230 likes | 581 Views
De filosofie van Seneca. Filosofie. Komt van: fivlo~ / filevw - houden van hJ sofiva - wijsheid Eerste filosofen in het Westen vinden we in Klein-Azië (daar woonden veel Grieken). Filosofie algemeen. De meeste antieke filosofieën zijn veelomvattend. Zij denken na over:
E N D
Filosofie • Komt van: • fivlo~ / filevw - houden van • hJ sofiva - wijsheid • Eerste filosofen in het Westen • vinden we in Klein-Azië • (daar woonden veel • Grieken)
Filosofie algemeen • De meeste antieke filosofieën zijn veelomvattend. Zij denken na over: • fysica – Hoe zit de wereld in elkaar? • logica: Hoe kun je aan betrouwbare kennis (over de wereld) komen? • ethica: Wat betekent dit voor je dagelijks leven? Wat hoor je wel en niet te doen?
Eerste denkers • Eerste Griekse denkers vinden we in 6e eeuw v. Chr. • Dachten vooral over fysica na: hoe zit de wereld in elkaar? • Veel filosofen kwamen tot een ‘oerelement’, waaruit alles zou moeten bestaan.
Bv. Thales van Milete • Dacht dat het oerelement water was. • Redenering / ‘bewijzen’: • Als ijs smelt krijg je water. • Als dat verdampt krijg je stoom. • Grieken geloofden dat je als je stoom "verder verdunt" lucht krijgt. • Planten komen op als het geregend • heeft. • Elke landmassa eindigt in water.
Bv. Heraclitus uit Ephese • Het oerelement is vuur (niet letterlijk nemen: vuur = energie) • Er is een ‘oervuur’, waaruit alles is ontstaan, bv ook de menselijke ziel. Alles stroomt daar ook weer naar terug. • Voortdurende verandering: • * pavntarJei` kaioujdenmevnei • alles stroomt en niets blijft • * Je kunt nooit twee keer in dezelfde • rivier stappen.
Verdere geschiedenis • 5e eeuw v. Chr: Athene belangrijk; werd ook centrum van filosofie • Ethica steeds belangrijker • Grote namen: • Socrates • Plato (Academie) • Aristoteles • Andere stromingen: Stoa, Epicurisme • 2e eeuw v. Chr: filosofie naar Rome • Met name Stoa populair vanwege nadruk op virtus (deugd) en pietas (plichtsbetrachting)
Seneca en filosofie • Sterk beïnvloed door de filosofie van de Stoa • Ook regelmatig elementen van Epicurisme in zijn teksten
De Stoa • Gebaseerd op gedachten van Zeno • Hij gaf les in de Stoa Poikile, een hal • in Athene, die bekend stond om zijn • schilderingen (poikile = bontgekleurd)
Zeno’s Paradoxen • Beide gebaseerd op stelling, dat je eerst de helft van de afstand moet afleggen voor je verder kunt. • Achilles en de schildpad • De vliegende pijl
De filosofie van de Stoa Heraclitus • Fysica: • Gebaseerd op Gr. filosoof Heraclitus: • Oervuur: goddelijke kracht / energie, die in alles in de wereld aanwezig is. • Romeinen noemden die kracht de Ratio (Logos). • Dit woord heeft wel een extra bijbetekenissen: • De Ratio houdt alles bij elkaar. • Dit is tevoren overdacht, heeft • een bedoeling en is goed. • Je kunt er niet aan ontkomen. • Vandaar ook andere namen: • Natura,Deus, Fatum, Providentia
Ratio en ratio • Logica: • Alle dingen op aarde hebben iets van de Ratio in zich (planten - groeikracht, dieren – energie) • De mens heeft een deel van de Ratio in zich (ratio =verstand) en kan daarmee de Ratio leren kennen denken! Je bent een animal rationale! • Je moet je ratio dus zoveel mogelijk ontwikkelen: sapiens worden.
Ethica • Het plan van de Ratio is goed; dus niet tegen verzetten, maar nastreven (secundum naturam vivere – volgens de natuur (=ratio) leven). • Sapientia, het ontwikkelen van de ratio, is het summum bonum, een virtus. • Emoties vormen een gevaar voor goed nadenken; ideaal is een toestand zonder heftige emoties: apatheia, tranquilitas animi! • Bepaalde dingen in je leven maken niet gelukkig en leiden je juist af van het grote plan (bv geld):indifferentia • (in-differentia = onz mv: dingen die je on-verschillig moeten laten)
Epicurisme • Fysica: • Gebaseerd op Democritus’ • atoomleer: • De wereld bestaat uit atomen. • De ‘dichtheid’ van de atomen bepaalt de stof. • Atomen ‘haken’ door fortuna (toeval) aan elkaar (en kunnen ook weer toevallig uit • elkaar gaan)
Logica: • Atomen dringen ook je zintuigen in;. • Daardoor kun je dingen te weten komen. • Kan wel anders zijn voor versch. mensen / afstand etc.
Ethica: • Goden zijn er wel, maar bemoeien zich nergens mee. • Geen plan voor de wereld; alles is fortuna (toeval). • Je kunt er dus zo niet meer zijn. • Tot dan: geen angst voor de goden, voor de dood, • voor de toekomst. Geniet van het leven! • Maar: Ataraxia is hoogste doel • (on-verstoorbaarheid; toestand van • tevredenheid). • Dus niet mateloos genieten (=hedonisme)