçüsü de yerleştirilmiştir.

15. Etkileme Faktörlerinin Değerlendirilmesine Bir Örnek: Etkileme Faktörü: Çalışanlara Beceri Kazandırma

16. Incas Projesi – Made in Europe, 2009 • EST uygulama sürecini anlatan bir rehber. • Hedef kitlesi Avrupa Kobileri; • Benimsenen yapısal model: pilot proje olarak geliştirilen ICT-Made in Germany’de kullanılan firmanın vizyonundan başlayıp iş başarıları ile sonlanan modeldir. • Alman Kılavuzundaki araçları daha geliştirerek kullanır. Örneğin değerlendirme ölçeğinde %120 ölçüsü yer almaz.

17. Teşekkürler