Środki znieczulające w stomatologii zachowawczej i endodoncji

1. Środki znieczulające w stomatologii zachowawczej i endodoncji Paulina Kuźnicka Magda Wątor Michał Trochimiuk

2. DEFINICJA • Leki znieczulające: • podawane dotkankowo • odpowiednie stężenie • odwracalna blokada przewodnictwa w nerwach czuciowych.

3. ZNIECZULENIA MIEJSCOWE • najbardziej powszechna • i najczęstsza forma znieczulenia w stomatologii • różnica w porównaniu ze znieczuleniem ogólnym • brak utraty świadomości • brak niepamięci wstecznej.

4. Cechy środków miejscowo znieczulających cz. 1 • Szybki efekt działania • Bezpieczeństwo (duża rozpiętość między dawką terapeutyczną, a progową) • Wolne wchłanianie • Szybki rozkład • Niedrażnienie tkanek

5. Cechy środków miejscowo znieczulających cz. 2 • Nie upośledzają funkcji życiowych • Nie ulegają rozpadowi w procesie wyjaławiania • Nie wywołują działań ubocznych

6. Siła działania leków miejscowo znieczulających • zależy od rodzaju włókien nerwowych. • większa w nerwach bezmielinowych • (mniejsze włókna i zakończenia nerwów) • słabsze w gałęziach o większym przekroju • z dużą zawartością mieliny.

7. Wybrane środki znieczulenia miejscowego • Lignokaina • Artykaina • Bupiwakaina • Mepiwakaina • Prilokaina

8. Lignokaina • obecnie powszechnie stosowany środek do znieczuleń miejscowych • działanie znieczulające: 3 razy silniejsze i 4 razy dłuższe w porównaniu z tym samym stężeniem nowokainy • toksyczność preparatu wzrasta ze stężeniem i nie jest proporcjonalne do toksyczności takich samych stężeń nowokainy • nie drażni tkanek miejscowo, • nie rozszerza naczyń krwionośnych • zastosowana na powierzchnię błony śluzowej działa znieczulająco • w codziennej praktyce stosowana w ampułkach

9. Lignokaina • ampułka zawiera 2 ml 1 lub 2% czystego roztworu lub z dodatkiem 0,05mg L-noradrenaliny • znieczulenie nasiękowe po 3-5 min i trwa ok. 1 h • znieczulenie przewodowe po 5-10 min i trwa ok. 2 h • dawka max w znieczuleniu nasiękowym dla dorosłego o masie ciała 70 kg - 200mg lidokainy, co odpowiada 20 ml 1 % roztworu lub 10 ml 2 % roztworu • dawka max u dzieci roztwór 2 % Xylocainy nie przekraczać 10 ml

10. Lignokaina • niekorzystne odczyny ustroju po podaniu jako wynik: • przedawkowania leku, • błędu technicznego w sposobie podania (bezpośrednie podanie do większego naczynia krwionośnego) • 1% reakcji alergicznej • noradrenalina dodana do lidokainy odczyny ze strony układu krążenia i układu nerwowego • przeciwwskazania do noradrenaliny: • nadciśnienie tętnicze, • miażdżyca, • organiczne wady serca, • ChNS, • zaburzenia rytmu serca

11. Lignokaina • Przy zabiegach u dzieci • premedykacja (środki uspokajające) np. midazolam, diazepam • kontrola zachowania pacjenta w trakcie zabiegu • lek jest szybko eliminowany z organizmu • lek gwarantuje szybki powrót do sprawności psychoruchowej • w celu znieczulenia 1 zęba podać1-2 ml środka znieczulającego : przedsionkowo ¾ płynu , ¼ od strony podniebienia . 

12. Artykaina • Preparaty: • Ubistesin, • Citocartin, • Septanest • W postaci chlorowodorku artykainy z adrenaliną, stężenie 4%, różnice w zawartości adrenaliny (1:100 000 lub 1:200 000) • Dorośli:1 wkład (ok. 2 ml) wystarczający do przeprowadzenia prostych zabiegów • Dzieci: • nie stosować poniżej 4 roku życia • zalecane dawkowanie: 0,04 ml roztworu/kg masy ciała, czyli ½ wkładu w przypadku dzieci o masie 22,5 kg, do jednego wkładu u dzieci o masie 45 kg.

13. Artykaina • Nie przekraczać dawki 7 mg chlorowodorku artykainy na 1 kg masy ciała, co odpowiada 7 wkładom dla pacjenta ważącego 72 kg. • Przeciwwskazania: • nadwrażliwość na leki miejscowo znieczulające lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. • Środki ostrożności: • depresyjny wpływ na czynność mięśnia sercowego • ostrożnie stosowana u pacjentów z blokiem serca.

14. Artykaina • Ze względu na zawartość adrenaliny ostrożnie u pacjentów z: • nadczynnością tarczycy, • nadciśnieniem, • ostrą niewydolnością układu sercowo-naczyniowego, • cukrzycą, • astmą, • chorobami alergicznymi w wywiadzie • nadwrażliwością na leki • ciężką niewydolnością czynności wątroby. • Nie stosować w okresie ciąży, jeśli nie jest to bezwzględnie konieczne.

15. BUPIWAKAINA • Środek znieczulenia miejscowego z grupy amidów • W postaci chlorowodorku • Dobrze rozpuszczalna w wodzie • 4 razy silniejsza od lidokainy • Długi czas działania – około 4h • W postaci 0,25% oraz 0,5% roztworu

16. BUPIWAKAINA • Maksymalna dawka jednorazowa: - czysta - 150mg - z adrenaliną - 300mg • Nie stosować u dzieci poniżej 12 roku życia • Bupivacaine, Marcaine, Marcain

17. MEPIWAKAINA • W postaci chlorowodorku • Działa szybciej i dłużej niż lidokaina • Efekty znieczulenia już po 1-3 min. • Czas działania 20-45 min. • Wskazana dla pacjentów z grupy ryzyka, u których nie można zastosować środków zwężających naczynia /obciążenia układu sercowo-naczyniowego, oddechowego -astma oraz cierpiących na alergię - np. siarczyny

18. MEPIWAKAINA • w postaci 1%, 1,5%, 2%, 3%, 4% roztworów • Dawka maksymalna 180 mg • Można stosować u dzieci • Scandonest, Mepivatesin, Mepidont, Carbocaine

19. PRYLOKAINA • W działaniu podobna do lidokainy / mniej toksyczna/ • Szybko następuje znieczulenie • Działa dłużej niż lidokaina • w postaci 0,5%, 1%, 2% roztworu • Niewskazana u pacjentów z niewydolnością mięśnia sercowego i dróg oddechowych oraz w niedokrwistości

20. PRYLOKAINA • Dawka maksymalna - 200 mg • Można stosować łącznie z epinefryną • Przedawkowanie grozi methemoglobinemią • Citanest , Prilocaine, preparat złożony - Xylonest

22. Dziękujemy za uwagę

23. Piśmiennictwo • „Stomatologia wieku rozwojowego” pod red. Marii Springer-Nodzak • „Atlas zabiegów w chirurgii stomatologicznej” pod red. Leszka Krysta • Charakterystyka produktu leczniczego Septanest z adrenaliną • Handbook of local anesthesia ed4 St. Louis, 1997, Mosby