Emmanuel Levinas: De filosofie van een Joodse denker

1. Emmanuel Levinas:De filosofie van eenJoodsedenker Dr. Anya Topolski FWO Postdoctorale onderzoeker, KULeuven

2. Overzicht Zijn leven en zijn werk De joodse elementen van Totaliteit en Oneindigheid Waarom heeft Levinas ervoor gekozen om zijn werken apart te publiceren?

3. Leven • 12 januari 1906 (of december 1905) – Geboren te Kaunas, Litouwen. • 1923 - Studie filosofie aan de Universiteit van Straatsburg. • 1928 - Ging naar de Universiteit van Freiburg in Duitsland voor studie van de fenomenologie bij EdmundHusserl. Daar ontmoette hij ook Martin Heidegger. • 1930 - Naturaliseerde zich als Fransman

4. Leven • 1939-1945 - In de Tweede Wereldoorlog was hij Frans militair. Hij was een talenkenner en sprak Litouws, Russisch, Duits en Frans, alsook Jiddisch, Hebreeuws en Grieks. Vrijwel zeker heeft hij hierdoor zijn Duits krijgsgevangenschap overleefd ondanks zijn Joodse afkomst. • 1961 - PubliceerdeTotaliteit en Oneindigheid • 1963 - Publiceerde Het menselijk gelaat: essays • 25 december 1995- Gestorven te Parijs.

5. Werk 1929. Sur les « Idées » de M. E. Husserl 1932. Martin Heidegger et l'ontologie 1934. Quelques réflexions sur la philosophie de l'hitlérisme 1935. L'actualité de Maimonide 1935. L'inspiration religieuse de l'Alliance 1936. Fraterniser sans se convertir 1947. De l'Existence à l'Existent. 1988.Van het zijn naar het zijnde 1961. Totalité et Infini: essai sur l'extériorité. 1966. Totaliteit en Oneindigheid 1963/1976. DifficultFreedom: Essays on Judaism 1969 t/m 1987. Moeilijkevrijheid of Het menselijkgelaat 1968. Quatre lectures talmudiques 1990. Viertalmoed lessen

6. Werk 1972. Humanisme de l'autre homme 1994. Humanisme van de andere mens 1974. Autrement qu'être ou au-delà de l'essence. 1991. Anders dan zijn, of het wezen voorbij 1977. Du Sacré au saint – cinq nouvelles lectures talmudiques 1980. Le Temps et l'Autre 1989. De tijd en de ander 1982. L'Au-delà du verset: lectures et discours talmudiques 1989. Aan Gene Zijde van het Vers. TalmoedischeLezingen 1988. A l'Heure des nations 1991. In de tijd van de volkeren 1991. Entre Nous 1994. Tussen ons: essays over het denken-aan-de-ander

7. Totaliteit en Oneindigheid De inspanning van dit boek is erop gericht een niet-allergische relatie met de andersheid te ontwaren in het spreken, daarin het Verlangen te ontdekken – waarin de krachtens zijn wezen moorddadige macht ten aanzien van het Andere, oog in oog staande met de Ander en ‘tegen elk gezond verstand in’, onmogelijkheid van moord wordt, achting voor de Ander ofwel rechtvaardigheid (TO 41).

8. De joodse elementen vanTotaliteit en Oneindigheid • Relatie: Acheren achrayut • Spreken: Ethiek als eerste filosofie • Oog in oog: Panim • Onmogelijkheid van moord: Shoah • Rechtvaardigheid: Asymmetrie

9. Relatie: Acheren achrayut • “Achrayut" wordt meestal vertaald als "verantwoordelijkheid ". • "Achrayut" komt van het Hebreeuwse "Acher" dat betekent "andere". • "Verantwoordelijkheid" is de mate waarin je moet reageren op, beantwoorden aan of verantwoording geven over je beslissingen en acties. • "Acher" verwijst naar de morele verplichting ten aanzien van de andere - niet alleen verantwoording geven voor je daden, maar ook het eigen maken van de behoeften en zorgen van de andere.

10. Spreken: Ethiek Als Eerste Filosofie • Spreken/luisteren tegenover zien/begrijpen • Het joods/islamitische verbod tegen beelden • De ethische (of religieuze) relatie met de Ander • Zijn kritiek van de ontologische traditie • Heidegger en Dasein • Egologieof ikke, ikke, ikke en de rest kan stikken

11. Panim: van aangezicht tot aangezicht • Eerst gebruikt in 1952 'Ethiek en Geest’. • De Hebreeuwse term voor het gelaat, panim, is uniek omdat het niet bestaat in het enkelvoud. • Het is ook een 'concept' dat niet kan worden losgemaakt van God, waarvan panim nooit gezien kan worden, maar alleen gehoord. • Panimis ook een herinnering van het belang van de externaliteit, want het kan nooit worden 'gezien' van binnenuit. • De wortel van panim is panah wat betekent draaien in de richting van de ander en reageren op de oproep

12. Shoah:Onmogelijkheid van moord • Het 6de (niet 5de) Bijbelse gebod • Het totalitarisme en de Shoah Het pluralisme manifesteert zich in de westerse filosofie slechts als een pluraliteit van subjecten die bestaan. … verschijnt het meervoud aan een subject dat telt als getal, als reeds ondergeschikt aan de synthese van het ‘ik denk’ (TO 301).

13. Rechtvaardigheid: Asymmetrie • Tegenoverwaarheid en vrijheid • Levinas reageerttegen Buber • Ichund Du (symmetrie) • De Ander is boven mij • Horizontale transcendentie • Ik ben verantwoordelijk voor alle Anderen maar niemand is verantwoordelijk voor mij

14. Waarom heeft Levinas ervoor gekozen om zijn werken apart te publiceren? De relatie tot de andere mens (Autrui) is dus geen ontologie. Deze band … noemen wij religie (Is ontologie fundamenteel?, 92) De bijzondere wegen die het joodse monotheïsme begaat. De bijzonderheid ervan doet geen afbreuk aan het universalisme, maar bevordert het (MG 37).

15. De joodse elementen als sleutel voor Totaliteit en Oneindigheid De morele ervaring vloeit niet voort uit die visie, maar is de voltrekking ervan; de ethiek is een optiek (TO 14).

16. De joodse elementen als sleutel voor Totaliteit en Oneindigheid Het jodendom leert ons een werkelijke transcendentie ... Op hetzelfde ogenblik dat ik bewust word, word ik mij bewust van mijn natuurlijke onrechtvaardigheid, van de schade die ik door mijn Ego-struktuur anderen toebreng … De ethiek is een optiek. (MG 41-2) .